Adam Münchheimer
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 28 stycznia 1904 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
Adam Münchheimer także[a]: Adam Minchejmer[b], Adam Minchheimer[1], Adam Münchejmer[2] (ur. 23 grudnia 1830 w Warszawie, zm. 28 stycznia[c][3] 1904 tamże) – polski kompozytor, dyrygent, skrzypek, pedagog, dyrektor warszawskiej opery.
Życiorys
Syn Marii i Karola Zygmunta[4], wnuk znanego grawera i pieczątkarza Abrahama Münchheimera[1], pochodził z rodziny związanej ze znaną Fabryką guzików, wyrobów pieczętarskich i metalowych[5][6]. Uczeń J. Hornziela – skrzypce i A. Freyera w Warszawie oraz A. B. Marxa – kompozycja w Berlinie. Od 1850 skrzypek orkiestry, od 1858 dyrektor muzyczny, w latach 1864–91 dyrygent, a od 1872[1] - po śmierci Stanisława Moniuszki dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie. W latach 1861–1863 profesor w Instytucie Muzycznym i w Instytucie Aleksandryjsko-Maryjskim Wychowania Panien[3]. Od 1890 dyrygent w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, w latach 1895–1902 dyrektor Szkoły Muzycznej.
Skomponował muzykę do 4[7] oper: Otton łucznik (1864), Stradyota (Stradiota)[2] (1876), Mazepa (1885) oraz Mściciel (Il vendicatore) (1897, prawykonanie 1910[8]), 3 msze, Requiem, muzykę do 3 obrazów do baletu Figle szatana (1870) wraz ze Stanisławem Moniuszką (partytura baletu zaginęła podczas II wojny światowej[9][d][8], rekonstrukcja muzyki – Rafał Augustyn[10], 1984–85[11] 1988[e][12]), utwory kameralne, pieśni m.in.:
Czarny krzyżyk (1889?)[13] – słowa Brunona Bielawskiego – inna wersja muzyki: Stanisław Moniuszko (1865?)[13][14],
Z nową wiosną (1890?)[13] – słowa Czesława Jankowskiego – inna wersja muzyki: Mieczysław Karłowicz (1895).
Opracował Bogurodzicę (1860).
Był jednym z założycieli Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego w 1871. W 1872 zorganizował pogrzeb Stanisława Moniuszki komponując specjalnie na tę uroczystość Marsz żałobny oparty motywach utworów zmarłego[1]. W 1893 zdobył nagrodę[15] za Mszę na konkursie kompozycji w Belgii.
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 18-5-23)[16][17]. W październiku 1908 został poświęcony pomnik nagrobny, ufundowany przez syna Czesława i wykonany przez rzeźbiarza Feliksa Giecewicza (nagrobek stanowi lira z wieńczącym popiersiem zmarłego, pod którym zawarto pierwsze nuty pieśni kompozytora pt. „Hej, flisacza dziatwo”)[18].
Twórczość
- muzyka do dramatu Biedny Jakub (1859)[19]
- Stanisław Moniuszko: Figle szatana – balet w 6 obrazach. Adam Münchheimer, Virgilio Calori (libretto). 1870. (zaginiony – rekonstrukcja Rafał Augustyn, 1984–5, 2007)
- Maksymilian Radziszewski - libretto na podstawie dramatu Mazepa Juliusza Słowackiego: Mazepa – opera w 4 aktach. Adam Münchheimer (muzyka). Warszawa: 1885. prapremiera 1 maja 1900 Teatr Wielki w Warszawie[7]
- Adam Münchheimer: Fantazja z opery Mazepa na orkiestrę symfoniczną. Warszawa.
- Adam Münchheimer: Mazurek.
- Adam Münchheimer: Mściciel (opera w 3 aktach - język włoski Il Vendicatore). Miller (libretto). 1897. prapremiera 7 maja 1910 w Warszawie[8][7]
- Adam Münchheimer (na okładce: Adam Minchejmer): Romans z opery "Mściciel" (j. włoski "Il Vendicatore"). ?, s. 4.
- Adam Münchheimer: Stradiota (opera w 5 aktach ). Jan Tomasz Seweryn Jasiński (libretto). 1869. prapremiera 12 grudnia 1876 Teatr Wielki w Warszawie[7]
- Czesław Jankowski (słowa): Z nową wiosną: śpiew z towarzyszeniem fortepianu. Adam Münchheimer (muzyka). Warszawa: Rajchman i Frendler, 1890, s. 8.
- Adam Münchheimer: Otton łucznik (opera w 5 aktach). libretto Jan Chęciński na podstawie powieści Aleksandra Dumasa (ojca) Othon l'archer. 1864. prapremiera 5 grudnia 1865 Teatr Wielki w Warszawie[7]
- Adam Münchheimer: Pieśń góralska z towarzyszeniem fortepianu. ok. 1870 ?, s. 7. OCLC 84206829.
- Adam Münchheimer (aranżacja): Dziewczyna mazowiecka (mazurek op. 17 nr 1). Fryderyk Chopin.
- Adam Münchheimer (opracowanie): Bogarodzica: hymn z X wieku. Słowa i melodia [według naydawnieyszych podań Ś-go. Wojciecha]. Warszawa: Nakładem Sztycharni A. Dzwonkowskiego i Sp., 1860.
