Adam Łysakowski

Adam Łysakowski

Dr Adam Łysakowski. Zdjęcie z Archiwum Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich
Data i miejsce urodzenia	18 grudnia 1895 Stanisławów
Data i miejsce śmierci	30 września 1952 Warszawa
Zawód, zajęcie	bibliolog, bibliotekarz
Miejsce zamieszkania	Wilno Warszawa Łódź
Alma Mater	Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie
Rodzice	Józef Łysakowski (inżynier kolejnictwa) i Zofia z Dylewskich
Małżeństwo	1) Anna Enlicher 2) Helena z Matejków (1896–1969)
Dzieci	Janina
Odznaczenia

Grób bibliotekarzy Adama i Heleny Łysakowskich na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie

Adam Gracjan Łysakowski (ur. 18 grudnia 1895 w Stanisławowie, zm. 30 września 1952 w Warszawie) – polski bibliolog, bibliograf, bibliotekarz, bibliotekoznawca, twórca zasad katalogu przedmiotowego w Polsce, wykładowca uniwersytetów, dyrektor bibliotek naukowych, dyrektor Państwowego Instytutu Książki oraz Instytutu Bibliograficznego.

Życiorys

Ukończył gimnazjum klasyczne w Kołomyi i klasę skrzypiec średniej szkoły muzycznej. W 1913 rozpoczął studia uniwersyteckie w zakresie filozofii, polonistyki i germanistyki na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

W 1915 powołany do armii austriackiej, ranny na froncie włoskim w nogę i rękę. Od listopada 1918 do 1925 w Wojsku Polskim: kierownik oddziału bibliotecznego i zastępca szefa w Zarządzie Archiwalnym Dowództwa Okręgu Generalnego Lwowskiego, kierownik Biblioteki Wojskowej Dowództwa Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie; w 1919 awansowany na stopień kapitana.

W latach 1919–1921 kontynuował przerwane studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1926 obronił pracę doktorską pt. Uczucie jako podstawa oceny wartości (promotor prof. Kazimierz Twardowski).

1 lipca 1925 został bibliotekarzem w Uniwersyteckiej Bibliotece Publicznej w Wilnie, a następnie kierownikiem Działu Książek. Od 1930 do grudnia 1939 dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie. W 1928 opublikował pracę Katalog przedmiotowy. Teoria.

W latach 1926–1939 był sekretarzem Związku Bibliotekarzy Polskich, w 1930–1939 prezesem Koła Wileńskiego Związku, W okresie 1939–1949 przewodniczący Rady i Zarządu Głównego Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich^[1].

W latach międzywojennych był kuratorem Synodu Ewangelicko-Reformowanego w Wilnie i kierownikiem biblioteki Synodu.

Od grudnia 1940 do maja 1941 pracował w Bibliotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. W 1943 był więziony jako zakładnik. Od stycznia 1944 przebywał w Warszawie i pracował w bibliotekach: Narodowej i Uniwersyteckiej; brał udział w ratowaniu warszawskich zbiorów bibliotecznych po powstaniu warszawskim.

W 1945 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, a następnie, do lipca 1946 był kierownikiem referatu bibliotek w Ministerstwie Oświaty. W 1946 opublikował pracę Katalog przedmiotowy. Podręcznik, napisaną jeszcze przed wojną, stanowiącą instrukcję katalogowania przedmiotowego (przez pół wieku podstawa opracowywanych w kraju katalogów przedmiotowych).

W latach 1946–1949 był organizatorem i dyrektorem Państwowego Instytutu Książki w Łodzi; w latach 1946–1948 kierował Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego, w roku akademickim 1945/46 prowadził wykłady z bibliotekarstwa na Uniwersytecie Łódzkim. W 1948 uzyskał na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Łódzkiego stopień doktora habilitowanego w zakresie bibliologii (kolokwium habilitacyjne 28 maja 1948) na podstawie prac: Katalog przedmiotowy. Teoria z 1928 oraz Katalog przedmiotowy. Podręcznik z 1946^[2].

