Adam Daniel Rotfeld
Adam Daniel Rotfeld (2017) | |
Data i miejsce urodzenia | 4 marca 1938 |
---|---|
Podsekretarz stanu w MSZ | |
Okres | od 15 listopada 2001 |
Sekretarz stanu w MSZ | |
Okres | od 30 czerwca 2003 |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres | od 5 stycznia 2005 |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Państwo działania | |
---|---|
Profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych | |
Specjalność: stosunki międzynarodowe | |
Alma Mater | |
Doktorat | 1969 – prawo |
Habilitacja | 1990 – nauki o polityce |
Profesura | 20 sierpnia 2001 |
Doktor honoris causa Akademia Obrony Narodowej – 2013 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej – 2014 | |
Pracownik naukowy | |
Instytut | Polski Instytut Spraw Międzynarodowych |
Okres zatrudn. | 1961–1989 |
Instytut | |
Okres zatrudn. | 1989–2002 |
Adam Daniel Rotfeld (ur. 4 marca 1938 w Przemyślanach) – polski dyplomata i polityk, badacz stosunków międzynarodowych, profesor nauk humanistycznych. W latach 2001–2005 wiceminister spraw zagranicznych, w 2005 minister spraw zagranicznych.
Życiorys
Dzieciństwo
Adam Daniel Rotfeld urodził się w Przemyślanach, miejscowości leżącej wówczas w Polsce w województwie tarnopolskim. Urodził się w rodzinie żydowskiej jako syn adwokata Leona Rothfelda i jego żony Berty[1]. W 1941, w trakcie II wojny światowej, z inicjatywy rodziców został oddany pod opiekę Klemensa Szeptyckiego, archimandryty klasztoru w Uniowie prowadzonego przez greckokatolickich duchownych z zakonu studytów. W klasztorze funkcjonował wówczas sierociniec, w którym wśród dzieci polskich i ukraińskich ukrywano również (w związku z decyzją greckokatolickiego metropolity Andrzeja Szeptyckiego oraz z inicjatywy archimandryty i zakonników) dzieci żydowskie. Po roku pobytu Adam Daniel Rotfeld został ochrzczony, otrzymał wówczas nowe nazwisko (Czerwiński[2]). Jego rodzice zostali zamordowani przez Niemców, wojnę przeżyła natomiast jego siostra[3][4]. Był także posiadaczem fałszywego paszportu Paragwaju wystawionego przez grupę Aleksandra Ładosia, co pomogło mu przeżyć wojnę[5].
W 1946, po rozwiązaniu klasztoru i delegalizacji przez władze radzieckie kościoła greckokatolickiego w ZSRR, został przeniesiony do sierocińca w Złoczowie. W 1951 dzięki staraniom ambasady polskiej w Moskwie został repatriowany do Polski, przebywał w Domu Dziecka nr 2 w Krakowie.
Wykształcenie
W 1955 ukończył V Liceum Ogólnokształcące im. Augusta Witkowskiego w Krakowie. W latach 1955–1960 studiował na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Głównej Służby Zagranicznej w Warszawie, gdzie uzyskał magisterium z zakresu międzynarodowego prawa publicznego na podstawie pracy o nieważności układu monachijskiego z 1938. Następnie studiował w studium dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego (1960–1962). W 1969 uzyskał stopień doktora nauk prawnych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie dysertacji o prawie narodów do samostanowienia w systemie współczesnego prawa międzynarodowego. W 1990 został doktorem habilitowanym nauk humanistycznych w oparciu o monografię zatytułowaną Europejski system bezpieczeństwa in statu nascendi, a w 2001 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych[6].
