Afrykański socjalizm

Socjalizm Nurty Liberalny socjalizm Socjalizm agrarny Socjalizm bezpaństwowy Socjaldemokracja Socjalliberalizm Socjalizm demokratyczny Socjalizm rynkowy Socjalizm zielony Socjalizm dhammiczny Socjalizm rewolucyjny Socjalizm utopijny Socjalizm etyczny Syndykalizm Socjalizm wolnościowy Nowa lewica Socjalizm drobnomieszczański Socjalizm XXI wieku Warianty regionalne Afrykański socjalizm Chiński socjalizm Islamski socjalizm Socjalizm arabski Socjalizm chrześcijański Socjalizm melanezyjski Syjonizm socjalistyczny Dżucze Dżamahirijja Baasizm Socjalizm o chińskiej specyfice Naseryzm Marheanizm Nurty filozoficzne Austromarksizm Autonomizm Babuwizm Deleonizm Marksizm Neomarksizm Luksemburgizm Szkoła frankfurcka Teologia wyzwolenia Chavizm Blankizm Historia ruchu według państw Historia ruchu socjalistycznego Socjalizm w Brazylii Socjalizm w Nowej Zelandii Socjalizm w Kanadzie Socjalizm w Holandii Socjalizm we Francji Socjalizm w Indiach Socjalizm w Stanach Zjednoczonych Socjalizm w Pakistanie Socjalizm w Polsce Socjalizm w Wielkiej Brytanii Organizacje I Międzynarodówka II Międzynarodówka Międzynarodówka Socjalistyczna Partia Europejskich Socjalistów Europejska Partia Lewicy Teoretycy i intelektualiści Karol Marks Ferdinand Lassalle August Bebel Karl Kautsky Eduard Bernstein Jean Jaurès Kazimierz Kelles-Krauz Otto Bauer Lidia Ciołkosz Herbert Marcuse Jan Józef Lipski Tadeusz Kowalik Jacek Kuroń Karol Modzelewski Prabhat Ranjan Sarkar Jan Strzelecki Slavoj Žižek Tematy powiązane Anarchizm Komunizm Kapitalizm Marksizm Realny socjalizm Reformizm Rewolucja Socjalizm naukowy

Afrykański socjalizm – ideologia stawiająca za priorytet sprawiedliwą dystrybucję zasobów ekonomicznych w odróżnieniu od klasycznego socjalizmu, w sposób "tradycyjny", dla obszaru Afryki.

Termin i historia

Myśl socjalistyczna na obszarze czarnego lądu stała się popularna w latach 50. i 60. XX wieku. Socjalizm afrykański początkowo był definiowany i interpretowany na różne, często zbieżne sposoby. Pierwszą definicję socjalizmu afrykańskiego sformułował Graft Johnson z Uniwersytetu w Ghanie w 1962 roku^[1]. W latach 60. niepodległość uzyskała duża część państw Afryki znajdujących się dotychczas pod panowaniem kolonizatorów, wiele nowo utworzonych rządów odrzuciło idee kapitalizmu i starało się szukać bliższego Afryce modelu gospodarczego. Zwolennicy socjalizmu afrykańskiego twierdzą, że ideologia ta nie jest przeciwieństwem kapitalizmu, lecz zupełnie innym zjawiskiem. Według autorów książki "African Socialism" Williama H. Friedlanda i Carla G. Rosbergionierami, pionierami nurtu był pierwszy prezydent Tanzanii Julius Nyerere, oraz przywódcy innych państw kontynentu, tacy jak Léopold Sédar Senghor z Senegalu, Kwame Nkrumah z Ghany i Ahmed Sekou Touré z Gwinei^[2].

Wspólnymi postulatami pierwszych przywódców socjalistycznych Afryki były: rozwój sektora publicznego, unikanie pogłębiania i tworzenia klas w społeczeństwa, promowanie tradycyjnej tożsamości afrykańskiej. Socjalizm afrykański odrzuca walkę klas co odróżnia go od marksizmu i innych europejskich teorii socjalistycznych. Jak stwierdził Senghor "pochodzenie społeczne Afryki, nie tylko sprawia że socjalizm w Afryce jest zjawiskiem naturalnym, ale wyklucza zasadność teorii walki klasowej".

Ujmaa

Własną koncepcję społeczeństwa socjalistycznego stworzył Julius Nyerere, próbując rozwijać ją w Tanganice a następnie w Tanzanii. Model państwa i gospodarki budowanej przez rządzącą krajem partie Chama cha Mapinduzi (Partia Rewolucji) został nazwany z języka suahili "Ujmaa". W 1967 roku, prezydent Nyerere opublikował plan rozwoju zatytułowany jako "Deklaracja Arushy", w którym wskazał drogę rozwoju Tanzanii i innych państw afrykańskich. Deklaracja stanowiła przedmiot wielu debat i dyskusji na temat afrykańskiego socjalizmu w świecie akademickim i gospodarczym^[3]. Obecnie CCM porzuciła koncepcję "Ujmaa" na rzecz bardziej neoliberalnych rozwiązań.

Według BBC system gospodarki kolektywistycznej w Tanzanii "zjednoczył naród i uczynił znaczne postępy w dziedzinie ochrony zdrowia i rozwoju edukacji" lecz "okazał się katastrofalny dla gospodarki Tanzanii"^[4].

Zobacz też

• panafrykanizm
• socjalizm arabski
• trzeci świat

Przypisy

Bibliografia

• Bismarck U. Mwansasu and Cranford Pratt, Towards Socialism in Tanzania, University of Toronto Press, Toronto, 1979.
• Fenner Brockway, African Socialism, The Bodley Head, London, 1963.
• Ghita Jonescu and Ernest Gellner, Populism, Weidenfeld and Nicholson, London, 1969.
• Paolo Andreocci, Democrazia, partito unico e populismo nel pensiero politico africano, in Africa, Rome, n. 2-3, 1969.
• Peter Worsley, The Third World,Weidenfeld and Nicholson, London, 1964.
• William H. Crawford and Carl G.Rosberg jr., African Socialism, Stanford University press, California, 1964.
• Yves Bénot, Idélogies des Indepéndances africaines, F.Maspero, Paris, 1969.