Agrippina Waganowa

Agrippina Jakowlewna Waganowa
Агриппи́на Я́ковлевна Вага́нова
Ilustracja
Agrippina Waganowa w balecie Esmeralda (Petersburg, ok. 1910)
Data i miejsce urodzenia

26 czerwca 1879[1]
Petersburg

Data i miejsce śmierci

5 listopada 1951[1]
Leningrad

Zawód, zajęcie

baletnica, pedagożka tańca, choreografka

Rodzice

Jakow Timofijewicz Waganow[2]

Partner

Andriej Aleksandrowicz Pomerancew

Agrippina Jakowlewna Waganowa (ros. Агриппи́на Я́ковлевна Вага́нова; ur. 26 czerwca 1879 w Petersburgu, zm. 5 listopada 1951 w Leningradzie) – rosyjska tancerka (baletmistrzyni), choreografka i pedagożka tańca; uhonorowana tytułem Ludowa Artystka RFSRR (1934).

Życiorys

Przyszła na świat w rodzinie Jakowa Timofijewicza Waganowa – woźnego Teatru Maryjskiego w Petersburgu[2]. Jej ojciec był z pochodzenia Ormianinem. Przeprowadził się do Petersburga z Astrachania, gdzie od czasów Iwana Groźnego żyła ormiańska mniejszość etniczna; jego rodzina nie była jednak mocno zakorzeniona w tamtejszej społeczności (pochodził ze społeczności Ormian przybyłych z Iranu), w związku z czym nie zgromadził dużego kapitału. Służył jako podoficer, a po przejściu na wojskową emeryturę przeniósł się do Petersburga, gdzie zarabiał na życie jako woźny. Waganowie mieli trójkę dzieci, w związku z czym zarobki pozwalały jedynie na skromne życie[2].

W latach 1897–1916 była solistką Baletu Teatru Maryjskiego (ros. Балет Мариинского театра)[3]. W poczet grupy baletowej została przyjęta bezpośrednio po ukończeniu szkoły baletowej (jej nauczycielką była m.in. Olga Prieobrażenska[4][5]). W ciągu zaledwie kilku lat uzyskała pozycję solistki, a w 1915 primabaleriny. Za znakomitą pracę nóg i strzeliste skoki została nazwana „królową wariacji”[6].

Waganowa jest autorką Zasad tańca klasycznego (ros. Основы классического танца, 1934, wydanie polskie – 1952)[1] – najważniejszego podręcznika zasad tańca klasycznego. Książka jest wynikiem doświadczeń całego życia artystki i pedagoga, twórczą syntezą osiągnięć światowej sztuki choreograficznej, nawiązaniem do rosyjskiej szkoły i jej kontynuacją, fundamentem, na którym opiera się współczesna pedagogika choreograficzna[7].

Artystka była również aktywna na płaszczyźnie choreografii, rozpoczynając pracę w tej dziedzinie w 1927 roku od baletu Wizje poety. W latach 1931–1937 pełniła funkcję dyrektora artystycznego Baletu Teatru Maryjskiego[3] (od 1935 do 1990 nazywanego Państwowym Akademickim Teatrem Opery i Baletu im. S.M. Kirowa). W tym czasie promowała zarówno taniec nowoczesny, jak i nowe interpretacje klasycznych przedstawień baletowych, z których wymienić należy Jezioro łabędzie (premiera w 1933). W latach 1946–1951 uczyła choreografii na Konserwatorium Leningradzkim[6].

W 1934 roku Waganowa została uhonorowana tytułem Ludowej Artystki RFSRR[6]. Była jednym z najwybitniejszych pedagogów tanecznych swojej epoki i najwybitniejszym pedagogiem rosyjskim (sama była uczennicą takich nauczycieli jak: Lew Iwanow, Pawieł Gierdt, Nikołaj Legat i Olga Prieobrażenska). Była nauczycielką wielu wybitnych tancerek baletowych, m.in.: Galiny Ułanowej, Mariny Siemionowej, Tatjany Wieczesłowej, Mai Plisieckiej, Natalii Dudinskiej, Fiei Bałabiny, Iriny Kołpakowej, Ninel Kurgapkiny, Olgi Iordan, Marii Mazun, Ałły Osipienko, Helēny Tangijevej-Birzniece, Ałły Szelest[8]. W latach 1920-1950 wszystkie wielkie baleriny Leningradzkiego Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu były wychowankami Waganowej[8].