Działalność zawodowa i publiczna
Należał do Związku Młodzieży Polskiej, z którego został usunięty w 1954 za opowiadanie politycznych żartów[2]. W latach 1961–1989 pracował w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych w Warszawie, gdzie początkowo zajmował stanowisko redaktora (1961–1962), a następnie sekretarza redakcji miesięcznika „Sprawy Międzynarodowe” (1962–1968) i od 1964 jednocześnie zastępcy redaktora naczelnego Redakcji Wydawnictw PISM. W 1969 został mianowany adiunktem w Zakładzie Bezpieczeństwa Europejskiego PISM. W 1978 objął stanowisko kierownika w Zakładzie Bezpieczeństwa Europejskiego PISM. W latach 1974–1975 brał udział w pracach drugiej fazy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie jako członek polskiej delegacji w Genewie oraz w Spotkaniach KBWE w Belgradzie, Madrycie oraz Wiedniu. W 1989 został kierownikiem projektu badawczego w Sztokholmskim Międzynarodowym Instytucie Badań nad Pokojem (SIPRI). W latach 1991–2002 pełnił funkcję dyrektora tej instytucji.
W latach 1992–1993 był osobistym przedstawicielem przewodniczącego KBWE ds. politycznego rozwiązania konfliktu w Naddniestrzu. Wynikiem jego pracy było przyjęcie końcowego raportu dającego podstawy do pokojowego rozstrzygnięcia konfliktu. W 2000 został mianowany przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego członkiem Rady Bezpieczeństwa Narodowego.
15 listopada 2001 objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w rządzie Leszka Millera, od 30 czerwca 2003 pełnił funkcję sekretarza stanu w tym resorcie. 5 stycznia 2005, po objęciu urzędu marszałka Sejmu przez Włodzimierza Cimoszewicza, Adam Rotfeld został powołany na stanowisko ministra spraw zagranicznych. Sprawował tę funkcję do 31 października 2005.
W 2006 został przez sekretarza generalnego ONZ powołany na członka, a w 2008 na przewodniczącego Kolegium Doradczego Sekretarza Generalnego ONZ do spraw Rozbrojenia. W styczniu 2008 mianowano go współprzewodniczącym Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych. W sierpniu 2009 sekretarz generalny NATO mianował go członkiem Grupy Ekspertów NATO do przygotowania nowej koncepcji strategicznej paktu (tzw. Grupa Mędrców).
W październiku 2015 prezydent RP Andrzej Duda powołał go w skład Narodowej Rady Rozwoju[7]. W lutym 2019 został jednym z sygnatariuszy deklaracji o powołaniu Koalicji Europejskiej przed majowymi wyborami do Parlamentu Europejskiego[8]. We wrześniu tego samego roku był jednym ze współtwórców i sygnatariuszy listu Wspólnie dla Senatu[9].
Działalność społeczna i naukowa
W latach 1962–1964 pełnił funkcję przewodniczącego Studenckiego Stowarzyszenia Przyjaciół ONZ w Polsce. W 1962 został członkiem Polskiej Grupy Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (ILA), a w 1992 – Międzynarodowego Instytutu Studiów Strategicznych (IISS) w Londynie. W okresie 1995–2006 był członkiem rady naukowej Instytutu Badań nad Pokojem i Polityką Bezpieczeństwa przy Uniwersytecie Hamburskim. W 1996 został członkiem Szwedzkiej Królewskiej Akademii Wiedzy Wojskowej, w 2001 członkiem Rady Międzynarodowego Centrum Demokratycznej Kontroli nad Siłami Zbrojnymi (DCAF), a w 2003 Genewskiego Centrum Polityki Bezpieczeństwa (GCSP). W 2009 wszedł w skład Międzynarodowej Komisji, przygotowującej Euro-Atlantycką Inicjatywę Bezpieczeństwa (EASI). Został także członkiem Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR). Wszedł również w skład rad naukowych Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Instytutu Spraw Publicznych, Ośrodka Studiów Wschodnich. Został współzałożycielem i członkiem władz kilku fundacji, m.in. Centrum im. prof. Bronisława Geremka oraz Fundacji im. Ryszarda Kapuścińskiego „Herodot”. Zasiadł również w radzie Fundacji Aleksandra Kwaśniewskiego „Amicus Europae” jako jej wiceprzewodniczący[10].
W latach 2006–2008 był wykładowcą Collegium Civitas w Warszawie. Prowadzi wykłady w Kolegium Europejskim (College of Europe) w Natolinie oraz w Akademii Dyplomatycznej i Studium Polityki Zagranicznej. W 2011 został profesorem w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku został również członkiem Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk[11], a w 2012 członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk[12]. W 2013 powołany w skład Rady Muzeum przy Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie[13]. Został również członkiem Komitetu Wspierania tego muzeum[14].
