Adam Gruca

Adam Gruca

Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1893 Majdan Sieniawski
Data i miejsce śmierci	3 czerwca 1983 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	ortopeda
Odznaczenia

Adam Gruca (ur. 3 grudnia 1893 w Majdanie Sieniawskim, zm. 3 czerwca 1983 w Warszawie) – polski lekarz ortopeda, profesor nauk medycznych.

Grób Adama Grucy na cmentarzu Powązkowskim

Obok polskich ortopedów: Ireneusza Wierzejewskiego, Franciszka Raszei i Wiktora Degi z Poznania oraz Donata Tylmana i Adolfa Wojciechowskiego z Warszawy należał do czołówki najlepszych lekarzy w swojej specjalności^[1][2][3].

Życiorys

Uczęszczał do gimnazjum w Jarosławiu (finansowo wspomagany przez Czartoryskich), należał jednocześnie w latach 1909–1913 do Polskich Drużyn Strzeleckich i organizacji skautowskiej w Jarosławiu. Od 1910 był także członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej. Po ukończeniu w 1913 gimnazjum podjął studia medyczne na Uniwersytecie Lwowskim. Od 1 sierpnia 1914 służył jako lekarz w armii austriackiej. Walczył na froncie rosyjskim, rumuńskim, włoskim. Od 6 listopada 1918 służył w Wojsku Polskim – był uczestnikiem Obrony Lwowa w 1918 i wojny bolszewickiej 1920 oraz kampanii litewskiej. Po demobilizacji w 1921 (a także z przerwami wcześniej – od 1917) kontynuował we Lwowie studia medyczne, uzyskując w 1922 doktorat. W latach 1921–1928 był asystentem, a po habilitacji w 1928 docentem Katedry i Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W 1931 odbył praktykę ortopedyczną w Bolonii i w Nowym Jorku, zaś od 1938 był profesorem tytularnym UJK. W latach 1931–1939 pracował jako ordynator Oddziału Chirurgicznego Szpitala Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie. W kampanii wrześniowej brał udział w obronie Lwowa – był naczelnym chirurgiem szpitala wojskowego mieszczącego się w gmachu głównym Politechniki Lwowskiej.

W okresie pierwszej okupacji sowieckiej (1939-1941) był kierownikiem Kliniki Chirurgii Ogólnej Lwowskiego Instytutu Medycznego, pełniąc jednocześnie funkcję szefa sanitarnego w Komendzie Obszaru ZWZ (w tym czasie operował m.in. nogę płk. Zygmunta Cšadka^[4]). W czasie okupacji niemieckiej (od lipca 1941) pracował jako wykładowca medycznych kursów zawodowych we Lwowie. Zagrożony aresztowaniem przez Niemców i śmiercią ze strony UPA we wrześniu 1943 opuścił Lwów i ukrywał się w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Po wojnie był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, kierownikiem Katedry i III Kliniki Ortopedycznej AM w Warszawie. Przeprowadzał zabiegi operacyjne między innymi w sanatorium dziecięcym Górka w Busku-Zdroju^[5].

Był członkiem PAU, członkiem rzeczywistym PAN. Opublikował około 170 prac naukowych, był twórcą i najwybitniejszym przedstawicielem warszawskiej szkoły ortopedycznej i traumatologicznej, doktorem honoris causa Akademii Medycznej w Warszawie i Wrocławiu. W 1974 został wybrany członkiem honorowym Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgii Ortopedycznej i Traumatologii^[6]. Został pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 32-2-29)^[7].

Jego uczniem był prof. Witold Ramotowski^[8].

Życie prywatne

Był żonaty z Heleną Wojciechowską, z którą miał jedną córkę, Bożennę.

Był świetnym rzeźbiarzem i rysownikiem^[9].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Odznaka Orląt Lwowskich^[10]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[10]
• Złoty Krzyż Zasługi^[10] (1948)
• Order Odrodzenia Polski III klasy^[10][11] (1954)
• Order Sztandaru Pracy I klasy^[10] (dwukrotnie: 1959, 1977)^[12]
• Honorowy Obywatel Jarosławia (1977)
• Doctor honoris causa:
  • Akademia Medyczna w Warszawie (1975)^[10]
  • Akademia Medyczna we Wrocławiu (1982)^[10]

Przypisy

Bibliografia

• Czesław Zwolski: Ponidzie. Wyd. 1. Warszawa: Sport i Turystyka, 1971.

Linki zewnętrzne

• Wspomnienia Jerzego Grucy o prof. Adamie Grucy. recogito.pologne.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-13)].
• Adam Gruca – patenty w bibliotece Polona