Aglomeracja trójmiejska

Mapa z głównymi miastami Zatoki Gdańskiej

Aglomeracja trójmiejska (także aglomeracja Trójmiasta lub aglomeracja gdańska[1][2]) – aglomeracja na północy Polski nad Zatoką Gdańską. Centralną część tworzy Trójmiasto, czyli policentryczny obszar miast Gdańsk, Sopot i Gdynia. Zewnętrzną część stanowią pozostałe miejscowości w jego pobliżu od Tczewa na południu do Kartuz na zachodzie i Władysławowa na północy[3].

W zależności od koncepcji i przyjętych kryteriów delimitacji obszarów liczba ludności zamieszkującej aglomerację wynosi od ponad 993 tys. do 1,5 mln osób. Według koncepcji przedstawiających zakres obszarowy aglomeracja obejmuje powierzchnię od 2161,8 do 3719 km².

Miasta zaliczane do aglomeracji: Gdańsk, Sopot, Gdynia, Tczew, Pruszcz Gdański, Kartuzy, Żukowo, Rumia, Reda, Wejherowo, Puck, Władysławowo, Jastarnia, Hel.

Obszar metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia

Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta według urzędu marszałkowskiego na mapie gmin Polski i województwa pomorskiego

15 września 2011 powołano stowarzyszenie samorządowe Obszar Metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia mające na celu zacieśnienie współpracy i doprowadzenie do harmonijnego rozwoju całego obszaru metropolitalnego Trójmiasta, poprzez wykorzystanie potencjału miast i gmin członkowskich, z poszanowaniem ich odrębności i specyfiki. W ramach OMG-G-S działa 57 samorządów, obejmujące łącznie obszar o powierzchni blisko 5,5 tys. km² (wg powierzchni powiatów: 6,7 tys. km²), zamieszkałe przez blisko 1,5 mln mieszkańców. W strukturze OMG-G-S decydującą rolę ma walne zgromadzenie członków, zarząd (w jego skład wchodzą prezydenci miast Trójmiasta) i komisja rewizyjna.

Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta na podstawie różnych koncepcji. 1)Najciemniejszy odcień czerwonego – Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot). 2)Jaśniejszy czerwony – koncepcja J. Paryska, a także te z trzeciego punktu. 3)Najjaśniejszy odcień czerwonego – gminy w koncepcji zarówno P. Swianiewicza i U. Klimskiej, jak i urzędu marszałkowskiego. 4) Różowy – gminy należące tylko do koncepcji urzędu marszałkowskiego. 5)Pomarańczowy – gminy w koncepcji jedynie P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Koncepcje aglomeracji Trójmiasta

Aglomeracja według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

W 2005 Paweł Swianiewicz oraz Urszula Klimska wyznaczyli obszar aglomeracji z ośrodkiem centralnym Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) oraz przyległych 28 gmin. Obszar ten w 2002 zamieszkiwało 1,21 mln osób. Przy wyznaczaniu aglomeracji przeprowadzono delimitację obszarów przyległych, uwzględniając saldo migracji w latach 1998–2002, gęstość zaludnienia (w 2002), współczynnik zatrudnienia związany z natężeniem dojazdów[4].