W 1949 przeszedł na stanowisko dyrektora Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej w Warszawie. Uczestniczył w zorganizowaniu Komisji Bibliograficznej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. W roku akademickim 1951/52 prowadził wykłady z bibliografii na Uniwersytecie Warszawskim. Pełnił funkcje redaktora „Biuletynu Instytutu Bibliograficznego” oraz „Biuletynu Państwowego Instytutu Książki”.

Jest autorem ponad 140 publikacji^[3]. W pracy naukowej interesował się organizacją i normami pracy bibliotekarskiej, opracowaniem treściowym (rzeczowym) dokumentów, informacją naukową i dokumentacją, bibliografią, normalizacją i terminologią bibliograficzną, czytelnictwem, społeczną rolą książki, nauką o książce, zawodem i kształceniem bibliotekarzy.

Dwukrotnie żonaty: z Anną Enlicher miał córkę Janinę, zamordowaną przez gestapo we Lwowie; a od 1930 z Heleną z Matejków (1896–1969), bibliotekarką, literatką i publicystką.

Zmarł 30 września 1952 w Warszawie^[4]. Został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie przy ul. Żytniej 4 października 1952 (kwatera P-2-2)^[5].

Od 1983 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich przyznaje Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego dla autorów prac badawczych o dużym znaczeniu dla rozwoju teorii i praktyki bibliotekarstwa i informacji naukowej^[6].

Najważniejsze prace

• Określenie bibliografii: przedmiot, metody i zadania na tle nauki o książce. „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego” 1950, t. 3, nr 2, s. 15–43. (wznowienie Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1995).
• Zagadnienie treści i wartości książki w bibliografii. „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego” 1953, t. 3, nr 9, s. 197–233.
• Katalog przedmiotowy. Cz. 1, Teoria. Wilno: Tow. Przyjaciół Uniw. Biblioteki Publ., 1928 (wyd. 2 Warszawa: SBP, 2002 ISBN 83-87629-93-6).
• Katalog przedmiotowy: podręcznik. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1946.
• Mój pamiętnik 1911–1919: fragmenty. Warszawa: SBP, 2002. ISBN 978-83-87629-95-3.

Odznaczenia

• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)^[7]

Przypisy

Bibliografia

• H. Hleb-Koszańska, Adam Łysakowski. Życie i działalność. „Przegląd Biblioteczny” 1971, nr 1–4, s. 5–51.
• M. Ambros, Bibliografia prac Adama Łysakowskiego i piśmiennictwa o nim. „Przegląd Biblioteczny” 1971 nr 1–4, s. 60–70.
• M. Ambros, Łysakowski Adam Gracjan. W: Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa- Łódź: PWN, 1972, s. 546–547.
• M. Ambros, Łysakowski Adam W: Polski słownik biograficzny tom XVIII, Wrocław, 1973, s. 598.
• H. Hleb-Koszańska, Integralny bibliotekarz – Adam Łysakowski. W: Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. Red. H. Więckowska. Wrocław: Ossolineum, 1974, s. 216–234.
• Adam Łysakowski – bibliotekarz, bibliograf, bibliolog: materiały z sesji jubileuszowej. Warszawa 10 września 2002, LidiaL. Paluszkiewicz-Horubała (red.), Warszawa: BN, 2003, ISBN 83-7009-465-1, OCLC 830518754 .
• A. Uljasz, Adam Łysakowski (1895–1952). Bibliotekarz, bibliolog i działacz ewangelicki. „Jednota” 2009 nr 5/6 wersja elektroniczna
• A.A. Ostanek, Zanim został wielkim bibliotekoznawcą… Kpt. Adam Łysakowski – organizator i pierwszy kierownik Okręgowej Biblioteki Wojskowej DOK nr VI we Lwowie (1919–1925). „Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego” 2018, nr 1, s. 33–47.