Adamsyt

Adamsyt
Ogólne informacje
Wzór sumarycznyC12H9AsClN
Masa molowa277,58 g/mol
Wyglądżółte kryształy[1]
Identyfikacja
Numer CAS578-94-9
PubChem11362
Podobne związki
Podobne związkifenotiazyna
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Adamsyt (chlorek fenarsazyny) – arsenoorganiczny związek chemiczny stosowany jako gaz łzawiący, drażniący bojowy środek trujący z podgrupy sternitów. Nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego chemika Rogera Adamsa, który go po raz pierwszy otrzymał.

W stanie czystym adamsyt jest substancją krystaliczną, koloru żółtego. Produkt techniczny ma barwę zieloną. Adamsyt nie rozpuszcza się w wodzie, słabo w rozpuszczalnikach organicznych (podgrzewanie zwiększa rozpuszczalność).

Jest mało reaktywny chemicznie. Nie hydrolizuje w wodzie. Rozkłada się pod wpływem silnych utleniaczy, jak stężony kwas azotowy.

Adamsyt może być używany tylko w postaci aerozolu, silnie drażniącego błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych. Objawami toksycznego działania jest natychmiastowy silny łzotok, a po kilku minutach ból w piersiach i utrudnione oddychanie. Objawy ustępują po kilku godzinach bez trwałych następstw.

Po raz pierwszy został najprawdopodobniej użyty przez Brytyjczyków w 1919 roku w czasie wojny domowej w Rosji przeciwko bolszewikom. Pewne niekompletne dane wskazują, że adamsyt mogł być używany jeszcze przed końcem I wojny światowej przez Włochy[4]. W roku 1932 został zastosowany przez wojsko amerykańskie podczas pacyfikacji marszu weteranów, tzw. Bonus Army, powodując śmierć ciężarnej kobiety[5].

Przypisy

  1. a b c d David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-98, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. a b c d 10-Chloro-5,10-dihydrophenarsazine (ZVG: 491146) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2012-04-12].
  3. arsenic compounds (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-03-28].
  4. Leszek Konopski, Historia broni chemicznej, Warszawa: Bellona, 2009, s. 56, 66, ISBN 978-83-11-11643-6.
  5. Richard D. Albright, Cleanup of Chemical and Explosive Munitions. Locating, Identifying Contaminants, and Planning for Environmental Remediation of Land and Sea Military Ranges and Ordnance Dumpsites, Norwich: William Andrew Pub., 2008, s. xxi, ISBN 978-0-8155-1540-1.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

GHS-pictogram-skull.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for toxic substances
GHS-pictogram-pollu.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for environmentally hazardous substances