Gminy aglomeracji według P. Swianiewicza i U. Klimskiej
GminaLiczba ludności (2010-12-31[5]) [osób]Powierzchnia (2011-01-01[6]) [km²]Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk456967261,961744,42
Gdynia247324135,141830,13
Sopot3814117,282207,23
gm. Cedry Wielkie6470124,2752,06
gm. Gniew15497194,1279,83
gm. Kartuzy32189206,45155,92
gm. Kolbudy1401982,66169,60
gm. Kosakowo971050,14193,66
Krynica Morska1361116,0111,73
gm. Luzino14116111,47126,63
gm. Nowy Dwór Gdański17843213,2083,69
gm. Pelplin16675141,02118,25
gm. Puck23800237,38100,26
Pruszcz Gdański2683416,471629,27
gm. Pruszcz Gdański20486143,80142,46
gm. Przodkowo762785,1889,54
gm. Przywidz5331129,3441,22
gm. Pszczółki847350,12169,05
Reda2095930,92677,85
Rumia4610730,101531,79
gm. Stegna9695170,0957,00
gm. Stężyca5308116,0445,74
gm. Somonino9725112,1186,75
gm. Subkowy538877,8069,25
gm. Szemud14722176,9183,22
gm. Sztutowo3582111,5332,12
Tczew6015222,382687,76
gm. Tczew12261170,6071,87
Wejherowo4779425,531872,07
gm. Wejherowo21654194,25111,47
gm. Żukowo29643164,04180,71
Razem (aglomeracja)12498533718,31336,13

Aglomeracja według urzędu marszałkowskiego

W 2009 Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego opracował Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, gdzie scharakteryzował aglomerację Trójmiasta i dokonał delimitacji jego obszaru. Według urzędu marszałkowskiego aglomerację obejmują 3 miasta na prawach powiatu: Gdańsk, Gdynia, Sopot oraz 27 gmin. Przy przeprowadzaniu delimitacji brano pod uwagę m.in. aspekty przestrzenne, uwarunkowania społeczno-gospodarcze, prawno-polityczne, ekologiczne, funkcjonalno-techniczne, ekonomiczne. W wyznaczonym obszarze wyróżniono podstawowe elementy składowe jego struktury oraz rozpatrzono powiązania wewnętrzne i zewnętrzne[2].

Gminy aglomeracji według urzędu marszałkowskiego[2]
GminaLiczba ludności (2010-12-31[5]) [osób]Powierzchnia (2011-01-01[6]) [km²]Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk456967261,961744,42
Gdynia247324135,141830,13
Sopot3814117,282207,23
gm. Cedry Wielkie6470124,2752,06
Hel372021,72171,27
Jastarnia39117,80501,41
gm. Kartuzy32189206,45155,92
gm. Kolbudy1401982,66169,60
gm. Kosakowo971050,14193,66
gm. Luzino14116111,47126,63
Puck112494,792348,43
gm. Puck23800237,38100,26
Pruszcz Gdański2683416,471629,27
gm. Pruszcz Gdański20486143,80142,46
gm. Przodkowo762785,1889,54
gm. Przywidz5331129,3441,22
gm. Pszczółki847350,12169,05
Reda2095930,92677,85
Rumia4610730,101531,79
gm. Stegna9695170,0957,00
gm. Somonino9725112,1186,75
gm. Suchy Dąb403484,5147,73
gm. Szemud14722176,9183,22
Tczew6015222,382687,76
gm. Tczew12261170,6071,87
gm. Trąbki Wielkie10063162,5861,90
Wejherowo4779425,531872,07
gm. Wejherowo21654194,25111,47
Władysławowo1511139,22385,29
gm. Żukowo29643164,04180,71
Razem (aglomeracja)12322873069,21401,50
Ludność aglomeracji gdańskiej w granicach według "Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego"
dane statystyczne GUS[7]
Teren1999%2004%2009%
Trójmiasto760 21064,12752 94362,72742 91060,66
inne miasta aglomeracji241 90220,40246 58120,54255 10320,83
tereny wiejskie183 43815,48200 98516,74226 77418,51
Aglomeracja ogółem1 185 550100,001 200 509100,001 224 787100,00

Aglomeracja Trójmiasta według Paryska

W 2008 Jerzy Jan Parysek przedstawił, że głównym ośrodkiem aglomeracji Trójmiasta jest Gdańsk, którego funkcje uzupełnia Gdynia. Do innych ośrodków aglomeracji należą: Sopot, Wejherowo, Reda, Rumia, Pruszcz Gdański. Określił, że aglomeracja stanowi policentryczny układ przestrzenno-funkcjonalny, który zamieszkuje ponad 1 mln osób[1].

