Adam Bartosz

Adam Bartosz

Data i miejsce urodzenia	22 stycznia 1947 Zielona Góra
Zawód, zajęcie	etnograf, cyganolog
Odznaczenia

Adam Bartosz (ur. 22 stycznia 1947 w Zielonej Górze) – polski etnograf, cyganolog. W latach 1980–2012 dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie^[1]. Specjalista w dziedzinach: muzeologia, kultura i historia Romów oraz Żydów.

Życiorys

Absolwent etnologii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1972) i muzeologii (1979).

W latach 1980–2012 dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Jest pomysłodawcą i organizatorem wielu zdarzeń kulturalnych i społecznych umacniających poczucie tożsamości polskich Romów i promujących różnorodności kulturowe, w tym Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów (do 1996)^[2]. Z jego inicjatywy powstała w tarnowskim muzeum pierwsza na świecie stała ekspozycja o historii i kulturze Romów^[3] – Roma, Cyganie. Historia, kultura^[4]. Był jednym z członków zespołu kodyfikującego romski język.

W 1982 zorganizował – pierwszą po wojnie wystawę poświęconą Żydom (poza ŻIH-em) – Żydzi w Tarnowie. Jeden z inicjatorów powołanego w 1988 Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej^[5], od 1996 jego prezes. Pomysłodawca i organizator dorocznych obchodów Dni Pamięci Żydów Galicyjskich realizowanych w Tarnowie i okolicznych miasteczkach^[6][7]. Realizator projektu opieki nad żydowskimi cmentarzami na terenie Galicji.

W latach 90. wykładał na letnich seminariach organizowanych przez Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies (Wielka Brytania), gdzie w 1995–1996 roku przebywał na półrocznym stypendium ufundowanym przez tę uczelnię^[8]. Przebywał również na stypendiach naukowych poświęconych problematyce mniejszości narodowych, m.in. w Stanach Zjednoczonych, w Wielkiej Brytanii, w Indiach^[9].

Był też redaktorem naczelnym Rocznika Tarnowskiego (2008–2014). Wchodzi w skład redakcji pism romskich: Rrom po Drom (od 1990), Kwartalnik Romski (od 2010). Publikuje regularnie w wielu pismach krajowych (m.in. Lud, Kwartalnik Instytutu Historii Kultury Materialnej, Spotkania z Zabytkami, Studia Romologica) i zagranicznych (m.in. Romani Džanipen, Etúdes Tsiganes, Múzeum).

Należy do Stowarzyszenia Romów w Tarnowie^[10] i jest członkiem Podzespołu do Spraw Romskich przy MSWiA. Jest członkiem Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej (od 1990), Stowarzyszenia Muzeów Małopolskich – inicjator i prezes (2005–2009), Tarnowskiego Towarzystwa Kulturalnego, Towarzystwa Historycznego, oddział tarnowski. W latach 2015–2016 kierował edukacyjnym projektem Mezuza finansowanym ze środków europejskich^[11].

Publikacje

Adam Bartosz opublikował kilkadziesiąt artykułów o tematyce żydowskiej, a także publikacje książkowe Tarnowskie judaica (1992), Żydowskim szlakiem po Tarnowie (2000, 2002); Tarnowski cmentarz żydowski [z Januszem Koziołem] (2005)^[12]; Galicyjskim szlakiem chasydów sądecko-bobowskich, Austeria, Kraków 2015).

Jest redaktorem wielu opracowań (m.in. Skarby muzeów Małopolski, 2004; trylogii: Małopolska przed stu laty, 2006; Małopolska w czasach II Rzeczpospolitej, (2007); Małopolska w czasach PRL, 2009; Encyklopedia Tarnowa, 2010 i innych wydawnictw muzealnych). W sumie opublikował kilkaset artykułów w kilkunastu językach.

Wydał również kilka książek o Cyganach, m.in. Katalog zbiorów cyganologicznych (2007), My Cyganie/Amen Roma (2008), opublikował kilkadziesiąt artykułów w czasopismach romologicznych w wielu krajach^[8].

Nagrody i odznaczenia

• 1996 indywidualna nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wystawę muzealną poświęconą Romom – Roma, Cyganie. Historia, kultura.
• 1998 Dyplom Uznania za Zasługi dla Ochrony Zabytków Kultury Żydowskiej w Polsce za opiekę nad zabytkami żydowskimi, wyróżniony przez Ambasadę Izraela w Polsce,
• 2000 nagroda fundacji australijskiej Polcul za działalność na rzecz mniejszości narodowych,
• 2002 wyróżnienie Ministra Kultury i Sztuki w ramach corocznego konkursu ministerialnego Sybilla za realizację Taboru Pamięci,
• 2005 Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa^[13],
• 2007 Medal Ministra Sprawiedliwości za prace na rzecz resocjalizacji skazanych przez pracę przy zabytkach^[8],
• 2009 laureat międzynarodowej nagrody nadawanej przez uniwersytet w Nitrze (Słowacja) dla osób z zagranicy promujących kulturę Romów Czarny Bocian (Kalo Čangalo),
• 2011 Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa^[13],
• 2011 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za działania na rzecz ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych^[3],
• 2012 Krzyż Oficerski Orderu Zasługi (Węgry)^[14],
• 2019 Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa^[13].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wywiad z Adamem Bartoszem - Muzeum Okręgowe w Tarnowie - youtube.com