Adolf Dygacz

Adolf Dygacz

Rzeźba przedstawiająca Adolfa Dygacza, umieszczona w Galerii Artystów na pl. Grunwaldzkim w Katowicach
Data i miejsce urodzenia	23 lipca 1914 Droniowice koło Lublińca
Data i miejsce śmierci	5 kwietnia 2004 Katowice
Zawód, zajęcie	etnograf, muzykolog, folklorysta

Tablica na fasadzie kamienicy przy ul. Wita Stwosza 4 w Katowicach

Adolf Karol Dygacz (ur. 23 lipca 1914 w Droniowicach koło Lublińca, zm. 5 kwietnia 2004 w Katowicach) – etnograf, muzykolog, folklorysta, znawca kultury górnośląskiej i zagłębiowskiej, której poświęcił habilitację.

Życiorys

Studiował na Wydziale Wychowania Muzycznego (ukończył w 1948) oraz na Wydziale Kompozycji i Teorii Muzyki (ukończył 1951) Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach; ukończył również prawo w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach (1949) oraz Wydział Filozoficzno-Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego (1952). W 1962 obronił pracę doktorską, w 1975 habilitacyjną (na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu); od 1991 z tytułem profesora.

Brał udział w kampanii wrześniowej, a następnie w ruchu oporu na Górnym Śląsku. Od 1941 przebywał w więzieniach niemieckich w Bytomiu, Katowicach, Opolu i Raciborzu. Po wojnie podjął pracę naukowo-dydaktyczną: w latach 1951–1975 na PWSM w Katowicach, 1974–1980 na Uniwersytecie Wrocławskim, od 1980 na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (filia w Cieszynie, kierownik Zakładu Teorii Muzyki i Folklorystyki Muzycznej). Był członkiem Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, Komisji Etnograficznej Oddziału PAN w Krakowie oraz Komisji Historyczno-Literackiej Odzdziału PAN w Katowicach.

W 1933 rozpoczął zbieranie pieśni ludowych na Górnym Śląsku. Zebrał około 16 tysięcy melodii i tekstów. W latach 1950–1955 uczestniczył w Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego, zainicjowanej przez Państwowy Instytut Sztuki w Warszawie. Badał również folklor miejski, robotniczy, szczególnie w grupach zawodowych hutników i górników. Od 1961 współpracował z Międzynarodowym Centrum do Badań nad Pieśnią Robotniczą w Budapeszcie.

Należał do wielu organizacji kulturalnych, w latach 1970–1973 wiceprezes Związku Kompozytorów Polskich. Był także członkiem m.in. Związku Nauczycielstwa Polskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Katowickiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz tytułem Zasłużony Działacz Kultury; laureat wielu nagród, w tym Nagrody miasta Katowice w 1960, Śląskiej Nagrody im. Juliusza Ligonia w 1991 oraz Nagrody im. Wojciecha Korfantego nadanej przez Związek Górnośląski w 1999^[1]. W 1995 otrzymał tytuł Honorowego Ślązaka Roku nadany przez Radio Katowice. 14 X 2010 na fasadzie budynku przy ul. Wita Stwosza 4 w Katowicach odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci profesora (mieszkał w tym budynku w latach 1988−2004)^[2]. 7 września 2012 w Galerii Artystów na placu Grunwaldzkim w Katowicach odsłonięto popiersie Adolfa Dygacza^[3].

Opublikował około 2 tysięcy artykułów z zakresu publicystyki muzycznej oraz około 160 prac naukowych (w tym 12 książek). Niektóre z publikacji:

• Śląskie pieśni powstańcze 1919–1921 (1958)
• Pieśni górnicze. Studium i materiały (1960)
• Polska pieśń górniczo-hutnicza (1964)
• Rzeka Odra w polskiej pieśni ludowej. Studium folklorystyczne (1966)
• Ludowe pieśni górnicze w Zagłębiu Dąbrowskim. Studium folklorystyczne (1975, przedmowa Julian Krzyżanowski; praca habilitacyjna)
• Polskie instrumenty ludowe. Studia folklorystyczne (1981, z Alojzym Kopoczkiem)
• Pieśni ludowe miasta Katowic. Wybór źródeł i charakterystyka (1987)
• Śląskie pieśni ludowe (1995)

Przypisy

Bibliografia

• Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 32. ISBN 83-60353-11-5..
• Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna, tom II, Kraków 1984.
• Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Warszawa 1993.
• (wk): Profesor Adolf Dygacz na piedestale, w: „Śląsk” R. XVIII, nr 10 (204), październik 2012.