Aglomeracja Trójmiasta według Jałowieckiego

W 2000 Bohdan Jałowiecki przedstawił, powołując się na Bassada, że policentryczne Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) wraz z terenami podmiejskimi jest metropolią, przy czym ów termin należy relatywizować, dopasowując go do polskich kryteriów. Podobnie postępują w 2003 Herbst i Smętkowski w roku 2001[8]

Inne koncepcje

Inne koncepcje podające liczbę mieszkańców aglomeracji, obszaru funkcjonalnego, zespołu miejskiego:

  • według programu ESPON "obszar funkcjonalny Gdańska" (FUA, ang. Functional Urban Area) w 2002 zamieszkiwało 993 tys. osób[9].
  • według Eurostat w 2001 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 097 654 mieszkańców i obszar 3457,32 km²[10][11], które dane przyjął też T. Markowski[12],
  • według Eurostat w 2004 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 105 203 mieszkańców i obszar 3457,32 km²[11][10].

Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta

Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta względem województwa i Polski na podstawie koncepcji urzędu marszałkowskiego
TerenPopulacja [osób]

(aglomeracja Trójmiasta zajmuje: () )

Powierzchnia [km²]

(aglomeracja Trójmiasta zajmuje: () )

Aglomeracja Trójmiasta1 232 287[2] (-)3069,21[7] (-)
Województwo Pomorskie2 319 735[13] (53%)18 310,34 (17%)
Polska38 433 600 (3%)312 679 (1%)

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Jerzy Jan Parysek: Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ich funkcjonowania i rozwoju. W: Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, IGSEiGP UAM, 2008, s. 35, 36, seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna nr 5. ISBN 978-83-61320-33-3.
  2. ↑ a b c d Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. pomorskie.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)].. Gdańsk, 2009-10, s. 144 (Załącznik do Uchwały Nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2009 r.; Dz. Urz. Pomorskiego z 2009 r., Nr 172, poz. 3361)
  3. ↑ Prezentacja dotycząca aglomeracji Trójmiasta (dostęp 10 lutego 2017)
  4. ↑ Paweł Swianiewicz, Urszula Klimska. Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść. „Prace i Studia Geograficzne”. 35, s. 51, 53-56, 2005. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISSN 0208-4589. 
  5. ↑ a b Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  6. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
  7. ↑ a b Bank danych regionalnych GUS
  8. ↑ Mozaika przedmieść, Paweł Swianiewicz
  9. ↑ ESPON project 1.4.3 Study on Urban Functions (Final Report). Luxembourg: The ESPON Monitoring Committee, 2007-03, s. 94. ISBN 2-9600467-2-2.
  10. ↑ a b Urban Audit: Data that can be accessed: LUZ Gdansk. Eurostat. [dostęp 2011-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-06)].
  11. ↑ a b Urban Audit: City Profiles: Gdansk. Eurostat. [dostęp 2011-07-24].
  12. ↑ Dane na koniec roku 2001 na podstawie (PDF)Tadeusz Markowski: Funkcje Metropolitalne Pięciu Stolic Województw Wschodnich. s. 330. [dostęp 2009-03-08].
  13. ↑ /, Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2018-09-26] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

AglomeracjaTrójmiastaMapa2.jpg
Autor: Bart Corke, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa gmin agl. Trój. na podstawie różnych koncepcji
Aglomeracja Trójmiasta na mapie Polski i Woj. Pomorskiego.png
Autor: Bart Corke, Licencja: CC BY-SA 4.0
Aglomeracja Trójmiasta - gminy przynależące do aglomeracji wg Urzędu Marszałkowskiego na mapie Polski i Woj. Pomorskiego
Zatoka Gdańska.png
Autor: Henieq, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fragment mapy przedstawiający Zatokę Gdańską