Uwagi
- ↑ oprócz niemieckiej pisowni nazwiska stosowano różne warianty polonizacji jego pisowni
- ↑ napis na nagrobku na cmentarzu Powązkowskim.
- ↑ 28 stycznia data śmierci na nagrobku kompozytora na cmentarzu Powązkowskim, spotykana w opracowaniach inna data śmierci – 27 stycznia 1904.
- ↑ we wrześniu 1939 podczas bombardowania Filharmonii Narodowej - mieszczącej archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego
- ↑ 27 maja 1988 Teatr Wielki w Warszawie odbyła się prapremiera zrekonstruowanego baletu przez Rafała Augustyna.
Przypisy
- ↑ a b c d Marian Fuks. Polskie opery. „Rzeczpospolita”, 2008-07-13. Warszawa: Presspublica sp. z o.o.. ISSN 0208-9130.
- ↑ a b Sęp. Z Warszawy (Pan Münchejmer). „Biesiada Literacka”. III (Nr 60), s. 2, 1877-02-11 (23). Warszawa: Gracyan Unger.
- ↑ a b Adam Münchheimer – biogram (pol.). Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki. [dostęp 2011-06-22].
- ↑ Marian Fuks, Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego, Poznań: Sorus, 2003, s. 249, ISBN 83-87133-93-0, ISBN 978-83-87133-93-1, ISBN 83-85888-95-0, ISBN 978-83-85888-95-6, ISBN 83-7063-364-1, ISBN 978-83-7063-364-6, OCLC 55005692.
- ↑ Fabryka guzików i wyrobów metalowych Minchejmera (pol.). warsawa1939.pl. [dostęp 2011-07-02].
- ↑ Polskie guziki wojskowe Królestwa Kongresowego
- ↑ a b c d e Adam Münchheimer (niem.). operone.de. [dostęp 2011-06-28].
- ↑ a b c Historia WTM (pol.). Warszawskie Towarzystwo Muzyczne im. Stanisława Moniuszki. [dostęp 2011-06-21].
- ↑ Katarzyna Wachowiak: Wrocław. Baletowe figle wyobraźni w Operze Wrocławskiej (pol.). W: "Figle wyobraźni" [on-line]. Polska Gazeta Wrocławska nr 275, 2007-11-24. [dostęp 2011-06-28].
- ↑ Rafał Augustyn: Figle szatana. Stanisław Moniuszko, Adam Münchheimer. PWM.
- ↑ Rafał Augustyn – Warsaw Autum 2004 (ang.). www.warsaw-autumn.art.pl. [dostęp 2011-06-23].
- ↑ Ewa Obniska (red.): Figle Szatana – Stanisław Moniuszko, Adam Münchheimer, Rafał Augustyn: 1 aktowa wersja baletu Virgiliusa Caloriego z 1870 r.; Libretto Janina Pudełek, oprac. partytury: Rafał Augustyn, insc. i choreogr. Witold Gruca, kier. muz. Bogdan Hoffmann, scen. Małgorzata Treutler. Prapremiera: Teatr Wielki w Warszawie, 27 i 28 maja 1988. Warszawa: Teatr Wielki, 1988.
- ↑ a b c przypuszczalny rok publikacji
- ↑ Stanisław Moniuszko: Śpiew łabędzi: sześć piosnek ofiarowane Stefanowi Kowerskiemu. No 6, Czarny krsyżyk (!) prawidłowo: Czarny krzyżyk. nakładem Gustawa Sennewalda, przypuszczalnie 1865 ?, s. 5.
- ↑ Włodzimierz Poźniak: Echo muzyczne, 1877–1882 ; Echo muzyczne, teatralne i. artystyczne, 1883–1907. T. 1. PWN, 1965, s. 53. OCLC 2455715.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: LUDWIKA NOCH, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski: 1891–1918; zmarli i ich rodziny, Warszawa: PIW, 1983, s. 170–180, ISBN 83-06-00921-5, ISBN 978-83-06-00921-7, OCLC 11676051.
- ↑ Poświęcenie pomnika Minchejmera. „Nowości Illustrowane”. Nr 42, s. 13, 17 października 1908.
- ↑ Kurier Warszawski 10 listopada 1859. „Kurier Warszawski”. 298 (1859), s. 2, 1859-11-10 (1859-10-29). Warszawa.
Literatura
- Mała encyklopedia muzyki. Warszawa: PWN, 1970, s. 674.
- Bogdan M Jankowski: Adam Münchheimer – działacz muzyczny i kompozytor (Praca magisterska wykonana w Katedrze Muzyki Polskiej Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego pod kier. prof. dr Hieronima Feichta w 1961 r.). Warszawa: Jerzy Moraś Wydawnictwo Szachowe "Penelopa", 2007, s. 160. ISBN 83-86407-48-4. OCLC 189644928.
Linki zewnętrzne
- Adam Münchheimer – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Utwory Adama Münchheimera w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Adam Münchheimer także Adam Minchejmer, kompozytor, skrzypek, dyrygent, dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie
Autor: Stefs, Licencja: CC0
nagrobek Adama Minchejmera (Adam Münchheimer), Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Adam Münchheimer (1830-1904)