Adalbert Gyrowetz

Adalbert Gyrowetz
ilustracja
Imię i nazwisko

Vojtěch Matyáš Jírovec

Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1763
Czeskie Budziejowice

Pochodzenie

czeskie

Data i miejsce śmierci

19 marca 1850
Wiedeń

Instrumenty

skrzypce, organy

Gatunki

muzyka poważna, muzyka klasycystyczna

Zawód

kompozytor, skrzypek, organista

Adalbert Gyrowetz, także Vojtěch Jírovec (ur. 20 lutego 1763 w Czeskich Budziejowicach, zm. 19 marca 1850 w Wiedniu) – czeski kompozytor, skrzypek i organista.

Życiorys

Urodzony 20 lutego 1763 r., w Czeskich Budziejowicach[1] jako Vojtěch Matyáš Jírovec[2]. Jego ojciec był chórmistrzem w katedrze w Czeskich Budziejowicach. W tym samym mieście Gyrowetz uzyskał podstawowe wykształcenie muzyczne i dał pierwsze występy jako skrzypek, z czasem uzyskując posadę organisty. Po ukończeniu gimnazjum pijarskiego w rodzinnym mieście wyjechał do Pragi na studia prawnicze. Studiów nie ukończył z powodu braku pieniędzy, ale uzyskał dość wiedzy, by móc obracać się w kręgach arystokratycznych i w efekcie uzyskać posadę sekretarza, a potem doradcy dyplomatycznego[3] na służbie u różnych arystokratów. Ponadto mówił płynnie po francusku, angielsku, włosku i łacinie[2].

Pierwsze kompozycje dedykował swojemu ówczesnemu patronowi Franzowi von Funfkirchenowi[2]. Kształcił się w Wiedniu i Neapolu, a następnie pracował w Paryżu, Londynie i Wiedniu[4]. W czasie pierwszego pobytu w Wiedniu (1785–1786) zaprzyjaźnił się z Wolfgangiem Mozartem, który był dyrygentem podczas wykonania jednej z jego symfonii. Podczas pobytu w przedrewolucyjnym Paryżu zdołał udowodnić swoje autorstwo wobec kwartetów, które opublikowano pod nazwiskiem Josepha Haydna. Od 1789 r. przez cztery lata mieszkał w Londynie, utrzymując bliski kontakt z Haydnem, a w połowie lat 1790. osiadł w Wiedniu[2], gdzie w latach 1804–1831 był kapelmistrzem teatru dworskiego[1]. Był jednym z pierwszych sympatyków twórczości Ludwiga van Beethovena[2].

Autor ok. 40 symfonii[1] zbliżonych stylistycznie do Haydna[4], uwertur, koncertów[1], ok. 30 oper (m.in. Il finto Stanislao, 1818[1] i Hans Sachs im vorgerückten Alter, 1834)[4], 28 baletów, ok. 100 pieśni, 42 kwartetów smyczkowych, 46 trio fortepianowych, 11 mszy, 2 koncertów fortepianowych. Il finto Stanislao to opera buffa do libretta Felice Romaniego, które Giuseppe Verdi wykorzystał do swojej opery Dzień panowania (1840)[2]. Jego Koncert fortepianowy g-moll grał 24 lutego 1818 r. 8-letni Fryderyk Chopin na swoim pierwszym występie publicznym w Warszawie[5].

Uważał się za Niemca i posługiwał się niemiecką wersją imienia i nazwiska – Adalbert Gyrowetz[3].

W 1831 r. przeszedł na emeryturę. Przedstawiciel stylu klasycystycznego, który już pod koniec jego kariery tracił na popularności. Z tego powodu po przejściu na emeryturę popadł w zapomnienie. W 1848 r. opublikował swoją autobiografię[2]. Zmarł 19 marca 1850 r. w Wiedniu[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Jirovec Vojtěch, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-02-24].
  2. ↑ a b c d e f g Adalbert Gyrowetz w bazie Find a Grave (ang.)
  3. ↑ a b Vojtěch Matyáš Jírovec (Adalbert Gyrowetz), Vltava, 13 kwietnia 2012 [dostęp 2020-02-24] (cz.).
  4. ↑ a b c JIROVEC, VOJTĚCH, [w:] Encyklopedia Muzyki – RMF Classic [online], www.rmfclassic.pl [dostęp 2020-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-24].
  5. ↑ Igor Rakowski-Kłos, 24 lutego. Anarchiści: zlikwidować własność prywatną, państwo i Kościół [Kalendarium], wyborcza.pl, 24 lutego 2020 [dostęp 2020-02-24].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Adalbert Gyrowetz.jpg
Adalbert Gyrowetz (1763-1850)