Adolf Pawiński

Adolf Pawiński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1840
Zgierz

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1896
Grodzisk Mazowiecki

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

historyk, archiwista

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Petersburski Uniwersytet Państwowy,
Uniwersytet Dorpacki

Rodzice

Jan Pawiński

Małżeństwo

Aniela Moldenhawer

Dzieci

Maria Chrostowska

Krewni i powinowaci

Aleksander Moldenhawer (szwagier)
Bronisław Chrostowski (zięć)

podpis
Grobowiec rodziny Pawińskich na warszawskich Powązkach

Adolf Stanisław Pawiński (ur. 7 czerwca 1840[1][2] w Zgierzu, zm. 24 sierpnia 1896 w Grodzisku Mazowieckim)[2] – polski historyk, archiwista, docent Szkoły Głównej Warszawskiej i profesor historii powszechnej Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego[2].

Życiorys

Adolf Pawiński urodził się jako drugi z czworga dzieci Jana Pawińskiego. Jego ojciec pochodził ze Słupcy i był właścicielem niewielkiej farbiarni w Zgierzu. Matka Amalia Franciszka Kunegunda (z domu Kronow) była córką posesora dzierżawnego dóbr głowieńskich[2][3]. Szkołę podstawową ukończył w Zgierzu, natomiast średnią w Piotrkowie Trybunalskim. Wraz z kolegami założył wówczas Towarzystwo Literackie, w ramach którego uczniowie czytali książki oraz podejmowali własne próby literackie. Do towarzystwa tego należało 8-10 uczniów w tym późniejszy pisarz, etnograf oraz slawista Bronisław Grabowski, autor studiów dotyczących ekonomii M. E. Trepka oraz filozof, tłumacz i encyklopedysta Henryk Struve[4].

Początkowo chciał zostać księdzem, ale w Piotrkowie postanowił poświęcić się karierze naukowej. Znalazł się w gronie 12 wybitnych uczniów, którzy otrzymali rządowe stypendium przyznane przez kuratorium warszawskiego okręgu naukowego dzięki czemu w 1859 rozpoczął studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Petersburskiego. Tam brał czynny udział w ruchu studenckim[5]. Zajmował się kontaktami pomiędzy polskimi studentami w Petersburgu i w Dorpacie. W lutym 1861 w Warszawie uczestniczył w zjeździe delegatów polskich studentów uniwersytetów rosyjskich, który był reakcją na zamknięcie Uniwersytetu Petersburskiego w wyniku zamieszek studenckich w tymże roku. W lutym 1862 Pawiński przeniósł się na Uniwersytet Dorpacki, gdzie został przyjęty do korporacji akademickiej Konwent Polonia[6].

W 1864 otrzymał stopień kandydata nauk. W tym samym roku Teodor Witte[7], dorpatczyk, przyznał Pawińskiemu dwuletnie stypendium na studia zagraniczne. Najpierw wyjechał do Berlina, gdzie spotykał Rankego. Później słuchał wykładów Jaffego i Droysena. Następnie udał się do Getyngi, gdzie pod okiem Waitza uzyskał doktorat w dziedzinie genezy ustroju średniowiecznych komun włoskich[8].

W 1868 po powrocie do Polski został docentem Szkoły Głównej w Warszawie i jednocześnie otrzymał płatną pracę w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.

W Petersburgu, w 1871, po przedstawieniu rozprawy o Słowianach połabskich uzyskał stopień doktora historii powszechnej, po czym mianowano go profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Carskiego w Warszawie (po zamknięciu Szkoły Głównej).

W 1875 objął kierownictwo Archiwum Głównego oraz otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. W 1876 Moskiewskie Towarzystwo Archeologiczne wybrało go na swojego członka czynnego[9].

Od 1891 roku członek czynny zagraniczny Wydziału historyczno-filozoficznego Akademii Umiejętności[10]. W 1876 roku został członkiem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego[11].

Pawiński współredagował „Bibliotekę Warszawską”, był również współzałożycielem pisma „Ateneum”, a także współpracownikiem Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej oraz wielu czasopism. Kierował Sekcją Czytelni przy Towarzystwie Dobroczynności. Był również współtwórcą Towarzystwa Kolonii Letnich.

Żoną Adolfa Pawińskiego była Aniela Moldenhawer (1848–1909) z którą miał syna Stanisława (1872-1913)[12] i córkę Marię (1875–1934), a jego zięciem był Bronisław Chrostowski (1852-1923, lekarz[13], związany z Otwockiem[14]).

Adolf Pawiński został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 207–VI–25/27)[15][16].

Publikacje (wybór)

Upamiętnienie

Przypisy

  1. ↑ W dostępnych źródłach jako data ur. Adolfa Pawińskiego widnieje 7 maja 1840. Data czerwcowa pochodzi z aktu urodzenia Adolfa Pawińskiego, który znajduje się w Archiwum Państwowym w Łodzi, Akta USC par. rzym.-kat. w Zgierzu, 1840.
  2. ↑ a b c d Zakrzewski 1897 ↓.
  3. ↑ Szerzej na ten temat w: R. Peterman, Przyczynek genealogiczny Adolfa Pawińskiego, Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza, tom III-IV, 1998-2002, s. 345–349, ISBN 83-905311-1-9.
  4. ↑ Zakrzewski 1897 ↓, s. 13.
  5. ↑ Zakrzewski 1897 ↓, s. 12.
  6. ↑ Album Polonorum – spis członków korporacji akademickiej Konwent Polonia, tom I, 1828-1940. konwentpolonia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]..
  7. ↑ Teodor Witte (1823-), był absolwentem i doktorem prawa Uniwersytetu Dorpackiego. Od 1855 był wykładowcą, a potem profesorem prawa cywilnego w Szkole Prawa w Petersburgu. W 1862 został kuratorem Okręgu Naukowego Kijowskiego. Do Warszawy został przeniesiony w 1864 r. Stanowisko kuratora Okręgu Naukowego Warszawskiego piastował w latach 1867–1879. Tadeusz Manteuffel, Centralne władze oświatowe na terenie b. Królestwa Kongresowego (1807-1915).
  8. ↑ Zakrzewski 1897 ↓, s. 19.
  9. ↑ Zakrzewski 1897 ↓, s. 38.
  10. ↑ Skład Akademii. Zmarli Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie, Rok 1896/7 s. 34.
  11. ↑ Maria Blombergowa, Polscy członkowie Cesarskiego Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego (1864-1914), w: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 25/3 (1980) s. 548–549.
  12. ↑ Stanisław Jan Pawiński. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-01].
  13. ↑ Bronisław Chrostowski. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-01].
  14. ↑ Chrostowski Bronisław (1852-1923). [dostęp 2015-05-01].
  15. ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  16. ↑ Cmentarz Stare Powązki: PAWIŃSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2015-05-01].
  17. ↑ Pawińskiego Adolfa. [dostęp 2013-03-15].
  18. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 136.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Adolf Pawiński signature.JPG
Podpis Adolfa Pawińskiego
Grób rodziny Pawińskich 03.JPG
Autor: AldraW, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób rodziny Pawińskich na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim
Portret Adolfa Pawińskiego (72378).jpg
Portret Adolfa Pawińskiego