Jest inicjatorem Warszawskiej Grupy Refleksyjnej i redaktorem naukowym wydawanej pod jej auspicjami serii raportów: m.in. New Political Act for the United Nations (2004), Towards Complementarity of European Security Institutions (2005), Arms Control Revisited: Non-Proliferation and Denuclearization (2009). Pod jego redakcją naukową ukazały się zbiory pt. Dokąd zmierza świat? (Wyd. PISM, Warszawa 2008) oraz Białe plamy. Czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich 1918–2008 (red. naukowa wspólnie z Anatolijem Torkunowem, Wyd. PISM, Warszawa 2010). Jest autorem ponad 400 publikacji naukowych w tym ponad 10 książek, a także współautorem blisko 20 monografii, około 50 rozdziałów w pracach zbiorowych oraz ponad 350 artykułów. Trzy z jego monografii uzyskały nagrody prezesa Polskiej Akademii Nauk, Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych i ministra spraw zagranicznych.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (2010)[15]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2005)[16]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[17]
- Złoty Krzyż Zasługi[17]
- Odznaka Honorowa „Bene Merito” (2009)[18]
- Oficer Legii Honorowej (Francja, 2011)
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2005)
- Order Przyjaźni (Rosja, 2011)[19]
- Komandor Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2010)[20]
- Komandor Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja, 2001)
- Srebrny Medal Królewskiej Akademii Wiedzy Wojskowej (Szwecja, 2001)
- Nagroda Pojednania, przyznana przez Kapitułę Pojednania Polsko-Ukraińskiego (2007)
- Honory obywatel Przemyślan (2004)
- Doktor honoris causa Akademii Obrony Narodowej (2013)[21]
- Doktor honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2014)[22]
Monografie i publikacje w pracach zbiorowych
- Europa między konfrontacją a współpracą. Spotkanie Madryckie KBWE: doświadczenia i perspektywy (red.), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1986.
- Międzynarodowe czynniki bezpieczeństwa Polski (red.), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.
- Europejski system bezpieczeństwa in statu nascendi, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1990.
- Od zaufania do rozbrojenia (red.), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986 (wydane również w języku angielskim pt. From Confidence to Disarmament).
- Germany and Europe in Transition (współred. Walther Stützle), Oxford University Press, Oksford 1991.
- A Future Security Agenda for Europe. Report of the Independent Working Group Established by the Stockholm International Peace Research Institute (współred. Daniel Tarschys), Sztokholm, 1996.
- Peace, Security and Conflict Prevention. SIPRI-UNESCO Handbook (współred. Janusz Symonides), Oxford Universitfy Press, Oksford 1998.
- A Future Arms Control Agenda (współred. Ian Anthony), Oxford University Press, Oksford 1999.
- Global and European Security in Transition, SIPRI, Sztokholm 1999.
- The New Security Dimensions. Europe after the NATO and EU Enlargements. Report of the Frösunda Conference, SIPRI, Sztokholm, 2001.
- Kontrola zbrojeń. Rozbrojenie u progu XXI wieku (red.), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2002.
- New Political Act for the United Nations for the 21st Century. Proposals and Concepts (red.), Diplomatic Academy of the Ministry of Foreign Affairs, Warszawa 2004.
- Transatlantic Security: New Realities, Changing Institutions. Report of the Warsaw Reflection Group, April 5–6, 2004 (red.), Diplomatic Academy of the Ministry of Foreign Affairs, Warszawa 2004.
- Towards Complementarity of European Security Institutions. Achieving Complementarity between NATO, EU, OSCE and the Council of Europe. Report of the Warsaw Reflection Group, January 31 – February 1, 2005 (red.), Diplomatic Academy of the Ministry of Foreign Affairs, Warszawa 2005.
- Polska w niepewnym świecie, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2006.
- Dokąd zmierza świat? (red.), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2008.
- Arms Control Revisited: Non-Proliferation and Denuclearization. Report of the Warsaw Reflection Group, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2008.
- Białe Plamy – Czarne Plamy: sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich (1918–2008) (wstęp i red.), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2010.
