Ahmed Sekou Touré

Ahmed Sekou Touré

Data i miejsce urodzenia	9 stycznia 1922 Faranah
Data i miejsce śmierci	26 marca 1984 Cleveland
Prezydent Gwinei
Okres	od 2 października 1958 do 26 marca 1984
Przynależność polityczna	Demokratyczna Partia Gwinei
Następca	Lansana Conté
Odznaczenia

Ahmed Sekou Touré (ur. 9 stycznia 1922 w Faranah, zm. 26 marca 1984 w Cleveland) – gwinejski polityk, działacz niepodległościowy, prezydent Gwinei^[1][2][3].

Życiorys

Urodził się 9 stycznia 1922 roku w miejscowości Faranah w Gwinei. Pochodził z rolniczej rodziny, syn Alpha i Aminaty Touré. Był członkiem grupy etnicznej Malinke (grupa Mande^[2]) i muzułmaninem (później ogłosił że jego religią są „wszystkie wyznania“). Ukończył francuskojęzyczną szkołę podstawą a następnie rozpoczął naukę w szkole technicznej w Konakry^[1][3]. W 1936 roku po udziale w strajku został wydalony ze szkoły^[3]. Pracował jako urzędnik pocztowy^[3]. Zainteresował się ruchem robotniczym, zorganizował pierwszy udany strajk we francuskiej Afryce Zachodniej (trwał 76 dni)^[3]. W 1945 roku znalazł się w gronie założycieli Federacji Związków Robotniczych Gwinei oraz wybrany został sekretarzem generalnym związku pracowników poczty i telekomunikacji. W 1946 został sekretarzem generalnym gwinejskiego oddziału komunistycznej Powszechnej Konfederacji Pracy (CGT)^[3][1]. W 1950 roku awansował na sekretarza generalnego Komitetu Koordynacyjnego CGT dla francuskiej Afryki Zachodniej i Togolandu^[1]a w 1958 roku na przewodniczącego CGT^[1].

Oprócz działalności związkowej zaangażował się w politykę^[3]. W 1946 roku jeden z współzałożycieli Afrykańskiego Zjednoczenia Demokratycznego^[2]. W tym samym roku wybrany został do Zgromadzenia Ustawodawczego Gwinei^[1]. W 1947 roku założył Demokratyczną Partię Gwinei (PDG)^[2], której to w 1950 roku został sekretarzem generalnym^[1]. PDG opowiadała się za całkowitą likwidacją kolonializmu, ale również przeciwko utrzymaniu tradycyjnych struktur społecznych (instytucja wodzostwa, kastowość)^[4]. Dwukrotnie (w 1951 i 1954) wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego (niemniej jednak jego udział w pracach parlamentu zablokowano)^[3]. W 1955 roku wystartował w wyborach na burmistrza Konakry w których zdobył zdecydowaną przewagę głosów. Rok później dopuszczony do prac Zgromadzenia Narodowego^[3] (kadencję sprawował do 1958^[2]). Pod koniec roku 1957 został wiceprzewodniczącym Rady Ustawodawczej Gwinei^[3].

W 1958 roku po referendum niepodległościowym zwycięskim dla zwolenników niezależności odbyły się wybory w których zwycięstwo odniosła formacja Touré. W latach 1958–1972 był on przewodniczącym rządu niepodległej Gwinei a od 1961 roku prezydentem^[2][4][1]. Demokratyczna Partia Gwinei stała się monopartią^[2]. Touré zerwał dotychczasowe więzi z Francją, na co dawna metropolia odpowiedziała zawieszeniem wszelkiej pomocy dla Gwinei. Odrzucił także kapitalistyczną drogę rozwoju, wybierając socjalizm. W niepodległym kraju wprowadzono jednopartyjne rządy PDG. Rząd realizował lewicowe reformy (w tym nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki, banków zagranicznych, ziemi, wprowadzenie bezpłatnego szkolnictwa i częściowo opieki medycznej). Przeprowadzono reorganizację administracji państwowej i afrykanizację kadr^[4][2][1][1].

