Adam Elsheimer

Autoportret (1606-7)

Pożar Troi (ok. 1600)

Jupiter i Merkury u Filemona i Baucis (ok. 1608)

Adam Elsheimer (ur. przed 18 marca 1578 (data chrztu) we Frankfurcie, zm. przed 11 grudnia 1610 (data pogrzebu) w Rzymie) – niemiecki malarz i grafik późnego manieryzmu i wczesnego baroku.

W l. 1593-98 uczył się u Philipa Uffenbacha, a następnie u holenderskiego pejzażysty Gillisa van Coninxloo. W 1598 wyjechał do Wenecji, gdzie pracował w warsztacie Johanna Rottenhammera. Od 1600 mieszkał w Rzymie, gdzie został członkiem Akademii Świętego Łukasza. Utrzymywał kontakty z wieloma malarzami m.in. z Paulem Brillem, przyjaźnił się z Rubensem. W 1606 przeszedł na katolicyzm, co znalazło odbycie w jego twórczości. Od 1607 współpracował z rytownikiem Hendrikem Goudtem.

Malował niewielkie obrazy krajobrazowe ze sztafażem biblijnym lub mitologicznym, na blasze miedzianej, przeznaczone przede wszystkim do kunstkamer. Mistrzowsko operował światłocieniem. Luministyczne efekty eksponował w wielu scenach nokturnowych. W obrazach figuralnych połączył wzorce włoskiego manieryzmu z tradycją malarstwa weneckiego oraz stylu Caravaggia i braci Carraccich, stosując mocne kolory, impasty, tłumne zestawienia postaci i skomplikowane pozy.

Jego styl silnie oddziałał na wielu malarzy m.in. na Carla Saraceniego, Pietera Lastmana, Claude’a Lorraina, Nicolasa Poussina, Jana Brueghla (starszego).

Wybrane dzieła

• Adoracja Krzyża – Frankfurt, Staedelsches Kunstinstitut
• Apollo i Koronis (1607-8) – Liverpool, Walker Art. Gallery
• Autoportret (1606-7) – Florencja, Uffizi
• Ceres i Stellio - ok. 1608, Madryt, Prado
• Ceres w domu Hekuby – Madryt, Prado
• Chrzest Chrystusa (1599) – Londyn, National Gallery
• Judyta i Holofernes (ok. 1608) – Londyn, Wellington Museum
• Judyta ucinająca głowę Holofernesowi (1601-3) – Londyn, Victoria and Albert Museum
• Jupiter i Merkury u Filemona i Baucis (ok. 1608) – Drezno, Gemaeldegalerie
• Kazanie Jana Chrzciciela (ok. 1600) – Monachium, Stara Pinakoteka
• Krajobraz leśny ze sztafażem figuralnym (ok. 1600) – Frankfurt, Staedelsches Kunstinstitut
• Krajobraz z ucieczką do Egiptu (ok. 1600) – Drezno, Gemaeldegalerie
• Krajobraz ze świątynią Westy w Tivoli (ok. 1600) – Praga, Galeria Narodowa
• Miłosierny Samarytanin (ok. 1605) – Paryż, Luwr
• Minerwa jako patronka Sztuki i Nauki (1600-1605) – Cambridge, Fitzwilliam Museum
• Narodziny Adonisa – Frankfurt, Staedelsches Kunstinstitut
• Nimfa uciekająca przed satyrami (ok. 1605) – Berlin, Gemaeldegalerie
• Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu (ok. 1598) – Berlin, Gemaeldegalerie
• Pejzaż o poranku (Aurora) – Brunszwik, Herzog-Anton-Ulrich Museum
• Pożar Troi (ok. 1600) – Monachium, Stara Pinakoteka
• Sen Jakuba – Frankfurt, Staedelsches Kunstinstitut
• Św. Krzysztof – St. Petersburg, Ermitaż
• Św. Paweł na Malcie (ok. 1600) – Londyn, National Gallery
• Święta Rodzina (1598-1600) – Berlin, Gemaeldegalerie
• Ucieczka do Egiptu (1609) – Monachium, Stara Pinakoteka
• Ucieczka do Egiptu (ok. 1605) – Forth Worth, Kimbell Art. Museum
• Ukamienowanie św. Szczepana (ok. 1603) – Edynburg, National Gallery of Scotland
• Wenus i Kupido – Cambridge, Fitzwilliam Museum

Bibliografia

• Andrzej Dulewicz, Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa: WAiF ; Wydaw. Nauk. PWN, 2002. ​ISBN 83-01-13637-5​
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007. – ​ISBN 978-3-8331-2131-9​