- NATO 2020. Zapewnione bezpieczeństwo – Dynamiczne zaangażowanie („Raport Albright”) (wstęp i red.), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2010.
Przypisy
- ↑ Dyrektor PISM: Leon Rothfeld – wśród Żydów, którym konsul RP w Bernie wystawił fałszywy paszport. dzieje.pl, 8 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-08].
- ↑ a b Teresa Torańska: Daniel Rotfeld: Zgubiłem nieme H. wyborcza.pl, 3 marca 2018. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ Historia pomocy – Rodzina Szeptyckich. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ Adam Rotfeld we Lwowie. kuriergalicyjski.com, 14 grudnia 2012. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ Jakub Kumoch (red.): Lista Ładosia: stan badań na 24 października 2019 r.. instytutpileckiego.pl. s. 71. [dostęp 2020-03-17].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 sierpnia 2001 r. nr 115-11-01 o nadaniu tytułu naukowego profesora (M.P. z 2001 r. nr 34, poz. 554).
- ↑ Prezydent powołał Narodową Radę Rozwoju. prezydent.pl, 16 października 2015. [dostęp 2015-10-16].
- ↑ „Koalicja europejska dla Polski”. Apel byłych premierów i szefów dyplomacji. tvn24.pl, 1 lutego 2019. [dostęp 2019-10-21].
- ↑ Szymon Bujalski, Paweł Rutkiewicz: Wybory parlamentarne 2019. Byli prezydenci Polski apelują o jedność w Senacie. Co zrobi Kwiatkowski?. wyborcza.pl, 30 września 2019. [dostęp 2019-10-21].
- ↑ Rada Fundacji. fae.pl. [dostęp 2013-07-31].
- ↑ Skład. knpol.pan.pl. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Ротфельд Адам Даниэль. ras.ru. [dostęp 2017-02-01]. (ros.).
- ↑ Rada muzeum. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
- ↑ Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 listopada 2010 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2011 r. nr 19, poz. 198).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 listopada 2005 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2006 r. nr 2, poz. 21).
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 1108.
- ↑ Wręczenie odznaczeń „Bene Merito” przez Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego. msz.gov.pl, 13 listopada 2009. [dostęp 2010-11-16].
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 20.01.2011 г. № 66. Президент России. [dostęp 2019-06-24]. (ros.).
- ↑ Ordery Trzech Gwiazd dla Polaków. „Polak na Łotwie”. Nr 2 (92), 2010. [dostęp 2021-11-12].
- ↑ Doktorat honoris causa dla Adama Daniela Rotfelda. wp.mil.pl, 18 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-19].
- ↑ Prof. Adam Daniel Rotfeld doktorem honoris causa UMCS. naukawpolsce.pap.pl, 23 października 2014. [dostęp 2019-08-30].
Bibliografia
- Prof. dr hab. Adam Daniel Rotfeld, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2010-11-16] .
- Nota biograficzna na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. [dostęp 2010-11-16]. (niem.).
- ISNI: 0000 0000 6670 5522
- VIAF: 15437520
- LCCN: n84095011
- GND: 113070985
- BnF: 12932336x
- SUDOC: 056835906
- NKC: js2013773047
- BNE: XX1098912
- NTA: 070495750
- BIBSYS: 90542265
- CiNii: DA05617551
- PLWABN: 9810534817005606
- NUKAT: n94203657
- J9U: 987007278412505171
- PTBNP: 33838
- LNB: 000105281
- NSK: 000279874
- CONOR: 235630691
- BLBNB: 000241691
- LIH: LNB:leF;=Bn
- WorldCat: lccn-n84095011
Media użyte na tej stronie
Marek Belka, then prime minister of Poland, during a visit to the Pentagon on August 9, 2004.
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Bareteka Komandora Orderu Gwiazdy Polarnej (po 1975)
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Janusz Onyszkiewicz i Adam Rotfeld podczas konferencji „15 lat Polski w NATO” w Senacie RP
Baretka Odznaki Honorowej "Bene Merito".
Autor: Grzegorz Gołębiowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Adam Rotfeld podczas wykładu, który odbył się 7 marca 2017 r. na Uniwersytecie Otwartym UW pt. Szach i mat, czyli Rosja na światowej szachownicy