Adam Zaleski

Adam Zaleski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 maja 1928
Lwów

profesor nauk chemicznych
Doktorat

1963

Habilitacja

1972

Profesura

1995

Uczelnia

Politechnika Wrocławska

Okres zatrudn.

1951-1998

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej Krzyż Zesłańców Sybiru Medal „Pro Memoria” Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej

Adam Andrzej Zaleski (ur. 31 maja 1928 we Lwowie) – polski chemik, emerytowany profesor zwyczajny Politechniki Wrocławskiej.

Dane ogólne

Ojciec, Ryszard – prawnik i kupiec, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej 1920, uczestnik obrony Lwowa w 1939. Jako oficer rezerwy dostał się do niewoli sowieckiej, osadzony w obozie w Starobielsku na Ukrainie, decyzją władz sowieckich rozstrzelany bez sądu i wyroku w Charkowie w kwietniu 1940 roku, razem z ok. 3800 oficerami z obozu starobielskiego. Matka, Stanisława z domu Lubińska. Wdowiec. Ma dwóch synów – Piotra (ur. 1955) i Andrzeja (ur. 1961).

Wykształcenie i praca zawodowa

Do 1939 Adam Zaleski ukończył we Lwowie 5 klas szkoły powszechnej. W kwietniu 1940, jako rodzina oficerska, został wraz z matką i siostrą aresztowany i wywieziony do północno-wschodniego Kazachstanu do katorżniczych prac fizycznych w fabryce cegieł i przy załadunku drewna na rzeczne statki i in. W ramach repatriacji wrócił do kraju w 1946, a w 1947 zdał eksternistycznie maturę w liceum mat. fiz. w Kaliszu. W tym samym roku rozpoczął studia na Oddziale Chemii Technicznej Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej, które ukończył w sierpniu 1952 roku, uzyskując dyplom mgr inż. chemika. Pracę naukowo-dydaktyczną rozpoczął przed ukończeniem studiów, w roku 1951, na stanowisku młodszego asystenta w Katedrze Fototechniki Politechniki Wrocławskiej, pod kierunkiem prof. Witolda Romera. W 1963 uzyskał stopień doktora nauk technicznych i stanowisko adiunkta. W 1972 został docentem, w 1990 otrzymał tytuł naukowy[1] profesora nadzwyczajnego, a w 1995 – profesora zwyczajnego. W maju 1998 przeszedł na emeryturę.

Dorobek naukowy i naukowo-techniczny

W początkowym okresie swojej pracy badawczej zainteresowania A. Zaleskiego skupiały się na zagadnieniach pomiaru strukturalnych własności fotochemicznych mediów zapisu informacji (praca doktorska). Dalszym rezultatem jego badań z tamtego okresu było opracowanie i wykonanie kilku przyrządów do pomiaru własności strukturalnych materiałów fotograficznych dla przemysłu krajowego i jednego na eksport.

Od połowy lat 60. XX w. A. Zaleski skierował swoje zainteresowania badawcze na bardzo aktualne w tym czasie dla przemysłu fotochemicznego i nie w pełni rozpoznane zagadnienia powstawania, wzrostu i badania własności kryształów halogenków srebra w emulsjach światłoczułych. Wyniki tych prac doprowadziły do licznych opracowań przemysłowych i kilku wdrożeń. Najważniejsze z nich to współautorstwo w opracowaniu nowoczesnej, ekologicznie bezpiecznej tzw. dwustrumieniowej technologii otrzymywania emulsji światłoczułych i wdrożenie jej do produkcji w polskim przemyśle fotochemicznym oraz główne autorstwo w opracowaniu i wdrożeniu pierwszej w krajach ówczesnego bloku wschodniego technologii produkcji fotograficznych materiałów wprostpozytywowych, opartych na zjawisku fotoregresji obrazu utajonego w kryształach halogenków srebra. Rezultatem dalszych badań było opracowanie technologii wytwarzania materiałów fotograficznych dla holografii i uczestnictwo w opracowaniu technologii produkcji błon dla defektoskopii. Inne badania doprowadziły do opracowania technologii wytwarzania mikroskal dla przemysłu optycznego i urządzeń radarowych oraz opracowania metod pomiarowych dla kontroli przemysłowego wytwarzania elektronicznych obwodów scalonych metodą mikrolitografii i sitodruku. Podczas pracy A. Zaleskiego na stanowisku konsultanta naukowego w Bydgoskich Zakładach Fotochemicznych wdrożono do produkcji dwa typy wysokoczułych materiałów fotograficznych oraz wysokokontrastowe błony typu „lith” dla przemysłu poligraficznego.