Touré o pomoc zwrócił się do sąsiedniej Ghany, która udzieliła Gwinei pożyczek w wysokości 28 milionów dolarów. Touré łączyły dobre relacje z tamtejszym prezydentem Kwame Nkrumahem – obydwaj politycy byli zwolennikami panafrykanizmu^[2][1][1]. Gwinea i Ghana deklarowały chęć zjednoczenia się do czego jednak nigdy nie doszło^[3] na skutek obalenia Nkrumaha przez wojsko (po tym wydarzeniu otrzymał on w Gwinei azyl polityczny)^[3]. Początkowo utrzymywał dobre stosunki z blokiem wschodnim. W 1960 roku udał się do Chin a następnie ZSRR, gdzie zabiegał o pomoc gospodarczą. W tym samym roku Touré został odznaczony Międzynarodowa Leninowską Nagrodą Pokoju^[1]. Zbliżenie do bloku wschodniego okazało się chwilowe, już w 1961 roku prezydent wydalił radzieckiego ambasadora i oskarżył ZSRR o spiskowanie w celu wywołania w kraju rewolucji^[1].

Wraz z wydaleniem radzieckiego ambasadora Touré dokonał politycznego zwrotu i otworzył się na Stany Zjednoczone. W 1963 roku spotkał się z prezydentem Johnem Fitzgeraldem Kennedym, który udzielił Gwinei wsparcia ekonomicznego. W kolejnych latach Gwinea unikała angażowania się w zimną wojną lawirując pomiędzy stronami konfliktu (co zaowocowało przyjmowaniem pomocy zarówno z USA i ZSRR)^[1]. Gwinea ponadto aktywnie uczestniczyła w ruchu państw niezaangażowanych^[4].

Najbardziej napięte relacje dzieliły jego rząd z Senegalem, Francją i Wybrzeżem Kości Słoniowej^[1]. Uległy one dalszemu napięciu w kwietniu 1960 roku, gdy ogłoszono rozbicie nieudanego puczu. Do kolejnej nieudanej próby odsunięcia Touré miało dojść w 1965 roku. Prezydent o zainspirowanie puczu oskarżył Wybrzeże Kości Słoniowej. W tym samym roku działalność rozpoczęła antyrządowa grupa Front pour la libération nationale de Guinée (FLNG). Przywódcy grupy znajdowali się na emigracji we Francji, Senegalu i Wybrzeżu Kości Słoniowej^[1]. Do walki z FLNG prezydent oprócz regularnej armii wykorzystał partyjną milicję liczącą w połowie lat 60. około 30 tysięcy osób^[1]. Gwinea wspierała partyzantów walczących o niepodległość Gwinei Bissau należącej wówczas do Portugalii. W 1970 roku Portugalia wszczęła kampanię propagandową przeciwko Gwinei na łamach NATO a 22 listopada przeprowadziła nieudany atak na Gwineę^[1]. Po powstrzymaniu inwazji jego rządy stały się coraz bardziej represyjne a on sam coraz bardziej ostrożny^[1].

Od 1975 roku postępowała odwilż w relacjach zagranicznych. Gwinea przywróciła relacje z Francją w zamian za co Francuzi wstrzymali swoją pomoc dla przeciwników Touré. Gwinea zrekompensowała ponadto straty jakie francuscy przedsiębiorcy ponieśli w wyniku nacjonalizacji oraz zezwoliła na francuskie inwestycje. Od 1978 roku wdrażał plan liberalizacji gospodarczej, ocieplił także relacje z Senegalem i Wybrzeżem Kości Słoniowej. Aktywny jako mediator. W połowie lat 70. brał udział mediacjach pomiędzy Mali i Górną Woltą^[1], a w 1982 roku stanął na czele delegacji Organizacji Współpracy Islamskiej prowadzącej mediacje w trakcie wojny iracko-irańskiej^[3]. W 1982 roku został wybrany przewodniczącym Organizacji Jedności Afrykańskiej, blokując w ten sposób wybór na to stanowisko przywódcy Libii Mu'ammara al-Kaddafiego^[1].

Zmarł na zawał serca w marcu 1984 roku. W kwietniu odbył się wojskowy zamach stanu który zlikwidował ugruntowany przez niego monopartyjny system rządów Demokratycznej Partii Gwinei^[1].

Przypisy