Waganowa została pochowana na Litieratorskich mostkach na cmentarzu Wołkowskim w Petersburgu[9][10].

Upamiętnienie

1 listopada 1957 roku Państwowy Leningradzki Instytut Choreografii (poprzednio Piotrogrodzka Państwowa Szkoła Baletowa) otrzymała imię wybitnej rosyjskiej tancerki i pedagog. Od 1991 roku uczelnia jest znana jako Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej (ros. Академия Русского балета имени А. Я. Вагановой)[6]. Tytuł Akademii został nadany w 1991 roku[11].

Twórczość

  • Zasady tańca klasycznego (Основы классического танца)[12]

Nagrody

  • Fotogaleria
  • Koperta ze znaczkiem pamiątkowym (ang. EWCS – Envelope with commemorative stamp) z podobizną Agrippiny Waganowej, wydana z okazji 125-lecia jej urodzin, proj. Ch. Betredinowa (2004)

    Koperta ze znaczkiem pamiątkowym (ang. EWCS – Envelope with commemorative stamp) z podobizną Agrippiny Waganowej, wydana z okazji 125-lecia jej urodzin, proj. Ch. Betredinowa (2004)

  • Pomnik nagrobny Agrippiny Waganowej na Literatorskich Mostkach Cmentarza Wołkowskiego w Petersburgu

    Pomnik nagrobny Agrippiny Waganowej na Literatorskich Mostkach Cmentarza Wołkowskiego w Petersburgu

Przypisy

  1. ↑ a b c Waganowa Agrippina J., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-09-04].
  2. ↑ a b c O.A. Амиржамзаева, Û.В. Усова: Самые знаменитые мастера балета России. Morrow, 2002, s. 34..
  3. ↑ a b c Агриппина Ваганова. Биография. kino-teatr.ru. [dostęp 2016-09-04]. (ros.).
  4. ↑ Olga Preobrajenska, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-09-11] (ang.).
  5. ↑ Olga Preobrajenska. russianballethistory.com. [dostęp 2016-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-29)]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Agrippina Vaganova, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-09-02] (ang.).
  7. ↑ Agrippina Vaganova. Russian ballerina. antykwariat.waw.pl. [dostęp 2016-09-02].
  8. ↑ a b ВАГАНОВА Агриппина Яковлевна (1879–1951). funeral-spb.ru. [dostęp 2016-09-04]. (ros.).
  9. ↑ Могилы знаменитостей. Ваганова Агриппина Яковлевна (1879-1951. m-necropol.ru. [dostęp 2016-09-04]. (ros.).
  10. ↑ Agrippina Vaganova. findagrave.com. [dostęp 2016-09-04]. (ang.).
  11. ↑ Академия Русского балета имени А. Я. Вагановой. ria.ru, 26 października 2013. [dostęp 2016-09-02]. (ros.).
  12. ↑ Zasady tańca klasycznego Agrypina Waganowa. lubimyczytac.pl. [dostęp 2016-09-04].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Russia EWCS №139 Vaganova.jpg
Russia, 2004. Envelope with commemorative stamp (EWCS) № 139. 125th anniversary of the birth of Agrippina Vaganova, ballet dancer, ballet master and pedagogue. Designer H. Betredinova.
Grave of Vaganova.jpg
  • The grave of Agrippina Vaganova at the Novo-Volkovskoie Cemetery in St. Petersburg, Russia
  • Photo taken by myself. Mrlopez2681 03:26, 25 November 2006 (UTC)
Agrippina Vaganova -Esmeralda 1910.jpg
Photo taken by an unknown photographer of Agrippina Vaganova in "La Esmeralda". St. Petersburg, circa 1910.
Photo comes from Mrlopez2681's own collection and was scanned by Mrlopez2681. 05:40, 9 September 2006 (UTC)