Dorobek naukowy i techniczny A. Zaleskiego jest zawarty w 17 artykułach w zagranicznych czasopismach naukowych, 34 krajowych, 14 patentach polskich oraz w szeregu komunikatów konferencyjnych. Ma też w dorobku 49 poufnych sprawozdań technologicznych, podlegających centralnej ewidencji uczelni. Opracował również hasła do Encyklopedii Techniki (WTN 1976) i jest współautorem zbiorowej monografii „Informacja obrazowa” (WTN 1992), autorem dwóch skryptów „Wzrost kryształów” i „Techniczne metody produkcji emulsji światłoczułych” dla studentów IV i V roku Wydziału Chemicznego i jednego skryptu do ćwiczeń laboratoryjnych.

Współpraca z zagranicą

W 1965 roku odbył półroczny staż naukowy na Uniwersytecie Technicznym w Dreźnie (Niemcy). Uczestniczył czynnie w 25 kongresach, konferencjach naukowych i międzynarodowych sympozjach (USA, W. Brytania, Szwajcaria, Niemcy, Gruzja, Rosja, Czechy, Słowacja, Węgry, Japonia, Bułgaria, Belgia) i w 10 krajowych. W 1986 roku był zaproszony na wykłady do szwedzkiego przemysłu fotochemicznego (Strängnäs pod Sztokholmem), a w 1987 jako profesor wizytujący na wykłady przez Chińską Akademię Nauk do Pekinu, Uniwersytetu w Hefei (prow. Anhua) i do chińskiego przemysłu fotochemicznego (Baoding). W wyniku naukowych kontaktów zagranicznych został przedstawicielem Polski w International Committee of Imaging Scence (ICIS) z siedzibą w Londynie oraz członkiem grupy badawczej IAG (Internationale Arbeitsgemeinschaft fűr Forschung der Gelatine) we Fryburgu (Szwajcaria). Był członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Journal of Information Recording” wydawanego w Niemczech.

W latach 1976–1989 był członkiem rady naukowej corocznego sympozjum Fotografia Academica, organizowanego przez Wyższą Szkołę Chemiczno-Technologiczną w Pardubicach (Czechy).

Działalność dydaktyczna i wychowanie kadry

Kierował czterdziestoma pracami magisterskimi, był promotorem 4 prac doktorskich i recenzentem 10 prac doktorskich i 2 habilitacyjnych.

W latach 1951–1970 prowadził pracownię z podstaw procesu fotograficznego na IV roku wydziału chemicznego. Od 1967 roku prowadził wykład „Podstawy i teoria procesów fotograficznych” i wykład „Poligrafia” dla studentów specjalizacji „Fototechnika”, a w latach 1987 i 1988 dla II roku Wydziału Architektury i wykłady monograficzne z fotografii dla studentów Wydziału Podstawowych Problemów Techniki. W latach 1980–1981 i w 1987 wykładał na studiach podyplomowych dla kadry inżynierskiej przemysłu fotochemicznego, w roku 1992 na studium podyplomowym z poligrafii „Metody fotochemicznego zapisu informacji”. W latach 1982, 1984 i 1986 wykładał w szkole jesiennej fotochemii i fotofizyki organizowanej w Geisig (Niemcy) przez Uniwersytet Techniczny w Dreźnie.

Działalność organizacyjna

W latach 1969–1974 był prodziekanem Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej, w latach 1975–1980 zastępcą dyrektora Instytutu Chemii Fizycznej i Organicznej (I-4) ds. dydaktyki, w latach 1978–1987 był pełnomocnikiem Rektora ds. audiowizualnych, w latach 1984–1985 zastępcą dyrektora Instytutu I-4 ds. badań, współpracy z przemysłem i zagranicą, a w latach 1986–1991 jego dyrektorem. W latach 1985–1992 był przewodniczącym uczelnianej Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla studentów. Od 1979 roku do przejścia na emeryturę w 1998 roku był kierownikiem Zakładu Fototechniki początkowo w Instytucie Chemii Fizycznej i Organicznej, a od 1993 roku po jego przekształceniu, w Instytucie Chemii Fizycznej i Teoretycznej.

