Adara
| ε Canis Majoris | |||||||||||||||||||||
 Położenie gwiazdy w konstelacji | |||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | Wielki Pies | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja | 06h 58m 37,549s[1] | ||||||||||||||||||||
| Deklinacja | −28° 58′ 19,51″[1] | ||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | 0,00805 ± 0,00014[1]″ | ||||||||||||||||||||
| Odległość | 405,2 ± 7,2 ly 124,2 ± 2,2 pc | ||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | 1,50[1][2]m | ||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | 3,24 ± 0,11[1] mas/rok | ||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) | 1,33 ± 0,16[1] mas/rok | ||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna | 8,05 ± 0,14[1] km/s | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | jasny olbrzym[1] | ||||||||||||||||||||
| Typ widmowy | B1,5 II[1] | ||||||||||||||||||||
| Masa | 11–12[3] M☉ | ||||||||||||||||||||
| Promień | 10,4[3] R☉ | ||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] | −0,75[2] | ||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | −3,97[2]m | ||||||||||||||||||||
| Jasność | 22 300[3] L☉ | ||||||||||||||||||||
| Okres obrotu | <14 d[3] | ||||||||||||||||||||
| Prędkość obrotu | 38[3] km/s | ||||||||||||||||||||
| Temperatura | 21 900[3] K | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | Centrum Galaktyki | ||||||||||||||||||||
| Półoś wielka | 6940 pc[2] | ||||||||||||||||||||
| Mimośród | 0,0768[2] | ||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Adara (Epsilon Canis Majoris, ε CMa) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa, odległa od Słońca o około 405 lat świetlnych.
Nazwa
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Adara, wywodzi się od arabskiego العذارى Al ʽAdhārā, co oznacza „panny”. Niegdyś oznaczała ona starożytny arabski asteryzm obejmujący też gwiazdy Wezen, Aludra i ο² CMa[4]. Mimo oznaczenia literą Epsilon w systemie Bayera pod względem jasności jest drugą w Wielkim Psie i należy do 25 najjaśniejszych gwiazd nocnego nieba[3]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Adhara dla określenia tej gwiazdy[5].
Ruch własny
Kilka milionów lat temu, Adara była znacznie bliżej Słońca niż jest obecnie, przez co świeciła dużo jaśniej na nocnym niebie. Około 4,7 miliona lat temu, Adara była w odległości 34 lat świetlnych od Słońca, co czyniło ją najjaśniejszą gwiazdą na niebie o jasności obserwowalnej −3,99m. Od tamtej pory żadna inna gwiazda nie osiągnęła takiej jasności, żadna też nie będzie tak jasna w ciągu następnych pięciu milionów lat[6].
Właściwości fizyczne
Adara jest gwiazdą podwójną. Dominujący składnik jest błękitnym, jasnym olbrzymem należącym do typu widmowego B. Jego temperatura to 21 900 K, w związku z czym emituje znaczną część promieniowania w ultrafiolecie; choć gwiazda wypromieniowuje łącznie 22 300 razy więcej energii niż Słońce, to w zakresie widzialnym jej jasność jest tylko 3500 razy większa niż jasność Słońca. Ma ona masę 11–12 razy większą niż Słońce i najprawdopodobniej zakończy życie jako supernowa. Jej promień to około 10,4 R☉[3].
Drugi składnik jest dużo słabszy i ginie w blasku większej gwiazdy. Jest od niej oddalony o 7,9 sekundy kątowej (pomiar z 2008 roku) i ma wielkość obserwowaną 7,5m[7]; w literaturze istnieje rozbieżność co do ocen jej jasności, inne źródła podają mniejszą jasność[3]: 9,3m[8]. Prawdopodobnie jest to gwiazda typu A lub F. W przestrzeni dzieli ją co najmniej 900 jednostek astronomicznych od olbrzyma, a obieg wspólnego środka masy zajmuje co najmniej 7500 lat[3].
Zobacz też
- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa
- lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Adara w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e Anderson E., Francis C: HIP 33579 (ang.). W: Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-04].
- ↑ a b c d e f g h i j Jim Kaler: ADHARA (Epsilon Canis Majoris) (ang.). STARS, 2009-06-26. [dostęp 2017-12-07].
- ↑ Canis Major, the Greater Dog. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 130. ISBN 0-486-21079-0. (ang.)
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-07].
- ↑ Jocelyn Tomkin. Once and Future Celestial Kings. „Sky and Telescope”. 95 (4), s. 59–63, kwiecień 1998. Bibcode: 1998S&T....95d..59T.
- ↑ Mason et al.: WDS J06586-2858A. W: The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ CD-28 3666B w bazie SIMBAD (ang.)
Media użyte na tej stronie
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Wielkiego Psa. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.