Ahmed Sekou Touré

Ahmed Sekou Touré
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 stycznia 1922
Faranah

Data i miejsce śmierci

26 marca 1984
Cleveland

Prezydent Gwinei
Okres

od 2 października 1958
do 26 marca 1984

Przynależność polityczna

Demokratyczna Partia Gwinei

Następca

Lansana Conté

Odznaczenia
Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN Order Towarzyszy O. R. Tambo I klasy (Republika Południowej Afryki) Order Gwiazdy Rumuńskiej
Leninowska Nagroda Pokoju

Ahmed Sekou Touré (ur. 9 stycznia 1922 w Faranah, zm. 26 marca 1984 w Cleveland) – gwinejski polityk, działacz niepodległościowy, prezydent Gwinei[1][2][3].

Życiorys

Urodził się 9 stycznia 1922 roku w miejscowości Faranah w Gwinei. Pochodził z rolniczej rodziny, syn Alpha i Aminaty Touré. Był członkiem grupy etnicznej Malinke (grupa Mande[2]) i muzułmaninem (później ogłosił że jego religią są „wszystkie wyznania“). Ukończył francuskojęzyczną szkołę podstawą a następnie rozpoczął naukę w szkole technicznej w Konakry[1][3]. W 1936 roku po udziale w strajku został wydalony ze szkoły[3]. Pracował jako urzędnik pocztowy[3]. Zainteresował się ruchem robotniczym, zorganizował pierwszy udany strajk we francuskiej Afryce Zachodniej (trwał 76 dni)[3]. W 1945 roku znalazł się w gronie założycieli Federacji Związków Robotniczych Gwinei oraz wybrany został sekretarzem generalnym związku pracowników poczty i telekomunikacji. W 1946 został sekretarzem generalnym gwinejskiego oddziału komunistycznej Powszechnej Konfederacji Pracy (CGT)[3][1]. W 1950 roku awansował na sekretarza generalnego Komitetu Koordynacyjnego CGT dla francuskiej Afryki Zachodniej i Togolandu[1]a w 1958 roku na przewodniczącego CGT[1].

Oprócz działalności związkowej zaangażował się w politykę[3]. W 1946 roku jeden z współzałożycieli Afrykańskiego Zjednoczenia Demokratycznego[2]. W tym samym roku wybrany został do Zgromadzenia Ustawodawczego Gwinei[1]. W 1947 roku założył Demokratyczną Partię Gwinei (PDG)[2], której to w 1950 roku został sekretarzem generalnym[1]. PDG opowiadała się za całkowitą likwidacją kolonializmu, ale również przeciwko utrzymaniu tradycyjnych struktur społecznych (instytucja wodzostwa, kastowość)[4]. Dwukrotnie (w 1951 i 1954) wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego (niemniej jednak jego udział w pracach parlamentu zablokowano)[3]. W 1955 roku wystartował w wyborach na burmistrza Konakry w których zdobył zdecydowaną przewagę głosów. Rok później dopuszczony do prac Zgromadzenia Narodowego[3] (kadencję sprawował do 1958[2]). Pod koniec roku 1957 został wiceprzewodniczącym Rady Ustawodawczej Gwinei[3].

W 1958 roku po referendum niepodległościowym zwycięskim dla zwolenników niezależności odbyły się wybory w których zwycięstwo odniosła formacja Touré. W latach 1958–1972 był on przewodniczącym rządu niepodległej Gwinei a od 1961 roku prezydentem[2][4][1]. Demokratyczna Partia Gwinei stała się monopartią[2]. Touré zerwał dotychczasowe więzi z Francją, na co dawna metropolia odpowiedziała zawieszeniem wszelkiej pomocy dla Gwinei. Odrzucił także kapitalistyczną drogę rozwoju, wybierając socjalizm. W niepodległym kraju wprowadzono jednopartyjne rządy PDG. Rząd realizował lewicowe reformy (w tym nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki, banków zagranicznych, ziemi, wprowadzenie bezpłatnego szkolnictwa i częściowo opieki medycznej). Przeprowadzono reorganizację administracji państwowej i afrykanizację kadr[4][2][1][1].

Touré o pomoc zwrócił się do sąsiedniej Ghany, która udzieliła Gwinei pożyczek w wysokości 28 milionów dolarów. Touré łączyły dobre relacje z tamtejszym prezydentem Kwame Nkrumahem – obydwaj politycy byli zwolennikami panafrykanizmu[2][1][1]. Gwinea i Ghana deklarowały chęć zjednoczenia się do czego jednak nigdy nie doszło[3] na skutek obalenia Nkrumaha przez wojsko (po tym wydarzeniu otrzymał on w Gwinei azyl polityczny)[3]. Początkowo utrzymywał dobre stosunki z blokiem wschodnim. W 1960 roku udał się do Chin a następnie ZSRR, gdzie zabiegał o pomoc gospodarczą. W tym samym roku Touré został odznaczony Międzynarodowa Leninowską Nagrodą Pokoju[1]. Zbliżenie do bloku wschodniego okazało się chwilowe, już w 1961 roku prezydent wydalił radzieckiego ambasadora i oskarżył ZSRR o spiskowanie w celu wywołania w kraju rewolucji[1].