W latach 1987–1991 był członkiem Rady Naukowej Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Poligraficznego, w latach 1979–1983 członkiem Rady Naukowej Instytutu Przemysłu Organicznego, a w latach 1992–1997 członkiem Rady Techniczno-Ekonomicznej Warszawskich Zakładów Fotochemicznych.

Odznaczenia i nagrody

A. Zaleski został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem XXXV-lecia Politechniki Wrocławskiej, Złotą Odznaką Politechniki Wrocławskiej, Medalem Honorowym Wyższej Szkoły Chemiczno-Technologicznej w Pardubicach, Tytułem „Zasłużonego Członka Fotoklubu RP" i honorowe członkostwo tego klubu (1998), Medalem Brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Fotograficznego (Royal Photographic Society) z tytułem Honorowego Członka tego Towarzystwa (Honorary Fellow, rok 2000) za działalność naukową w dziedzinie fototechniki. A. Zaleski jest laureatem zespołowej nagrody IV stopnia w ogólnopolskim konkursie „Szukamy nowych technologii na eksport”, ma tytuł „Mistrza Techniki” Warszawy, nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego za pracę dydaktyczno-organizacyjną, nagrodę Sekretarza PAN za wdrożenia przemysłowe i ponad 20 nagród rektora PWr za osiągnięcia badawcze i dydaktyczne. Honorowy członek Związku Polskich Artystów Fotografików[2].

Działalność społeczna

Po przejściu na emeryturę w 1998 roku A. Zaleski angażował się w pracy społecznej nad rozpowszechnianiem wiedzy o losach Polaków na Wschodzie podczas II wojny światowej, które sam doświadczył i w nich uczestniczył. Jest członkiem Stowarzyszenia Dolnośląskiej Rodziny Katyńskiej, członkiem Związku Sybiraków i Towarzystwa Przyjaciół Lwowa. W ramach tej działalności był przewodniczącym obchodów 60-lecia zbrodni katyńskiej (2000) i w latach 1998–2010 przewodniczącym dolnośląskiego jury ogólnopolskiego konkursu szkół średnich „Losy Polaków na Wschodzie podczas II wojny światowej”. Jest autorem książeczki „Zbrodnia Katyńska” (wyd. Dolnośląska Agencja jerG, Wrocław 2000). Dochód z jej sprzedaży zasilił konto budowy Pomnika Ofiar Katynia we Wrocławiu. Wygłosił kilkadziesiąt referatów na temat losów Polaków na Wschodzie podczas II wojny światowej w szkołach średnich i wyższych, stowarzyszeniach, w wojsku i w wielu instytucjach publicznych Dolnego Śląska.

Za tę działalność został odznaczony Krzyżem Zesłańców Sybiru, Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej i Medalem „Pro Memoria".

Publikacje książkowe

Adam Zaleski, Wspomnienia lwowskie, kazachstańskie i inne, Wrocław 2014 i 2015, ISBN 978-83-938532-0-5

Adam Zaleski, Zabierajcie się ze wszystkim – pojedziecie! Собирайтесь совсем – поедете!, Wrocław 2017, ISBN 978-83938532-8-1

Przypisy

  1. Prof. dr inż. Adam Zaleski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2014-06-19].
  2. Adam Zaleski. [w:] Członkowie ZPAF [on-line]. Związek Polskich Artystów Fotografików. [dostęp 2015-02-10].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Medal Pro Memoria BAR.png
Baretka Medalu "Pro Memoria"
Adam Andrzej Zaleski.jpg
Autor: Adamzal, Licencja: CC BY-SA 3.0
Adam Andrzej Zaleski
POL Krzyż Zesłańców Sybiru BAR.svg
Baretka: Krzyż Zesłańców Sybiru
POL Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej BAR.png
Baretka Srebrnego Medalu Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej