Agora (film)

Agora
Ágora
Gatunek

dramat historyczny

Data premiery

9 października 2009
12 marca 2010 (Polska)

Kraj produkcji

Hiszpania

Język

angielski

Czas trwania

126 minut

Reżyseria

Alejandro Amenábar

Scenariusz

Alejandro Amenábar,
Mateo Gil

Główne role

Rachel Weisz,
Max Minghella

Muzyka

Dario Marianelli

Zdjęcia

Xavi Giménez

Scenografia

Guy Hendrix Dyas

Kostiumy

Gabriella Pescucci

Montaż

Nacho Ruiz Capillas

Produkcja

Álvaro Augustin,
Fernando Bovaira

Dystrybucja

Focus Features, Telecinco Cinema

Budżet

70 mln USD[1]

Agora – hiszpański dramat historyczny z 2009 roku w reżyserii Alejandro Amenábara, na podstawie scenariusza napisanego przez niego samego oraz Mateo Gila. W rolach głównych wystąpili Rachel Weisz[2] oraz Max Minghella. Film zdobył 7 filmowych nagród Goya w 2010 roku, w tym za najlepszy scenariusz oryginalny.

Opis fabuły

Film opowiada historię Hypatii, greckiej filozofki i astronomki żyjącej w IV wieku w Aleksandrii, zagranej przez Weisz, oraz Dawosa (Max Minghella), zakochanego w niej niewolnika. Tłem dla filmu jest historia rodzącej się potęgi nowej religii – chrześcijaństwa. Hypatia poświęcona nauce stara się uratować od zapomnienia wiedzę starożytnego świata przed nową religią, podczas gdy Dawos musi dokonać wyboru pomiędzy miłością do Hypatii a szansą na wolność, którą mogłoby mu zapewnić przejście na chrześcijaństwo.

Obsada

Produkcja

Przy realizacji filmu pracowali liczni eksperci: z Uniwersytetu Autonomicznego w Madrycie – zajmujący się historią nauki prof. Javier Ordóñez Rodríguez oraz prof. Elisa M. Garrido González – ekspert w dziedzinie historii kobiet w starożytności, filolog klasyczny prof. Carlos García Gual z Uniwersytetu Complutense w Madrycie, dr Antonio Mampaso Recio z Instytutu Astrofizyki na Wyspach Kanaryjskich, a także Justin Pollard – znany brytyjski producent filmów historycznych.

Premiera

Obraz miał swoją premierę poza konkursem podczas Festiwalu w Cannes w maju 2009 roku[3][4], a w Hiszpanii 9 października tego samego roku. W Polsce premiera filmu miała miejsce 12 marca 2010 roku[5].

Odbiór

Kontrowersje

Hiszpańska organizacja katolicka Observatorio Antidifamación Religiosa uznała film za antychrześcijański; według reżysera Agory jego film jest krytyką wszelkiego fanatyzmu religijnego[6]. Zarzuty o uprzedzenia wobec chrześcijaństwa miały być przeszkodą w znalezieniu dystrybutora dla filmu we Włoszech i w USA[7][6], w obu tych państwach obraz został jednak zakupiony[8][9].

Reżyser filmu odpiera zarzuty, mówiąc, że jego film nie jest atakiem na chrześcijaństwo, ale uniwersalnym obrazem ukazującym mechanizmy bezsensownej przemocy i fanatyzmu religijnego, mogących istnieć w wielu systemach religijnych[10][11].

Zgodność z wiedzą historyczną

Profesor Maria Dzielska, autorka biografii Hypatii, w wywiadzie dla „Tygodnika Powszechnego” wskazała na następujące nieścisłości historyczne:

  • Hypatia w momencie śmierci miała ok. 60 lat, nie była więc młodą dziewczyną[12], jak pokazał film.
  • Za czasów Hypatii Aleksandria była już miastem o bogatej kulturze chrześcijańskiej, a od 380 r. chrześcijaństwo było religią panującą w imperium rzymskim (zob. dekrety cesarzy Gracjana i Teodozjusza I). Był to najstarszy w dziejach chrześcijaństwa ośrodek teologiczny, starszy niż w Rzymie, Antiochii, Konstantynopolu. Tymczasem, zdaniem Dzielskiej, film pokazuje Aleksandrię jako miasto zdecydowanie pogańskie, a chrześcijaństwo jako twór ciemnoty, obłudników, którzy pozyskują biednych, dając im chleb, ale po to, by przy ich pomocy przejąć władzę.

Dyskusje chrystologiczne w tym Kościele lokalnym doprowadziły do zwołania pierwszego soboru powszechnego w Nicei w 325 r. Wszystko to dzieje się, kiedy Hypatii nie ma jeszcze na świecie. Tymczasem oglądając film mamy wrażenie, że chrześcijaństwo nagle i niespodziewanie wdziera się przemocą do tej perły kultury antycznej[13].

Maria Dzielska pozytywnie natomiast oceniła stronę wizualną filmu, mówiąc, że reżyser: (...) pięknie oddał materialne i architektoniczne realia Aleksandrii w IV i na początku V wieku[13].

Profesor Adam Łukaszewicz widzi Aleksandrię, założoną 7 kwietnia 331 p.n.e.[14], przede wszystkim jako kulturalną stolicę świata hellenistycznego, będącą w czasach ukazywanych przez film, aktywnym ośrodkiem kultury i religii pogańskiej[15]. Taki charakter tego miasta ukształtował się za panowania Ptolemeusza II[16][17]. Musejon i Serapejon, liczące kilkaset lat ośrodki wiedzy i kultury pogańskiej, które rozsławiły Aleksandrię w całym świecie grecko-rzymskim, istniały jeszcze za życia Hypatii.

Problematyczne jest także, czy Biblioteka Aleksandryjska została spalona dopiero za życia Hypatii.

Przypisy

  1. ↑ Agora (2010) – Box Office Mojo
  2. ↑ a b c d e f g h Obsada. [dostęp 2010-02-20].
  3. ↑ Festival de Cannes: Agora. festival-cannes.com. [dostęp 2009-05-17].
  4. ↑ Fiona: Cannes 2009: Agora World Premiere – Reviews. filmofilia, 18 maja 2009.
  5. ↑ Agora – Release Dates
  6. ↑ a b Civil groups protest new anti-Christian film :: Catholic News Agency (CNA), www.catholicnewsagency.com [dostęp 2017-11-21] (ang.).
  7. ↑ Il film che l'Italia non vedrà. [zarchiwizowane z tego adresu].
  8. ↑ Mikado distribuirà ‘Agorà’ in Italia. [dostęp 2010-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)]. (wł.).
  9. ↑ Alejandro Amenábar's Agora Finally Bought for US Distribution. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
  10. ↑ http://kultura.dziennik.pl/artykuly/113266,agora-antychrzescijanska-krucjata.html [data dostępu: 2010-12-29]
  11. ↑ Magdalena Kempna-Pieniążek: Formuły duchowości w kinie najnowszym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013, s. 156. ISBN 978-83-226-2129-5.
  12. ↑ Rachel Weisz, grająca rolę Hypatii, miała podczas realizacji filmu prawie 40 lat Rachel Weisz w IMDB. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).
  13. ↑ a b Sympatia do Hypatii. Tomasz Ponikło rozmawia z prof. Marią Dzielską. [w:] Tygodnik Powszechny [on-line]. 2010-12-14. [dostęp 2010-12-29].
  14. ↑ Adam Łukaszewicz, Egipt Greków i Rzymian, KiW, Warszawa 2006, s. 361 cytat: Tradycyjna data założenia Aleksandrii to 7 kwietnia 331 r. p.n.e., choć podawane są i inne daty.
  15. ↑ Władysław Dziewulski, Zwycięstwo chrześcijaństwa w świecie starożytnym, Prace Opolskiego TPN, Wrocław 1969, s. 127-129 cytat: Aleksandria pozostała dość silnym ośrodkiem pogaństwa i po zburzeniu Serapejonu... Pozostali wierni pogaństwu profesorowie i studenci uczelni Aleksandryjskiej – Musejonu. Z niej wychodzili misjonarze pogańscy, którzy starali się powstrzymać proces cofania się dawnej religii... Mamy z kolei sporo informacji z życia uczelni aleksandryjskiej w ostatniej ćwierci V wieku. Większość profesorów i studentów wyznawała poganizm i odprawiała obrzędy pogańskie... L. Hertling szacuje liczbę chrześcijan egipskich w IV wieku na 1 milion, całą zaś ludność kraju – na 6 milionów.
  16. ↑ Adam Łukaszewicz, Egipt Greków i Rzymian, KiW, Warszawa 2006, s. 375 cytat: Wiele napisano ... o Aleksandrii, w tym o roli Aleksandrii jako kulturalnej stolicy świata hellenistycznego. Taki charakter tego miasta wyraźnie ukształtował się już za panowania Ptolemeusza II.
  17. ↑ Adam Łukaszewicz, Egipt Greków i Rzymian, KiW, Warszawa 2006, s. 378 cytat: Aleksandria odegrała niepowtarzalną rolę w dziejach kultury, nie tylko Egiptu grecko-rzymskiego, ale całej ludzkości. Istniejące tam Musejon i Biblioteka Aleksandryjska były pierwszymi zakrojonymi na wielką skalę instytucjami naukowymi, de facto niezwiązanymi z religią.

Linki zewnętrzne

Filmy w reżyserii Alejandro Amenábara
1990-99
2000-09
2010-19