Adam Mikołaj Sieniawski

Adam Mikołaj Sieniawski

Adam Mikołaj Sieniawski, portret nieznanego malarza z lat 1702-1726 (Łazienki)
Leliwa
Rodzina	Sieniawscy herbu Leliwa
Data urodzenia	ok. 1666
Data i miejsce śmierci	18 lutego 1726 Lwów
Ojciec	Mikołaj Hieronim Sieniawski
Matka	Cecylia Maria z Radziwiłłów
Żona	Elżbieta Helena Lubomirska
Dzieci	Maria Zofia
Odznaczenia

Adam Mikołaj Sieniawski herbu Leliwa (ur. ok. 1666, zm. 18 lutego 1726 we Lwowie) – hetman polny koronny w latach 1702–1706, a następnie hetman wielki koronny 1706–1726, wojewoda bełski w latach 1692–1710, kasztelan krakowski (1710), starosta generalny ruski w latach 1684–1726^[1], starosta rohatyński, lubaczowski, stryjski, starosta piaseczyński w 1723 roku^[2].

Życiorys

Syn hetmana polnego koronnego Mikołaja Hieronima i Cecylii Marii z Radziwiłłów. Dzieckiem ciężko chorował przez jakiś czas, ojciec ofiarował w 1668 łańcuch złoty dla oo. dominikanów w Podkamieniu^[3]. Jako 17 latek brał udział w bitwie pod Wiedniem (1683), dowodząc wystawioną przez swego ojca chorągwią jazdy pancernej. Przeżył wtedy ostatnie wielkie zwycięstwo militarne Rzeczypospolitej, ale także na skutek szerzącej się w polskim obozie zarazy, śmierć ukochanego ojca. Po tej osobistej stracie młodzian przeszedł pod opiekę hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego i walczył pod jego rozkazami (od 1685 już jako rotmistrz chorągwi husarskiej) w kampaniach przeciw Tatarom i Turkom w latach 1691 (mołdawska wyprawa Sobieskiego) i 1698.

W latach 1684–1686 odbył zagraniczną podróż edukacyjną^[4].

Poseł na sejm 1688/1689 roku roku z ziemi halickiej^[5].

W czasie elekcji (1696–1697) stronnik księcia Contiego. Był marszałkiem sejmików województwa ruskiego w 1682 i 1694 roku^[6].

Po śmierci Jana III Sobieskiego był przeciwnikiem wyboru na króla elektora saskiego Augusta Wettyna. Po zerwanym sejmie konwokacyjnym 1696 roku przystąpił 28 września 1696 roku do konfederacji generalnej^[7]. 5 lipca 1697 roku podpisał w Warszawie obwieszczenie do poparcia wolnej elekcji, które zwoływało szlachtę na zjazd w obronie naruszonych praw Rzeczypospolitej^[8]. Był uczestnikiem rokoszu łowickiego 1697 roku^[9]. Później jednak, w roku 1698 roku pogodził się z nim i przeszedł na jego stronę. Walczył przy królu w bitwie pod Kliszowem. W roku 1702 król August II powierzył mu buławę polną. Już w rok później pacyfikował zrewoltowaną Ukrainę (powstanie pod wodzą Semena Paleja) ramię w ramię z późniejszym przeciwnikiem Józefem Potockim, następnie dowodził częścią wojsk polsko – litewsko – saskich podczas bitwy Warszawskiej 1705 roku. Po śmierci hetmana wielkiego Hieronima Augustyna Lubomirskiego, otrzymawszy po nim godność hetmana wielkiego dowodził wojskiem polskim w kampanii 1706 i lewym skrzydłem armii polsko-rosyjsko-saskiej podczas bitwy kaliskiej.

Po abdykacji Augusta II był faktycznym przywódcą konfederacji przeciw Szwedom i Stanisławowi Leszczyńskiemu. W latach 1707–1709 na jego koszt z misją dyplomatyczną w Rosji przebywał Józef Tausz. W roku 1710 Sieniawski został kasztelanem krakowskim, czyli pierwszym senatorem Rzeczypospolitej. Od tego czasu związany był z Rosją. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku^[10]. W okresie konfederacji tarnogrodzkiej był więziony przez konfederatów.

Po zawarciu pokoju w Altranstädt myślał o koronie dla siebie przy pomocy Piotra Wielkiego; zaprzedany zwolennik Rosji. Za jego hetmaństwa została zmniejszona polska armia przez ograniczenie liczby wojska^[11], nastąpiło też uszczuplenie władzy hetmańskiej (sejm niemy 1717). Przez żonę Elżbietę z Lubomirskich, głośną polityczkę, sympatyzował z dworem francuskim. W 1717 roku został wyznaczony senatorem rezydentem^[12]. Z jego zapisu testamentowego w latach 1733–1734 została zbudowana dzwonnica przy kościele św. Andrzeja i klasztorze Bernardynów we Lwowie^[13].

Pozostawił córkę Marię Zofię – chrześnicę cara Piotra Wielkiego, żonę Stanisława Ernesta Denhoffa, a później księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego.

Odznaczony Orderem Orła Białego^[14].

Portrety

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

  Ojciec

• 

  Ojciec

Zobacz też

• Pałac w Sieniawie

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Link-Lenczowski: Sieniawski Adam Mikołaj h. Leliwa (1666–1726). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVII/1, zeszyt 152. Warszawa — Kraków : Polska Akademia Nauk, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1996, s. 105—115.
• Opis historyczny parafii i miasta Staszów do 1918 r.. Staszów: Parafia Rzymsko-Katolicka, 1990.

Linki zewnętrzne

• Adam Mikołaj Sieniawski – hetman niezdecydowany
• Adam Mikołaj sieniawski wobec polityki Augusta II