Admiral Scheer

Admiral Scheer
Ilustracja
Klasa

krążownik ciężki

Historia
Stocznia

Kriegsmarinewerft Wilhelmshaven

Położenie stępki

25 czerwca 1931

Wodowanie

1 kwietnia 1933

 Kriegsmarine
Wejście do służby

12 listopada 1934

Zatonął

9 kwietnia 1945

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 12 100 t
pełna: 16 200 t

Długość

186 m

Szerokość

21,6 m

Zanurzenie

7,4 m

Napęd
8 silników wysokoprężnych Man o łącznej mocy 52 000 KM napędzających 2 śruby
Prędkość

28 węzłów (51,8 km/h)

Zasięg

8900 Mm

Uzbrojenie
6 dział 280 mm
8 dział 150 mm
6 dział 105 mm
8 dział 37 mm
10 dział 20 mm
8 wyrzutni torped kaliber 533 mm
Wyposażenie lotnicze
2 samoloty Arado Ar 196
Załoga

1150

Admiral Scheerniemiecki krążownik ciężki typu Deutschland z okresu II wojny światowej. Wraz z bliźniaczymi jednostkami: „Lützow” i „Admiral Graf Spee” określany jako „pancernik kieszonkowy”. Okręt nazwano imieniem admirała Reinharda Scheera – dowódcy niemieckich sił morskich podczas bitwy jutlandzkiej w 1916.

Historia i służba

Model krążownika „Admiral Scheer” w skali 1:100

Budowa

Decyzję o budowie okrętu mającego zastąpić stary pancernik „Lothringen” zatwierdził Reichstag w 1930 niewielką większością głosów. Kontrakt na budowę jednostki, która otrzymała tymczasowe oznaczenie "Panzerschiff B/Ersatz Lothringen", przyznano stoczni Reichmarinewerft w Wilhelmshaven.

Stępkę pod jednostkę położono 25 czerwca 1931. Wodowanie miało miejsce 1 kwietnia 1933. Tego dnia jednostce nadano nazwę „Admirał Scheer”, a matką chrzestną była córka admirała, którego imieniem nazwano okręt.

Dowódcy krążownika Admiral Scheer
OkresStopieńDowódca
listopad 1934 – wrzesień 1936KzSWilhelm Marschall
wrzesień 1936 – październik 1938KzSOtto Ciliax
październik 1938 – październik 1939KzSHans-Heinrich Wurmbach
październik 1939 – czerwiec 1941KzSTheodor Krancke
czerwiec 1941 – listopad 1942KzSWilhelm Meendsen-Bohlken
listopad 1942 – styczeń 1943FKpt.Ernst Gruber (mWdGb)
luty 1943 – kwiecień 1944KzSRichard Rothe-Roth
kwiecień 1944 – kwiecień 1945KzSErnst-Ludwig Thienemann

Hiszpańska wojna domowa

Pierwszą misją „Admiral Scheer” była rozpoczęta w lipcu 1936 ewakuacja niemieckich cywilów z objętej wojną domową Hiszpanii. 31 maja 1937 ostrzelał republikańskie pozycje w Almerii w odwecie za atak lotniczy przeprowadzony dwa dni wcześniej na siostrzaną jednostkę „Deutschland”.

II wojna światowa

Wybuch wojny zastał okręt w Wilhelmshaven, gdzie 4 września 1939 r. został po raz pierwszy zbombardowany przez samoloty RAF. Niemiecka jednostka nie poniosła jednak żadnych uszkodzeń[1].

W październiku 1940 roku krążownik został wysłany w rejs rajderski na Ocean Atlantycki, trwający do 1 kwietnia kolejnego roku. 23 października 1940 opuścił Gotenhafen (okupacyjna nazwa Gdyni) i udał się do Brunsbüttel, które zostało wybrane jako punkt oczekiwania na nowe rozkazy.

