Ager publicus

Ager publicus (po łacinie ziemia publiczna) – publiczne grunty w starożytnym Rzymie, którymi zarządzało państwo.

Według tradycji twórcą ager publicus był Romulus, który przydzielił obywatelom Rzymu działki po 2 jugera (jednostka obszaru odpowiadająca późniejszej mordze), zaś resztę terenów przeznaczył do uprawy kolektywnej. Na ager publicus składały się ziemie zdobyte na nieprzyjacielu, zabrane zbuntowanym sprzymierzeńcom i "ziemie niczyje". Sporą ich część odebrano np. italskim miastom, które poparły Hannibala (zobacz: wojny punickie).

Każdy obywatel mógł użytkować 500 jugerów (około 125 hektarów) ziemi publicznej[1], ale w drugiej połowie II wieku p.n.e. wielu bogatych właścicieli ziemskich zajmowało wielokrotnie więcej, podczas gdy ogromne rzesze ubogich obywateli pozbawione były ziemi w ogóle. Tę wywołującą poważne napięcia społeczne sytuację miały zakończyć reformy Grakchów (rozpoczęte w 133 roku p.n.e.).

Juliusz Cezar przeprowadził na terenie Kampanii dwie ustawy agrarne w 59 roku p.n.e.

Przypisy

  1. ↑ Limit taki wprowadzić miały ustawy Licyniusza i Sekstiusza (leges Liciniae Sextiae) z roku 367 p.n.e., jednak część ziemi państwowej była sprzedawana w drodze licytacji, część bezprawnie zawłaszczana przez bogatych obywateli jako "niczyja" (ager occupationis) – Wiesław Litewski "Rzymskie prawo prywatne" Warszawa 1994 ​ISBN 83-01-11349-9​ s. 37.