Adolf Jellinek
Adolf Jellinek (hebr. אהרן ילינק Aharon Jelinek, ur. 26 czerwca 1821, Drslavice (obecnie Republika Czeska), zm. 29 grudnia 1893, Wiedeń) – austriacki uczony, kaznodzieja. W roku 1857 został kaznodzieją w Synagodze Tempelgasse w Wiedniu.
Życiorys
Adolf Jellinek urodził się w 1821 roku w wiosce położonej niedaleko miasta Uherský Brod. Uczęszczał do jesziwy w Prościejowie, a w 1838 roku wyjechał do Pragi, gdzie poznał Solomona Judah Rapoporta, Michaela Sachsa i Wolfganga Wessely'a. W 1842 przeniósł się do Lipska - tam zaczął studiować filozofię i semitologię, a w 1845–1856 został wyznaczony homiletykiem w nowej synagodze założonej przez Zachariasa Frankla. W 1857 został kaznodzieją w synagodze Tempelgasse w dzielnicy Leopoldstadt w Wiedniu i pozostał tam do 1865 roku, gdy przeszedł do synagogi miejskiej (Stadttempel) wiedeńskiej gminy żydowskiej. W 1862 roku Adolf Jellinek założył Akademie Beit ha-Midrash.
Jako jeden z nielicznych w swoich czasach zainteresował się studiowaniem Kabały i w 1844 roku przetłumaczył na niemiecki m.in. "La Cabbale” Adolpha Francka. W kilku pomniejszych publikacjach (1877–84) Jellinek zajmował się tematami z historycznymi, filozoficznymi, komentarzami w Talmudzie oraz tematami bibliograficznymi, ze zdarzeń takich jak: prześladowania podczas Pierwszej Krucjaty czy spór o Barcelonę w 1263 i wieloma innymi (o co chodzi?). Stworzył wiele prac naukowych, lecz jego najważniejszy dorobek skupia się głównie na trzech dziedzinach: midraszach, homiletyce i psychologii.
Opublikował sześć części Beit ha-Midrash (1853–78, 1938), znaczną ilość mniejszych midraszy oraz starożytne i średniowieczne homilie, które ożywiły zainteresowanie żydowską literaturą apokaliptyczną. Jellinek był najprawdopodobniej największym kaznodzieją synagogi w XIX wieku i najbardziej utalentowanym żydowskim kaznodzieją w nowym judaizmie. Opublikował około 200 kazań, które zostały z przetłumaczone na hebrajski i inne języki. Jego rozległa wiedza na temat midraszy sprawiała, że zadziwiająco używał ich w swoich kazaniach, co odróżniało go od jego poprzedników i rówieśników. Był nieprzeciętnym apologetą i również jednym z najbardziej płodnych pisarzy homilii swoich czasów. Jednym z jego planów było zainstalowanie organów w synagodze, lecz finalnie porzucił ten pomysł. Jellinek był w pełni oddany studiowaniu psychologii i etnologii, zanim jeszcze stała się ona nauką. W swoich dwóch esejach: Der jüdische Stamm (1869) i Der jüdische Stamm in nicht-jüdischen Sprichwörtern (1881–1882) zamieścił wiele przenikliwych spostrzeżeń i analiz oraz oryginalnych założeń.
Zmarł 29 grudnia 1893 roku.
Rodzina
Miał dwóch braci: Hermanna Jellinka (ur. 1823) i Moritza Jellinka (ur. 1823– zm. 1883). Jego żoną była Rosalia Bettelheim (ur. 1832 w Budapeszcie, zm. 1892 w Baden bei Wien), z którą miał trzech synów:
- Georga Jellinka (1851–1911)
- Maxa Hermanna Jellinka (1868–1938)
- Emila Jellinka (1853–1918)
Bibliografia
- Encyclopedia Judaica, Second Edition, (red.) F. Sokolnik, Farmington Hills, 2007, tom, 11, s. 1338-1339
- Jewish Encyclopedia [dostęp 2016-11-29]
- Adolf Jellinek, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-11-29] (ang.).
- ISNI: 0000 0001 1020 104X
- VIAF: 2624264
- LCCN: nr88012379
- GND: 117094951
- LIBRIS: zw9c7v6h01lpr5m
- BnF: 13487877d
- SUDOC: 067032494
- NLA: 35938057
- NKC: zmp2017946956
- BNE: XX980327
- NTA: 075203154
- BIBSYS: 6046051
- CiNii: DA06084477
- Open Library: OL1756587A, OL7407172A
- PLWABN: 9810621560805606
- NUKAT: n2009150772
- J9U: 987007263210905171
- LIH: LNB:V*326431;=BF
- WorldCat: lccn-nr88012379
Media użyte na tej stronie
Adolf Jellinek. Austrian rabbi and scholar; born June 26, 1821, at Drslawitz, Moravia; died Dec. 29, 1893, at Vienna.
Rabbi Adolph (Aaron) Jellinek (b. Moravia 1820-1893). Name of publisher lower left and name of printer lower right. Signed in print by Schmid in lower right. Signature of Jellinek under a quotation from Zacharias 4:6 (in German). Jellinek shown in rabbinical vestments and prayer shawl, leaning on book.