Adam Honory Kirkor

Adam Honory Kirkor
Jan ze Śliwina
Ilustracja
Adam Honory Kirkor
Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1818
Śliwino

Data i miejsce śmierci

23 listopada 1886
Kraków

Zawód, zajęcie

wydawca, dziennikarz, archeolog

Strona tytułowa Przewodnika z 1862 r.

Adam Honory Kirkor, pseudonim „Jan ze Śliwina” (ur. 21 stycznia 1818 w Śliwinie, zm. 23 listopada 1886 w Krakowie) – polski wydawca, dziennikarz, archeolog, od 1855 członek Tymczasowej Komisji Archeologicznej Wileńskiej i kustosz Muzeum Starożytności w Wilnie, członek założyciel Akademii Umiejętności (1872); wydawca Album wileńskiego (1858), autor przewodnika krajoznawczego Przechadzki po Wilnie i jego okolicach (1856); encyklopedysta.

Życiorys

Ukończył gimnazjum w Mohylewie, a następnie studiował w Instytucie Szlacheckim w Wilnie[1].

W latach 1834-1866 działał w Wilnie, a następnie w Petersburgu i Krakowie. Rozpoczął pracę w wileńskiej Izbie Skarbowej. Od roku 1855 był członkiem Wileńskiej Komisji Archeologicznej i kierownikiem wileńskiego Muzeum Archeologicznego. Od roku 1849 był członkiem gubernialnego komitetu statystycznego.

W roku 1859 odkupił drukarnię od Krystiana Teofila Glücksberga i rozpoczął wydawanie książek i czasopism w językach polskim, litewskim i rosyjskim. W latach sześćdziesiątych XIX wieku redagował „Kurier Wileński”.

W 1856 roku został członkiem czynnym Rosyjskiego Cesarskiego Towarzystwa Archeologicznego. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[2]. W 1864 został członkiem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego[3].

W polskich środowiskach patriotycznych był krytykowany za ugodową postawę wobec władz carskich, szczególnie za wydanie Albumu Wileńskiego ku czci cara Aleksandra II i kontakty z Michaiłem Murawjowem w 1863. W 1867 przeniósł drukarnię do Petersburga, gdzie w latach 1868-1870 wydawał konserwatywny dziennik „Nowoje wriemia”

Mimo aktywnej działalności wydawniczej zbankrutował, po czym przeniósł się do Krakowa. W 1872 uczestniczył w przekształceniu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego w Akademię Umiejętności, a w 1873 został wybrany na jej członka. Od tegoż roku prowadził wykopaliska archeologiczne na terenie cmentarzyska kultury łużyckiej w Kwaczale oraz w Płazie, Libiążu i Bobrku.

Przy granicy wsi Żnibrody z Beremianami (powiat buczacki) na gminnym pastwisku prowadził wykopaliska na starym cmentarzu w 1878[4].

Była żonaty z aktorką Heleną z domu Majewską (1828-1900). W 1857 nawiązała ona romans z Władysławem Syrokomlą i opuściła męża. Kirkor związał się z Marią Celestyną Boczkowską (1840-1931), która w wieku piętnastu lat wydana została za mąż za Antoniego Korewę, jednak małżeństwo zostało po kilku latach unieważnione. Po uzyskaniu rozwodu Kirkor ożenił się z Boczkowską w 1866. Nie mieli dzieci. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LD).

Grób Adama Honorego Kirkora na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Przypisy

  1. Józef Bachórz, Niespodziewana chwila z Kirkorem, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2013, s. 147–158, ISBN 978-83-63470-13-5 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  2. Encyklopedia Powszechna. T. I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa 1859.
  3. Maria Blombergowa. Polscy członkowie Cesarskiego Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego (1864-1914). „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 25/3 (1980), s. 547.
  4. Żnibrody, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 808.

Bibliografia

  • Michał Brensztajn: Adam Honory Kirkor
  • Biografia
  • Prekursor archeologii
  • Michał Brensztajn, Adam Honory Kirkor, wydawca, redaktor i właściciel drukarni w Wilnie od roku 1834 do 1867, Wilno: Wydawnictwo Towarzystwa Pomocy Naukowej im. E. I E. Wróblewskich, 1930.
  • Ewa Milicer, Wileńskie albumy kolekcjonerskie Marii Celestyny Boczkowskiej jako przykład zainteresowania grafiką i rysunkiem w 2. połowie XIX wieku, [w:] Dziedzictwo i pamięć Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. II Muzealne Spotkania z Kresami, red. Tadeusz Skoczek, Warszawa 2017, s. 17, 22.
  • Dawid Fajnhauz i Stefan Nosek: Kirkor Adam Honory (1818 lub 1819–1886). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XII. Wrocław–Warszawa–Kraków, 1966–1967, s. 475–478.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kirkor Adam.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Adama Honorego Kirkora na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
Adam Honory Kirkor - strona tytułowa z 1862 r.jpg
Z planem, widokami Wilna i Mappą kolei żelaznych.