Adam Broż

Adam Broż

Ambros, Ambrosio

Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1935 Bielsko
Zawód, zajęcie	historyk sztuki, dziennikarz
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Odznaczenia

Adam Broż (ur. 27 stycznia 1935 w Bielsku) – polski historyk sztuki i dziennikarz, od 1965 roku zamieszkały w Rzymie, sekretarz Emeryka Hutten-Czapskiego (1969–1979) i Karola Popiela (1970–1977), autor przewodników po Rzymie.

Życiorys

Urodził się jako syn Stanisława i Urszuli z domu Jachimskiej^[1][2].

Młodość spędził w Krakowie, gdzie w latach 1955–1961 studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Równocześnie zajmował się fotografią artystyczną i pracował jako fotograf naukowy (asystent techniczny) na Akademii Medycznej w Krakowie^[1][3].

W 1965 wyjechał na roczne stypendium Fundacji Rzymskiej im. Margrabiny J. S. Umiastowskiej poświęcone renesansowi włoskiemu do Rzymu. Tam został sekretarzem Emeryka Hutten-Czapskiego, prezesa Fundacji Margrabiny Umiastowskiej, a równocześnie sekretarzem samej fundacji. Pełnił te funkcje w latach 1969–1979^[3][4]. Odbył z Emerykiem Hutten-Czapskim szereg podróży antykwarycznych po Europie, głównie do Paryża^[1]. Ponadto w latach 1969–1977 pełnił funkcję sekretarza Karola Popiela^[1][3], byłego członka rządu londyńskiego za czasów premierostwa generała Władysława Sikorskiego.

W latach 1968–2012 był administratorem Hospicjum Związku Polskich Kawalerów Maltańskich w Rzymie, przemianowanego następnie na Dom Maltański^[1]. Zatrzymywali się tam stypendyści polscy^[3], m.in. Jerzy Vetulani, z którym Broż przyjaźnił się od około 1960 roku^[5][6][7]. Dla przybywających zza żelaznej kurtyny Polaków Hospicjum stało się „idealnym schronieniem w obcym kraju” dzięki przystępnym cenom i możliwości korzystania z kuchni^[8]. Adam Broż pracował równocześnie jako pilot wycieczek, oprowadzając po Rzymie polskie grupy^[1].

W trakcie pobytu w Rzymie Adam Broż odbył kurs archeologii miasta i okolic oraz kurs konserwacji papieru, w tym książek. Poznał Federico Felliniego i statystował w jego filmie Casanova (1976)^[9]. Pracował jako dziennikarz^[3]. Publikował m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Przekroju”^[10], „Kulturze”, „Narodowcu” i w nowojorskim „Nowym Dzienniku”^[11], a później także w „Niedzieli” i „Akcencie”.

Pomógł w uzyskaniu włoskich marmurów wykorzystanych do odbudowy wnętrz Zamku Królewskiego w Warszawie w latach 70. i 80. XX wieku^[12].

Wydał szereg przewodników turystycznych poświęconych Rzymowi^[13]: Rzym i Watykan. Przewodnik (Rzym 1982, sześć wydań do 1992), Historia lat świętych (Rzym 1983), Rzym – Rok Święty 1983. Jubileusz Odkupienia. Bulla papieska (wraz z B. Lewandowskim, Rzym 1983), Rzym i okolice. Przewodnik turystyczny (Warszawa 1984), Rzym. Watykan. Historia lat świętych. Przewodnik (Rzym 2001), Rzym po polsku (2009, wznowienie 2014) oraz Watykan. Przewodnik pielgrzyma (Warszawa 2010, wspólnie z Marią Betlejewską). Wystąpił w wyprodukowanym przez Telewizję Polską serialu dokumentalnym Polacy w Rzymie i Watykanie (2014)^[9].

Na przestrzeni lat Broż zgromadził kolekcję rycin z portretami artystów^[3][14], spośród których siedemdziesiąt trzy grafiki zostały zaprezentowane na wystawie Portrety artystów w grafice. Ryciny z kolekcji Adama Broża na Zamku Królewskim w Warszawie w 2015^[11].

W 1984 Adam Broż został wybrany członkiem Zrzeszenia Wolnych Dziennikarzy w Monachium^[1]. Od 1 stycznia 1997 akredytowany w biurze prasowym Stolicy Apostolskiej.

Żonaty z Bożeną z domu Sikorską, lekarką^[1].

Publikacje (wybór)

• Tadeusz Kałkowski: Tysiąc lat monety polskiej. Kraków: 1963. Wznowienie w 1974 i 1981 – autor fotografii.
• Rzym i Watykan. Przewodnik. Plurigraf, 1982.
• Rzym – Rok Święty 1983. Jubileusz Odkupienia. Bulla papieska. Roma: Soprani, 1983.
• Rzym i okolice. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984.
• Rzym. Watykan. Historia lat świętych. Plurigraf, 2001.
• Rzeźba dekoracyjna Sukiennic krakowskich z okresu restauracji i przebudowy przez Tomasza Prylińskiego w latach 1875–1979. „Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie”. 2, s. 41–93, 2004. 
• Watykan. Przewodnik pielgrzyma. Przewodniki Wiedzy i Życia, Hachette Livre Polska, 2006. Wraz z Marią Betlejewską.
• Rzym po polsku. Świat Książki, 2009. Wznowienie 2014.
• Emeryk Hutten Czapski, jr: wspomnienia sekretarza. „Prace Komisji Historii Nauki PAU”. 13, s. 117–128, 2014. 
• Rzymskie spotkania z Jerzym. W: Wybitni uczeni we wspomnieniach. Jerzy Vetulani. Warszawa: Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki PAN, 2019, s. 185–187. ISBN 978-83-63305-73-4.

Odznaczenia

• Krzyż Orderu pro Merito Melitensi (1987)^[11];
• Komandor Orderu pro Merito Melitensi (2001)^[11].

Przypisy