Adam Półtawski

Adam Półtawski
Imię i nazwisko

Adam Jerzy Półtawski

Data i miejsce urodzenia

17 maja 1881
Warszawa

Data i miejsce śmierci

19 września 1952
Kraków

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Dziedzina sztuki

grafika

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi
Antykwa Półtawskiego

Adam Jerzy Półtawski (ur. 17 maja 1881 w Warszawie[1], zm. 19 września 1952 w Krakowie) – polski grafik i typograf, projektant papierów wartościowych i wykładowca w szkołach przemysłu poligraficznego. Jest autorem krojów pisma: Antykwa Polska (zwanej obecnie od jego nazwiska „Antykwą Półtawskiego”, 1924–1928) oraz Mediewal Polski (tylko w projekcie).

Życiorys

Był synem Antoniego i Kazimiery z Drzewieckich[1]. W 1901 ukończył gimnazjum w Warszawie. Studiował historię sztuki, fizykę i chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (uczył się rysunku u Józefa Mehoffera). Następnie dla pogłębienia swej wiedzy i artystycznych umiejętności przeprowadził się najpierw do Monachium, gdzie pobierał nauki w tamtejszej Akademii, następnie do Paryża i Lipska, gdzie uczęszczał do Wyższej Technicznej Szkoły Drukarskiej, a potem do Berlina, gdzie pobierał nauki w Kunstschule des Westens. W 1920 ochotniczo służył w Wojsku Polskim.

100 marek polskich, 1919

W okresie międzywojennym pracował jako kierownik Zakładów Graficznych Bolesława Wierzbickiego w Warszawie (1912–1914 i 1919–1922). Projektował m.in. drukowane tam banknoty polskie z pierwszych lat niepodległości[2]. Następnie był dyrektorem technicznym Drukarni Łazarskiego (1927–1930).

Prowadził działalność pedagogiczną. Wykładał techniki drukarstwa i grafikę w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie (lata 20. 30.; był też członkiem zwyczajnym Towarzystwa WSD[3][4]), Szkole Przemysłu Graficznego (1926–1944), Salezjańskiej Szkole Rzemiosł w Warszawie (1923/1924 i 1932–1939) – gdzie razem ze Stanisławem Ostoja-Chrostowskim prowadził Doświadczalną Pracownię Graficzną, oraz Publicznej Dokształcającej Szkole Graficznej w Warszawie (1931–1933). Wykładał też techniki graficzne i zagadnienia drukarstwa na Kursach Księgarskich przy Wolnej Wszechnicy Polskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym zaznaczył swą obecność w życiu artystycznym jako organizator i uczestnik wielu wystaw graficznych tak w Polsce, jak i za granicą, specjalizując się przede wszystkim w zdobnictwie książkowym i ekslibrisie. Uprawiał też rysunek, malarstwo miniaturowe i inne różne techniki graficzne. Projektował układ drukarski i szatę graficzną (inicjały, ornamenty, winiety i przerywniki) czasopisma „Chimera” oraz m.in. Pism zebranych Cypriana Kamila Norwida i dzieła Unia Horodelska, nagrodzonego złotym medalem na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925. Projektował druki akcji i obligacji, zaprojektował banknot o nominale stu marek, który był pierwszym banknotem międzywojennej Polski. Związany był ze środowiskami artystycznymi Warszawy, Lublina i Kielc.

Podczas okupacji organizował i prowadził tajne kursy graficzne. Podczas powstania warszawskiego uległo zniszczeniu wiele jego prac, pośród których znajdowały się m.in. próbne odbitki i niskonakładowe druki powstałe w Doświadczalnej Pracowni Graficznej. Po powstaniu przymusowo wysiedlony do Żarnowca.

Po wojnie wyjechał do Lublina, gdzie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków. Ostatnie lata życia spędził w Kielcach, pracując jako kierownik techniczny Drukarni „Jedność” (1945–1949).

Był członkiem Związku Polskich Artystów Grafików – którego był też współzałożycielem, Warszawskiego Towarzystwa Artystycznego i Koła Artystów Grafików Reklamowych oraz członkiem honorowym Towarzystwa Bibliofilów Polskich. Był współredaktorem „Grafiki Polskiej” oraz „Grafiki” – organu ZPAG.

Jego prace znajdują się w Bibliotece Narodowej w Warszawie i Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Komplet prac, również tych niepublikowanych, znajduje się w posiadaniu rodziny artysty.

Od 27 grudnia 1912 był mężem Stefanii z Cichockich (1885–1972). Ojciec prof. Andrzeja Półtawskiego, filozofa, teść dr Wandy Półtawskiej, lekarza psychiatry.

Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC12-14-4)[5].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Adam Półtawski został patronem kieleckiej drukarni związanej organizacyjnie z Wydawnictwem Jedność[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2020-01-10].
  2. ↑ Banknoty polskie. Niezwykła historia kraju i pieniądza 1918–1921. Część 11 – Kształtowanie się II Rzeczypospolitej. Cykl przygotowany przez „Gazetę Wyborczą” we współpracy z magazynem historycznym „Mówią wieki” Warszawa 2006.
  3. ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska. „Kurier Warszawski”. Nr 213, s. 3, 1933. 
  4. ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie. Sprawozdanie za XXI Rok Szkolny 1937–1938 oraz Program na Rok 1938–1939. Warszawa: 1938, s. 47.
  5. ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-09-17].
  6. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  7. ↑ Super User, O nas, www.drukarnia.kielce.pl [dostęp 2016-02-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-24].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

100 marek polskich 1919 luty awers.jpg
100 marek polskich, luty 1919, awers.
Antykwa poltawskiego regular.svg
Autor: SVG from Lumu (talk), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Replica of font Antykwa Półtawskiego.
This font was designed in the twenties and the thirties of XX century by a Polish graphic artist and a typographer Adam Półtawski. It was widely used by Polish printing houses as long as metal types were in use (until ca the 'sixties).
The electronic replica of Antykwa Półtawskiego was prepared by Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki and Piotr Strzelczyk (JNS TEAM).