Adam Hełm-Pirgo

Adam Hełm-Pirgo

Adam Hełm-Pirgo (1919)
podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	29 września 1852 Horowo
Data i miejsce śmierci	3 grudnia 1932 Lwów
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier, Wojsko Polskie
Jednostki	10 Pułk Piechoty, Instytut Wojskowo-Geograficzny, 55 Pułk Piechoty, 78 Pułk Piechoty, 30 Pułk Piechoty, Komenda Główna Żandarmerii Obrony Lwowa, Komenda Wojskowa we Lwowie
Stanowiska	dowódca batalionu piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa)
Odznaczenia

Adam Hełm-Pirgo (ur. 29 września 1852 w Horowie, zm. 3 grudnia 1932 we Lwowie) – podpułkownik piechoty c. i k. armii i Wojska Polskiego, kartograf.

Życiorys

Urodził się 29 września 1852 w Horowie^[1]. W c. i k. armii w październiku 1871 został mianowany kadetem piechoty liniowej z dniem 1 listopada 1871^[2][3], później w korpusie piechoty awansowany na stopień podporucznika z dniem 1 listopada 1873^[4][5] i na stopień porucznika z dniem 1 maja 1879^[6]. Przez lata służył w 10 pułku piechoty w Jarosławiu (jako kadet pełnił funkcję zastępcy oficera^[7][8])^{[9][10][11][12][13][14][15]}, od września 1881 jako oficer nadkompletowy był przydzielony do służby w Instytucie Wojskowo-Geograficznym^{[16][17][18][19][20]}. Od 1885 był oficerem 55 pułku piechoty (Brzeżany)^{[21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32]}. W październiku 1886 został awansowany na stopień kapitana 2 klasy z dniem 1 listopada 1886^[33][34], w grudniu 1888 na kapitana 1 klasy^[35], a potem na stopień majora z dniem 1 listopada 1896^[36]. Od 1896 był komendantem 4 batalionu w 78 pułku piechoty w Esseg^[37][38], a od około 1898 był tam komendantem 3 batalionu^[39], od około 1899 komendantem 1 batalionu^[40], od około 1900 ponownie komendantem 4 batalionu^[41][42]. Został awansowany na stopień podpułkownika z dniem 1 maja 1902^[43]. Od tego czasu był komendantem 3 batalionu w 78 pułku^[44]. Od około 1903 był komendantem 4 batalionu w 30 pułku piechoty we Lwowie^[45][46]. W listopadzie 1904 został przeniesiony w stan spoczynku^[47]. W armii austriackiej służył jako topograf^[48].

U kresu I wojny światowej został przyjęty do Wojska Polskiego i brał udział w obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej, od 11 listopada 1918 pełniąc stanowisko komendanta Komendy Głównej Żandarmerii Obrony Lwowa^{[49][50][51][1]}. Nominalnie sprawował to stanowisko do 23 listopada 1918, zaś faktycznie obowiązki w zakresie organizacji i egzekutywy pełnił już od 10 listopada mjr Wiktor Sas-Hoszowski, przed 11 listopada mianowany jego zastępcą; ppłk Pirgo przekazał mu je z uwagi na podeszły wiek, a sam ograniczył się do dowództwa i kontaktów z Naczelną Komendą)^[52][53][54]. Z racji na swój wiek Pirgo 27 listopada 1918 został skierowany do oddziału kartograficznego Komendy Wojskowej we Lwowie^[55][56]. Był organizatorem kartografii sztabu Dowództwa Wojska Polskiego „Wschód”^[49]. Sprawował stanowisko kierownika Biura Kartograficznego, a po zwolnieniu tej funkcji objął ją jego syn Marian^[57].

Do końca życia uczestniczył w uroczystościach obchodów Obrony Lwowa z 1918^[58]. Zmarł 3 grudnia 1932^[1]. Został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa (kwatera XX, miejsce 1832)^[59][1].

Jego żoną została Klementyna z domu Nowak^[60]. Ich synami synami byli oficerowie wojsk austriackich i Wojska Polskiego: por. sap. Adam Klemens Hełm-Pirgo (ur. 1891, w 1918 podporucznik obrony krajowej^[61], w 1923 porucznik rezerwy piechoty WP)^[62] i kpt. inż. geograf Marian Adam Hełm-Pirgo (1897–1995).

Odznaczenia

• Medal Niepodległości – pośmiertnie (4 listopada 1933, za pracę w dziele odzyskania niepodległości)^[63][64]
• inne odznaczenia^[49]

austro-węgierskie

• Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii (przed 1900)^[40]
• Odznaka za Służbę Wojskową 3 stopnia (przed 1900)^[40]

Przypisy

Bibliografia

• Marian Hełm-Pirgo: Początki kartografii wojskowej w Polsce Odrodzonej (1918–1920). Nowy Jork: Polski Instytut Naukowy w Ameryce, 1971.