1 listopada niezauważony przedarł się na północny Atlantyk przez Cieśninę Duńską, kosztem dwóch marynarzy zmytych z pokładu[2]. Tam 5 listopada, dzięki informacjom wywiadu, napotykał konwój HX-84 płynący z Halifaksu w Nowej Szkocji, który był osłaniany jedynie przez krążownik pomocniczy HMS „Jervis Bay[2]. Najpierw tego dnia „Scheer” zatopił samotny statek „Mopan”, po zdjęciu z niego załogi, po czym wykrył konwój[3]. Dowódca krążownika, komandor Edward Fegen podjął decyzję o obronie konwoju. „Admiral Scheer” otworzył ogień ze swych dział kalibru 280 mm. W odległości 10 Mm wywiązała się walka, w wyniku której krążownik pomocniczy po 22 minutach zatonął. Sam „Admiral Scheer” nie został trafiony[3]. Walka „Jervis Bay” umożliwiła jednak rozproszenie w tym czasie konwoju tak, że niemiecki krążownik z 37 statków odnalazł tylko siedem, z czego zatopił pięć i jeden uszkodził, a ostrzelany statek pasażerski „Rangitiki” zdołał uciec[3]. Do celu dotarły 32 statki (w tym polskie „Morska Wola” i „Puck”)[3]. Atak wywołał jednak duże zakłócenie ruchu konwojowego między Ameryką a Wielką Brytanią, który przywrócono w pełni dopiero 17 listopada[3]. Podjęto poszukiwania niemieckiego okrętu, które jednak okazały się nieskuteczne, a sam „Admiral Scheer” zmienił obszar działania na środkowy Atlantyk[3].

14 listopada „Scheer” uzupełnił zapasy ze statku zaopatrzeniowego „Nordmark”, po czym do kolejnego spotkania z „Nordmarkiem” 14 grudnia, napotkał i zatopił dwa statki[4]. Przechodząc w grudniu 1940 na południowy Atlantyk, zdobył dwa statki (w tym jeden „Duquesa” z żywnością) i zatopił dwa dalsze w Zatoce Gwinejskiej[4]. W lutym 1941 roku okręt przeszedł na Ocean Indyjski i w dniach 20-22 lutego na północ od Madagaskaru zatopił trzy statki i zdobył jeden[4]. Tam zmylił pościg Royal Navy i 1 kwietnia 1941 powrócił tą samą drogą do Kilonii. W czasie tego rajdu w sumie zatopił krążownik pomocniczy i 13 statków, a 3 dalsze zdobył, o łącznej pojemności 113 213 BRT, ponadto uszkodził dwa statki[5]. Był to najskuteczniejszy rejs rajderski pojedynczego okrętu niemieckiego podczas tej wojny[5][a]. Od września 1941 w składzie Floty Bałtyckiej działał na Morzu Alandzkim, blokując marynarkę radziecką. W 1942 stacjonował w Norwegii i działał na północy. Między innymi uczestniczył w operacji Wunderland, której celem było sparaliżowanie radzieckiej żeglugi na wodach arktycznych[6].

W 1943 przebywał na Morzu Bałtyckim. W październiku 1944 okręt ogniem swojej artylerii wspierał oddziały niemieckie walczące na półwyspie Sõrve (wyspa Sarema, obecnie Estonia) w ramach operacji desantowej Armii Czerwonej Moonsund polegającej na wyparciu wojsk III Rzeszy z archipelagu Wysp Moonsundzkich. W tym też czasie atakowany był kilkakrotnie przez radzieckie lotnictwo, nie ponosząc jednak żadnych uszkodzeń[7]. Niemiecki okręt wspierał walczące wojska w strefie przybrzeżnej do marca 1945, kiedy to musiał wycofać się z walki z powodu rozkalibrowania intensywnie używanej artylerii. By przywrócić jednostce zdolność bojową, wysłano ją na remont do Kilonii.

9 kwietnia 1945 krążownik poszedł na dno (po g. 22.45), zatopiony bombami lotniczymi w basenie stoczni Deutsche Werke w Kilonii. Przewrócony do góry dnem został częściowo złomowany (do lipca 1945 wydobyto metale kolorowe), resztę wraku zasypano gruzem i ziemią[8].

Dzwon okrętowy znajduje się do dzisiaj w Muzeum Marynarki w Wilhelmshaven.

