Adolf z Alteny

Adolf z Alteny (ur. ok. 1157, zm. 15 kwietnia ok. 1220) – arcybiskup Kolonii i książę-elektor Rzeszy w latach 1193–1205 i 1212–1216 pochodzący z rodu hrabiów Bergu.

Życiorys

Adolf był trzecim synem hrabiego Bergu-Alteny Eberharda I i Adelajdy z Arnsbergu^[1][2][3]. Pochodził z rodziny hrabiów Bergu, której trzech przedstawicieli w XII w. pełniło funkcję arcybiskupów Kolonii (w tym dwóch stryjów Adolfa)^[1][3]. W 1177 został kanonikiem kapituły katedralnej w Kolonii, w 1183 dziekanem katedralnym, a w 1191 zastąpił swego wybranego na arcybiskupa stryja Brunona jako prepozyt kapituły katedralnej^[1][2]. W latach 80. i 90. XII w. pełnił rolę pośrednika w sporach między arcybiskupami (Filipem z Heinsbergu, a następnie Brunonem) w ich sporach z władcami Niemiec^[1]. Gdy w 1193 Bruno zrezygnował z funkcji arcybiskupa, Adolf został wybrany na jego następcę^[1][2][3]. 26 marca 1194 otrzymał święcenia kapłańskie, a dzień później został wyświęcony na biskupa^[2].

Po objęciu urzędu podjął starania o uwolnienie więzionego przez cesarza Henryka VI króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, a gdy ten został uwolniony, podjął go uroczyście w Kolonii i obiecał mu wsparcie przeciwko Francji. W zamian otrzymał m.in. przywileje dla kupców kolońskich w Anglii^[1][2]. W kolejnych latach odmówił wyboru rocznego wówczas Fryderyka II, syna Henryka VI na króla rzymskiego^[2], a potem, z powodu jego odmowy zrzeczenia się praw do elekcji króla rzymskiego, nie powiódł się plan Henryka VI wprowadzenia dziedziczności tronu niemieckiego^[1][2][3]. Dopiero w 1197 Adolf uznał wcześniejszy wybór Fryderyka na króla i złożył mu przysięgę wierności, jednak po śmierci Henryka VI, która nastąpiła kilka tygodni później, ogłosił, że wybór Fryderyka był nieważny^[1][2][3].

Po tym, gdy część elektorów bez udziału Adolfa wybrała na króla brata Henryka VI, Filipa Szwabskiego, Adolf, który dysponował także drugim głosem elektorskim odkupionym od arcybiskupa Trewiru^[2], ogłosił wybór Ottona IV z Brunszwiku z konkurencyjnego wobec Hohenstaufów rodu Welfów^[1][2][3]. Wybór ten był po myśli mieszczan kolońskich z uwagi na bliskie związki Ottona z Anglią, z którą także Kolonia utrzymywała ważne kontakty handlowe^[2][3]. Adolf ubiegł Hohenstaufów, koronując w lipcu 1198 Ottona w tradycyjnym miejscu koronacji królów rzymskich, Akwizgranie (koronacja Filipa odbyła się w Moguncji)^[1][2].

Mimo wezwań papieża Innocentego III do pokoju trwała wojna, w wyniku której obie strony pustoszyły dobra arcybiskupa. W 1201 papież opowiedział się po stronie Ottona. Mimo papieskich nacisków, aby Adolf także wspierał Ottona^[2] w 1204 Adolf przeszedł na stronę przeważających wówczas Hohenstaufów. Ogłosił ponowny wybór Filipa na króla i w styczniu 1205 koronował go w Akwizgranie. Czyn ten oznaczał zerwanie z papieżem i w maju 1205 Adolf został ekskomunikowany i pozbawiony urzędu^[1][2][3]. Wrogie wobec arcybiskupa było także sprzyjające Ottonowi mieszczaństwo Kolonii^[1]. Nowym arcybiskupem został mianowany Bruno z Sayn i Adolf rozpoczął kilkuletnią wojnę przeciwko niemu. Sytuację Adolfa pogorszyła śmierć Filipa w 1208^[1][2][3], wskutek czego ostatecznie ustąpił^[1][3].

Gdy jednak doszło do konfliktu między Ottonem a papieżem, Innocenty III złożył z urzędu następcę zmarłego w międzyczasie Brunona, Dytryka z Hengebach i przywrócił na stanowisko arcybiskupa Adolfa^[2][3]. Jego pozycja była jednak bardzo słaba. Podczas koronacji królewskich Fryderyka II Hohenstaufa w 1212 i 1215 musiał ustąpić przysługującego mu prawa koronacji na rzecz arcybiskupa Moguncji^[2]. W 1216 ustąpił z urzędu^[2][3]. Jego następcą został jego kuzyn Engelbert z Bergu^[1][2][3].

Przypisy