Adam Wiśniewski-Snerg

Adam Wiśniewski-Snerg (ur. 1 stycznia 1937 w Płocku, zm. 23 sierpnia 1995 w Warszawie) – polski pisarz science fiction.

Przez długi czas, pomimo nacisku mediów, starannie ukrywał swój wizerunek, nie udzielał wywiadów ani nie podawał informacji biograficznych. W swoich utworach prezentował własną, syntetyczną wizję świata, której nie uważał za daleką od rzeczywistości^[1]. Pod koniec życia zapomniany i niedoceniany, po samobójczej śmierci odkryty na nowo jako jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy SF. Snerg to pseudonim wymyślony przez autora ze względu na popularność zarówno nazwiska Wiśniewski, jak i imienia Adam. „Snerg” to odczytany skrót Sumy Całkowitej Energii.

Pod koniec życia Adam Wiśniewski-Snerg cierpiał na ciężką depresję, o jego ostatnich chwilach na łamach „Nowej Fantastyki” opowiadała ciotka.

Twórczość

Debiutował jako poeta na łamach „Kameny” w 1968 roku^[1].

Debiutem powieściopisarskim Snerga jest Robot. Jest to zarazem jego najwyżej ceniona powieść^[1]. Snerg buduje w niej świat wokół teorii nadistot^[2]. Jest to świat, w którym niepodzielnie rządzi Mechanizm, a ludzie są mu posłuszni, nie mając przy tym świadomości własnego zniewolenia.

Książka zwyciężyła w ogłoszonym na łamach Expressu Wieczornego w maju 1976 przez Ogólnopolski Klub Miłośników Fantastyki i Science Fiction plebiscycie czytelników na najciekawszą, najlepszą i najbardziej wartościową książką SF wydaną w Polsce Ludowej (niekoniecznie polskiego autora)^[3][4]. Uroczyste wręczenie nagrody nastąpiło podczas I Ogólnopolskiego Konwentu Klubów i Miłośników SF w grudniu 1977^[4][5].

W nielicznym dorobku twórczym Snerga znajdziemy także nowele i opowiadania, m.in. Tramwajada, seria o Perrym Eksie, Anioł przemocy, Otępienie. Niektóre opowiadania publikowane były na łamach „Nowej Fantastyki”, w tym: Rozdwojenie, Dzikus, Przerwany film, Zmowa.

Za jedno ze swoich najważniejszych dzieł Snerg uważał Jednolitą teorię czasoprzestrzeni wydaną własnym nakładem (10 tysięcy egzemplarzy) w 1990 roku. Rozprawa ta nie spotkała się z uznaniem w środowisku naukowym. Jest on także autorem kilku innych teorii obejmujących rozmaite dziedziny nauki i sztuki: Teorii nadistot, Teorii bezpieczeństwa i koncepcji decentryzmu.

W powieści Według łotra mamy do czynienia z różnymi stopniami człowieczeństwa, różnymi stopniami rzeczywistości i uczestnictwa w niej. Każdy w tej książce – manekin, statysta z drugiego planu, statysta pierwszoplanowy, aktor, reżyser – „widzi” wokół siebie coś innego. A widzi tylko to, co jest w stanie objąć własną świadomością. Manekin, patrząc na manekiny, widzi jakby ludzi i traktuje ich serio, podobnie jak siebie. Trzeba być stopień wyżej, by ocenić ułomność niższego stanu. Manekin nie postrzega dekoracji jako dekoracji, statysta nie odbiera swej sytuacji jako sztucznej i zaprogramowanej. Powieść zdobyła spory rozgłos i doczekała się kilku wydań, w tym edycji zagranicznych.

Jego książki zostały przetłumaczone na język angielski^[6], niemiecki, węgierski oraz czeski^[1][7].

Pozycje wydane po śmierci Snerga (Oro, Trzecia cywilizacja) nie zyskały uznania w oczach czytelników i krytyków. W obu tych książkach można dostrzec kilka podobieństw, obydwie traktują o zapomnianej cywilizacji, której historię główny bohater ma możliwość poznawać i w pewnym sensie przeżywać dzięki znalezionym przypadkiem artefaktom. Ich akcja jest dość schematyczna i przewidywalna, zastrzeżenia budzi także pisarski warsztat autora i logiczna spójność utworów, które sprawiają wrażenie bardziej szkiców niż ukończonych dzieł. Niektórzy miłośnicy Snerga mają wątpliwości, czy utwory te wyszły spod jego pióra. W każdym razie sam autor nie zdecydował się ich opublikować.

Ważniejsze dzieła

• Robot (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973)
• Według łotra (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978)
• Nagi cel (Czytelnik, Warszawa 1980)
• Arka (Czytelnik, Warszawa 1989)
• Jednolita teoria czasoprzestrzeni (Wydawnictwo Pusty Obłok, Warszawa 1990)

Dzieła wydane pośmiertnie

• Oro (Wydawnictwo Amber, Warszawa 1997)
• Trzecia cywilizacja (Wydawnictwo C&T, Toruń 1998)
• Anioł przemocy i inne opowiadania (Wydawnictwo INFO-ART, Gliwice 2001)

Upamiętnienie

Snerg był pierwowzorem Sneera – głównego bohatera powieści Janusza A. Zajdla Limes inferior. Janusz A. Zajdel nadał swojemu bohaterowi nazwisko Adi Cherryson (demonstracyjne tłumaczenie nazwiska Snerga na angielski) i uczynił go „lifterem” – człowiekiem utrzymującym się z potajemnego zdawania za inne osoby egzaminu na wyższe poziomy inteligencji, podczas gdy on sam nominalnie jest osobą o stosunkowo niskim współczynniku IQ. Jest to aluzja do życiorysu Snerga: pisarz nie zdał matury na skutek konfliktu z nauczycielką języka polskiego, a następnie utrzymywał się przez pewien czas z udzielania korepetycji studentom fizyki, i to tym z późniejszych lat studiów.

Snerg użyczył także imienia bohaterowi debiutanckiego opowiadania Marka Huberatha Wrócieeś Sneogg, wiedziaam...

Jego nazwisko pojawiło się w mediach w związku z domniemanym plagiatem, jakiego mieli się dopuścić bracia Wachowski, twórcy filmu Matrix, którego rzeczywistość podobna jest do tej przedstawionej w opowiadaniu Snerga Anioł przemocy.

Adam Wiśniewski-Snerg jest patronem Gminnej Biblioteki Publicznej w Milejewie^[8].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Teoria Nadistot
• Jednolita Teoria Czasoprzestrzeni
• Strona poświęcona pisarzowi