Wraz z wydaleniem radzieckiego ambasadora Touré dokonał politycznego zwrotu i otworzył się na Stany Zjednoczone. W 1963 roku spotkał się z prezydentem Johnem Fitzgeraldem Kennedym, który udzielił Gwinei wsparcia ekonomicznego. W kolejnych latach Gwinea unikała angażowania się w zimną wojną lawirując pomiędzy stronami konfliktu (co zaowocowało przyjmowaniem pomocy zarówno z USA i ZSRR)[1]. Gwinea ponadto aktywnie uczestniczyła w ruchu państw niezaangażowanych[4].

Najbardziej napięte relacje dzieliły jego rząd z Senegalem, Francją i Wybrzeżem Kości Słoniowej[1]. Uległy one dalszemu napięciu w kwietniu 1960 roku, gdy ogłoszono rozbicie nieudanego puczu. Do kolejnej nieudanej próby odsunięcia Touré miało dojść w 1965 roku. Prezydent o zainspirowanie puczu oskarżył Wybrzeże Kości Słoniowej. W tym samym roku działalność rozpoczęła antyrządowa grupa Front pour la libération nationale de Guinée (FLNG). Przywódcy grupy znajdowali się na emigracji we Francji, Senegalu i Wybrzeżu Kości Słoniowej[1]. Do walki z FLNG prezydent oprócz regularnej armii wykorzystał partyjną milicję liczącą w połowie lat 60. około 30 tysięcy osób[1]. Gwinea wspierała partyzantów walczących o niepodległość Gwinei Bissau należącej wówczas do Portugalii. W 1970 roku Portugalia wszczęła kampanię propagandową przeciwko Gwinei na łamach NATO a 22 listopada przeprowadziła nieudany atak na Gwineę[1]. Po powstrzymaniu inwazji jego rządy stały się coraz bardziej represyjne a on sam coraz bardziej ostrożny[1].

Od 1975 roku postępowała odwilż w relacjach zagranicznych. Gwinea przywróciła relacje z Francją w zamian za co Francuzi wstrzymali swoją pomoc dla przeciwników Touré. Gwinea zrekompensowała ponadto straty jakie francuscy przedsiębiorcy ponieśli w wyniku nacjonalizacji oraz zezwoliła na francuskie inwestycje. Od 1978 roku wdrażał plan liberalizacji gospodarczej, ocieplił także relacje z Senegalem i Wybrzeżem Kości Słoniowej. Aktywny jako mediator. W połowie lat 70. brał udział mediacjach pomiędzy Mali i Górną Woltą[1], a w 1982 roku stanął na czele delegacji Organizacji Współpracy Islamskiej prowadzącej mediacje w trakcie wojny iracko-irańskiej[3]. W 1982 roku został wybrany przewodniczącym Organizacji Jedności Afrykańskiej, blokując w ten sposób wybór na to stanowisko przywódcy Libii Mu'ammara al-Kaddafiego[1].

Zmarł na zawał serca w marcu 1984 roku. W kwietniu odbył się wojskowy zamach stanu który zlikwidował ugruntowany przez niego monopartyjny system rządów Demokratycznej Partii Gwinei[1].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Sekou Toure 1922–1984. encyclopedia.com. (ang.).
  2. a b c d e f g h i Touré Ahmed Sékou, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-08-30].
  3. a b c d e f g h i j k l m Sékou Touré, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  4. a b c d Gwinea. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-09-01].

Media użyte na tej stronie

Star of Romania Order Communist Republic.png
Autor: Alexeinikolayevichromanov, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ribbon bar of the Order of the Star of Romania, Socialist Republic of Romania
Leninpeace.jpg
Медаль лауреата Международной Ленинской премии «За укрепление мира между народами»
Order of the Companions of O.R. Tambo (ribbon bar).gif
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Order of the Companions of O.R. Tambo (Republic of South Africa)
Sekou Toure usgov-83-08641.jpg
President Ahmed Sekou Toure of the Republic of GUINEA arrives for a visit to Washington D.C. This is a crop and slight color enhancement of DF-SC-83-08641.jpg Location: ANDREWS AIR FORCE BASE, MARYLAND (MD) UNITED STATES OF AMERICA (USA)
GER Bundesverdienstkreuz 9 Sond des Grosskreuzes.svg
Baretka: Order Zasługi RFN – Stopień Specjalny Krzyża Wielkiego.