Kariera wojenna

Kariera wojenna krążownika Admiral Scheer
DataJednostkaBanderaPojemność [BRT]Los
5 listopada 1940SS Mopan Wielka Brytania5389zatopienie
5 listopada 1940HMS Jervis Bay Royal Navy14164zatopienie w walce
5 listopada 1940SS Maidan Wielka Brytania7908zatopienie
5 listopada 1940SS Trewellard Wielka Brytania5201zatopienie
5 listopada 1940SS Kenbane Head Wielka Brytania5225zatopienie
5 listopada 1940SS Beaverford Wielka Brytania10142zatopienie
5 listopada 1940SS Fresno City Wielka Brytania4995zatopienie
24 listopada 1940SS Port Hobart Wielka Brytania7448zatopienie
1 grudnia 1940SS Tribesman Wielka Brytania6242zatopienie
17 grudnia 1940SS Duquesa Wielka Brytania8652zdobyty
17 stycznia 1941SS Sandefjord Norwegia8083zdobyty
20 stycznia 1941SS Barneveld Holandia5597zatopienie
20 stycznia 1941SS Stanpark Wielka Brytania5103zatopienie
20 lutego 1941SS British Advocate Wielka Brytania6994zdobyty
20 lutego 1941SS Grigorios C. Grecja2546zatopienie
21 lutego 1941SS Canadian Cruiser Wielka Brytania6992zatopienie
22 lutego 1941SS Rantau Pandjang Holandia2542zatopienie
25 sierpnia 1942SS Aleksandr Sibirjakow ZSRR1384zatopienie w walce
Razem18 jednostek
w tym 17 parowców i 1 krążownik pomocniczy
5 bander114 607Σ

Uwagi

  1. Jedynie nieco bardziej skuteczny (19 statków zatopionych i 3 zdobyte, 115 622 BRT) był wspólny rejs pancerników „Scharnhorst” i „Gneisenau”. Kasperski 2015 ↓, s. 44

Przypisy

  1. Edwyn. Gray: Pancerniki Hitlera. Warszawa: Bellona, 2004, s. 47. ISBN 83-11-09819-0.
  2. a b Kasperski 2015 ↓, s. 45.
  3. a b c d e f Kasperski 2015 ↓, s. 46-48.
  4. a b c Kasperski 2015 ↓, s. 48-49.
  5. a b Kasperski 2015 ↓, s. 44.
  6. Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1976, s. 302.
  7. Edwyn. Gray: Pancerniki Hitlera. Warszawa: Bellona, 2004, s. 227. ISBN 83-11-09819-0.
  8. Morze”. 5/414, s. 6, maj 1965 XXI/XLI. Alina Azembska – redaktor naczelny. 

Bibliografia

  • Michał Jarczyk, Niemiecki "pancernik kieszonkowy" Admiral Scheer, Okręty Wojenne nr 1/1992, Index 36830X
  • Jochen Brennecke & Theodor Krancke: Schwerer Kreuzer Admiral Scheer, Köhlers Verlagsges., ISBN 3-7822-0831-5
  • Bernard Ireland, Jane's battleships of the 20th century, HarperCollinsPublisher, New York 1996, ss. 39-45, ISBN 0-00-470997-7
  • Rafał Mariusz Kaczmarek, Pancerni korsarze Kriegsmarine, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2010, ISBN 978-83-89487-50-6
  • Tadeusz Kasperski. Atlantycki rejs Admirala Scheera. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2015. XIX (159), lipiec-sierpień 2015. Warszawa: Magnum X. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Admiral Scheer in Gibraltar.jpg
The German cruiser ("pocket battleship") Admiral Scheer in port at Gibraltar, circa 1936. Note the Spanish Civil War neutrality markings (red, white & black stripes) painted on her forward gun turret.
Civil Ensign of the United Kingdom.svg
Red Ensign, Civil Ensign of the United Kingdom
Modell Admiral Scheer.jpg
Autor: WerWil, Licencja: CC BY-SA 3.0

Modell des Panzerschiffes "Admiral Scheer" im Maßstab 1:100. Ausgestellt im Deutschen Marinemuseum in Wilhelmshaven

Der Kontrast und Farbe wurden in einer Bildnachbearbeitung verstärkt und Reflexe auf der Vitrine retuschiert.