Adam Dobrodzicki

Adam Dobrodzicki
Ilustracja
Adam Dobrodzicki (przed 1935)
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1883
Wadowice

Data i miejsce śmierci

10 października 1944
Błaszków

Dziedzina sztuki

malarstwo, litografia, scenografia, reżyseria, publicystyka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Adam Dobrodzicki, ps. „Gad” (ur. 18 kwietnia 1883 w Wadowicach, zm. 10 października 1944 w Błaszkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, malarz, litograf, scenograf i reżyser teatralny, projektant rzeźb nagrobnych, publicysta.

Życiorys

Urodził się 18 kwietnia 1883 w Wadowicach, w rodzinie Ignacego, urzędnika, i Izabeli z Franzów[1][2][3][4]. Był bratem Jerzego Kazimierza (1884–1934), generała brygady Wojska Polskiego[5].

Po ukończeniu gimnazjum męskiego i złożeniu egzaminu dojrzałości w 1902 przeniósł się do Krakowa[6]. Studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim i historię sztuki w Akademii Sztuk Pięknych, był aktywnie zaangażowany w działalność Bratniej Pomocy. 27 czerwca 1907 wziął fikcyjny ślub z zaangażowaną politycznie socjalistką Wandą Krahelską. W ten sposób uczestniczka zamachu na Gieorgija Skałona stała się obywatelką austriacką, co chroniło ją przed represjami władz carskich. W 1908 rozwiódł się, ponieważ Krahelska 18 lutego 1908 została sądownie uniewinniona.

Adam Dobrodzicki kontynuował naukę, zainicjował powstanie w Akademii Sztuk Pięknych kół samokształceniowych, działał społecznie m.in. na rzecz budowy pomnika Jana Matejki w Krakowie. Zaangażował się w wypełnienie testamentu Jana Stanisławskiego, który pragnął aby wybudowano nowoczesny dom studencki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po ukończeniu studiów Krakowie kontynuował naukę w Paryżu, wyjeżdżał też na plenery malarskie do Bretanii. Po powrocie do Krakowa otrzymał zamówienie na ilustrację powieści Tadeusza Micińskiego, w 1912 wygrał konkurs na projekt polichromii w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim. W tym samym roku wstąpił do Związku Strzeleckiego, w którym ukończył kurs oficerski[1].

W czasie I wojny światowej służył początkowo w II baonie 1 pułku piechoty Legionów Polskich, a następnie w 2 kompanii II baonu 5 pułku piechoty i w 7 pułku piechoty. W 1917 wstąpił w szeregi sztabu I Brygady Legionów Polskich, awansował wówczas do stopnia podporucznika. Podczas tzw. kryzysu przysięgowego był internowany w forcie w Beniaminowie[1]. Następnie był oficerem Komendy Głównej Polskiej Organizacji Wojskowej w Krakowie[1].

W 1918 w stopniu majora został adiutantem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego[1]. Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości otrzymał stanowisko redaktora miesięcznika „Rzeczy piękne”. Jego stanowisko umożliwiło upowszechnienie twórczości artystów, którzy walczyli w szeregach Legionów, a to pozwoliło im powrócić do sił twórczych. Równocześnie wykładał w Oficerskiej Szkole Piechoty jako historyk dziejów Legionów Polskich.

W 1920 przeniósł się zawodowo do Warszawy, zamieszkał w Milanówku w domu rodziny Rufina Morozowicza. Został zweryfikowany w stopniu majora piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[7][8]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwy 72 pułku piechoty[9][10]. Później został powołany do służby czynnej. We wrześniu 1927 został przeniesiony z 72 pp do kadry oficerów piechoty z równoczesnym oddaniem do dyspozycji szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych[11]. W roku szkolnym 1927/28 i 1928/29 był wykładowcą geografii w Szkole Podchorążych Piechoty[12]. Z dniem 31 maja 1929, na własną prośbę, został zwolniony z czynnej służby[13]. W 1934 jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Nowy Targ. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „reklamowany na 12 miesięcy”[14].

Od 1921 współpracował z Juliuszem Osterwą, wystawione 23 lutego 1922 w Teatrze Reduta przedstawienie Ulica Dziwna wg K.A. Czyżowskiego, które Adam Dobrodzicki reżyserował i do którego stworzył scenografię stało się sensacją. W warszawskiej prasie i opinii publicznej powszechnie krytykowano złamanie panujących wówczas kanonów sztuki. W 1926 związał się artystycznie ze Spółdzielnią Artystów ŁAD, dla której projektował kilimy (współpraca z Heleną Bukowską-Szlekys). W 1929 otrzymał stanowisko dyrektora Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem i zajmował je do 1936, kiedy został mianowany naczelnikiem wydziału wychowania w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[15]. Był prezesem oddziału Związku Legionistów Polskich[16]. Przeżył powstanie warszawskie. Przebywał w obozie przejściowym Dulag 121[6].

Zmarł 10 października 1944 w Błaszkowie. Pochowany na cmentarzu w Odrowążu[17].

30 lutego 1926 ożenił się z Wandą Czarnocką[1], działaczką niepodległościową, odznaczoną Medalem Niepodległości (23 grudnia 1933)[18].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Łoza 1938 ↓, s. 144.
  2. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 251, 931, tu podano, że urodził się 8 kwietnia 1882.
  3. ↑ Żołnierze Niepodległości ↓, tu podano, że urodził się 18 kwietnia 1882.
  4. ↑ Tu podano, że urodził się 8 kwietnia 1883. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-06].
  5. ↑ Żołnierze Niepodległości ↓.
  6. ↑ a b Marcin Witkowski, W Powstaniu Warszawskim uczestniczyli też Wadowiczanie. Poznajcie historię Adama Dobrodzickiego, WadowiceOnlinePL [dostęp 2022-01-02] (pol.).
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 467.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 410.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 332.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 292.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 10 września 1927, s. 272.
  12. ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 414, 418.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929, s. 137.
  14. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 251, 931.
  15. ↑ Nominacje w Ministerstwie W. R. i O. P.. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 152 z 7 lipca 1936. 
  16. ↑ Kalendarz „Głosu Podhala” na rok 1935. Nowy Sącz: 1935, s. 129.
  17. ↑ Adam Dobrodzicki, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-01-02].
  18. ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12, poz. 139, jako Czarnocka Dobrodzicka Wanda.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19.
  20. ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  21. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
  22. ↑ M.P. z 1939 r. nr 149, poz. 353 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie