Aida (opera)

Aida
Ilustracja
Plakat teatralny z 1872 (Teatro Regio di Parma)
Muzyka

Giuseppe Verdi[1]

Libretto

Antonio Ghislanzoni[1]

Liczba aktów

4[1]

Data powstania

1869-1871[2]

Prapremiera

24 grudnia 1871
Kair[1]

Premiera polska

1875
Warszawa[1]

Afisz Hippodrome Opera Company z Cleveland, 1908 r.

Aida – opera w 4 aktach, z librettem napisanym przez Antonia Ghislanzoniego oraz muzyką Giuseppe Verdiego[3].

Historia utworu

Opera została zamówiona w 1869 przez Ismaila Paszę, chedywa Egiptu, na otwarcie Opery w Kairze[4].

Paul Draneth Bey, założyciel pierwszej kolei w Egipcie i dyrektor Opery Kairskiej, już w 1869 r. zwrócił się do Verdiego z prośbą o napisanie hymnu na otwarcie dopiero co wybudowanego budynku opery. Verdi odmówił (na otwarcie opery, 6 listopada 1869 r., wystawiono Rigoletto). Niezrażony odmową mistrza Bey wraz z chedywem Egiptu przesłali do Camille'a Du Locle'a gotowy scenariusz opracowany przez Auguste Mariette'a z prośbą o przekazanie go Verdiemu. G.Verdi w końcu zainteresował się Aidą. Dodatkowym bodźcem była oferta honorarium – 150 tys. franków francuskich w złocie (co było kwotą bajecznie wysoką), wolna ręka w doborze wykonawców wszystkich ról i świetne warunki dla wszystkich współpracowników Verdiego. Aida po kilku latach została wykorzystana do uświetnienia otwarcia kanału Sueskiego[5].

Pierwsze poprawki w scenariuszu wniósł Verdi wraz z Du Locle'em latem 1870 roku. Jednocześnie nawiązał kontakt z Ghislanzonim i jemu powierzył opracowanie libretta. Zgodnie z umową Verdi zobowiązał się ukończyć partyturę w grudniu 1870 r. Możliwe, że początkowo G. Verdi myślał o wielkim spektaklu, jednak po zapoznaniu się z warunkami teatru w Kairze dzieło zostało dostosowane do możliwości opery (Opera Kairska była niewielkim budynkiem, na widowni mieściło się tylko 850 widzów – dla porównania La Scala w Mediolanie mieści 3600 osób).

Pracę nad dziełem skomplikowała sytuacja polityczna. W lipcu wybuchła wojna francusko-pruska, która opóźniła premierę. Dekoracje przygotowywane w Paryżu przez Auguste Mariette'a nie zostały przywiezione do Kairu z powodu oblężenia stolicy Francji przez Królewską Armię Pruską. W końcu zamiast w styczniu 1871 roku prapremiera w Kairze odbyła się po wojnie, 24 grudnia 1871 r. Orkiestrą dyrygował Giovanni Bottesini.

Pierwsi wykonawcy ról tytułowych:

  • Aida – Antonietta Pozzoni
  • Radames – Pietro Mangini
  • Amneris – Eleonora Grossi
  • Amonasro – Francesco Steller
  • Ramfis – Paolo Medini.
Scenografia do aktu 1 („Świątynia Wulkana”) opery Verdiego Aida wystawionej po raz pierwszy w Operze w Kairze 24 grudnia 1871 r.

Opera została entuzjastycznie przyjęta przez ówczesną publiczność. Podobnie zakończyła się włoska premiera w mediolańskiej La Scali 8 lutego 1872 r. pod batutą Franco Faccia. Kolejną premierą, w Parmie (1872), dyrygował osobiście Verdi.

Od premiery mediolańskiej Aida rozpoczęła pochód przez wszystkie ważniejsze sceny świata, stając się jedną z najbardziej popularnych oper. Premiera polska miała miejsce w Teatrze Wielkim w Warszawie 23 listopada 1875 r. (w oryginalnej wersji językowej). Z polskim tekstem Aida została wystawiona po raz pierwszy w Warszawie 9 czerwca 1877 r.

Aida należy do grupy dzieł często wystawianych w warunkach plenerowych; potężne przedstawienia (z udziałem kilkusetosobowych chórów i statystów, koni i egzotycznych zwierząt) wystawiano na wielu stadionach i w amfiteatrach, a nawet w rzymskich Termach Karakalli. Wiosną 1997 r. i na przełomie lat 2002/2003 Opera Wrocławska wystawiła takie superprodukcje Aidy w Hali Ludowej we Wrocławiu[6].

Osoby

  • Amneris, córka faraona – mezzosopran
  • Radames, wódz wojsk egipskich – tenor
  • Aida, etiopska niewolnica – sopran
  • Amonasro (w polskiej tradycji operowej często Amonastro), etiopski władca, ojciec Aidy – baryton
  • Il Re, Faraon – bas
  • Ramfis, arcykapłan Izydy – bas

Treść

Celeste Aida

wykonanie: Enrico Caruso
Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc.
E. Caruso jako Radames
Budynek Opery Kairskiej, w której odbyła się prapremiera światowa Aidy
Scena tryumfalna

Akt I

Wojska etiopskie przekroczyły granice Egiptu. Kapłan Izydy, Ramfis, ogłasza Radamesa dowódcą wojsk egipskich. Młody wojownik ma nadzieję, że po zwycięskiej kampanii faraon spełni jego prośbę – zwróci wolność Aidzie (niewolnicy etiopskiej i córce Amonasra) oraz zgodzi się na ich ślub. Radamesa kocha bez wzajemności Amneris, córka faraona. Aida ma mieszane uczucia: pragnie życzyć ukochanemu zwycięstwa, ale to oznacza klęskę, a może i śmierć jej rodaków. W świątyni trwa uroczystość. Przed posągiem boga Ptaha, po sakralnym tańcu kapłanek, Ramfis wręcza Radamesowi poświęcony miecz.

Akt II

W Memfis, w pałacu faraona, Amneris czeka na powrót Radamesa po zwycięskiej kampanii. Upewnia się, że Aida kocha młodego wojownika i oświadcza jej, że ona, córka Faraona, jest jej rywalką.

Dźwięk trąb ogłasza powrót zwycięskiego wojska. Oprócz bogatych łupów prowadzą pojmanych jeńców. Wśród nich Aida dostrzega swojego ojca. Amonasro nakazuje córce milczenie. Przyznaje się przed faraonem, że jest jej ojcem, ale wprowadza go w błąd, mówiąc, że król Amonasro zginął podczas walki. Faraon obiecuje spełnić życzenie Radamesa. Wódz prosi Faraona o wolność dla jeńców. Faraon zgadza się na uwolnienie Etiopczyków, ale – za radą Ramfisa – jako zakładników zatrzymuje w niewoli Amonasra i Aidę. Dodatkowo Radamesowi w dowód wdzięczności oddaje rękę swojej córki. Radames i Aida są w rozpaczy – nie mogą odrzucić łaski faraona. Amneris przeżywa chwilę triumfu.

Akt III

Akcja rozgrywa się nocą, przed planowanym ślubem. Amneris wraz z Ramfisem zmierza do świątyni Izydy. Chce prosić boginię o błogosławieństwo i miłość małżonka. Aida pragnie spotkać się po raz ostatni z ukochanym. Za nią nadchodzi jej ojciec. Wie o miłości córki i wodza. Próbuje nakłonić Aidę, by wykorzystała uczucia Radamesa i namówiła go do opowiedzenia się po stronie Etiopczyków albo wyjawienia tajemnic wojskowych. Aida w końcu ulega namowom. Amonasro ukrywa się przed nadejściem Radamesa. Aida nie chce słuchać wyznań ukochanego, wypomina mu zbliżającą się uroczystość zaślubin. Namawia go do wspólnej ucieczki z Egiptu. Po długiej walce wewnętrznej Radames zgadza się zbiec z ukochaną na pustynię. Planując trasę ucieczki, zdradza wojskowe plany Egipcjan. Ujawnia się Amonasro i wyjawia, że jest królem Etiopii. Zrozpaczony Radames nie widzi innego wyjścia niż ucieczka. Niespodziewanie pojawia się Amneris wraz z Ramfisem. Aida z ojcem ucieka, a Radames, czując się winny, oddaje się w ręce arcykapłana.

Akt IV

Odsłona 1
Amneris proponuje Radamesowi pomoc. Obiecuje wyjednać przebaczenie u swojego ojca pod warunkiem, że młodzieniec wyrzeknie się swoich uczuć do Aidy, zapomni o niej i poślubi ją, córkę Faraona. Radames odmawia. Zbiera się sąd pod przewodnictwem Ramfisa. Radames odmawia odpowiedzi na zadawane pytania. Tym samym potwierdza swoją winę i zostaje skazany na śmierć przez zamurowanie żywcem w grobowcu. Amneris uświadamia sobie, że do tragedii doprowadziła jej duma i zazdrość. Przeklina sędziów i mdleje.

Odsłona 2
Radames zostaje zamknięty w grobowcu. Tu spotyka Aidę, która, słysząc o wyroku, postanowiła umrzeć z ukochanym. Połączeni uściskiem, spokojnie oczekują na śmierć. Nad grobowcem zrozpaczona Amneris błaga bogów o ukojenie serca.

Przypisy

  1. a b c d e Józef Kański: Przewodnik operowy. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1973, s. 209.
  2. Józef Kański: Przewodnik operowy. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1973, s. 212.
  3. Józef Kański: Przewodnik operowy. Wyd. XI. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2014, s. 764. ISBN 978-83-224-0962-6.
  4. Greene, David Mason (1985). Greene's Biographical Encyclopedia of Composers. Reproducing Piano Roll Fnd.
  5. Pitt, Charles; Hassan, Tarek H. A. (1992). "Cairo". In Stanley Sadie (ed.). The New Grove Dictionary of Opera. 1. London: Macmillan
  6. „Aida” znów we Wrocławiu. Opera Wrocławska, 2003-01-01. [dostęp 2015-04-11].

Linki zewnętrzne


Media użyte na tej stronie

Aida poster colors fixed.jpg
1908 poster for Giuseppe Verdi's Aida, performed by the Hippodrome Opera Company of Cleveland, Ohio.
Pl-przykład.ogg
Autor: Derbeth, Licencja: CC BY 2.5
Pronunciation of word przykład in Polish
Set design by Philippe Chaperon for Act1 sc2 of Aida by Verdi 1871 Cairo - Gallica - Restored.jpg
Set design for Act 1 tableau 2 ("Temple of Vulcan") of Verdi's opera Aida as first performed at the Cairo Opera House on 24 December 1871
Portrait of Giuseppe Verdi by Bice Lombardini.jpg
Portrait of en:Giuseppe Verdi, painting by Bice Lombardini.
Painting made after one or more photographs by Pietro Tempestini:
Aida poster Parma 1872.jpg
Poster of Aida in Teatro di Parma, 1872
Aida cast - cropped.jpg
(c) Mr Snrub, CC-BY-SA-3.0
The "triumphal scene" from Opera Pacific's production of Aida in 2006, starring Angela Brown as Aida, Donnie Ray Albert as Amonasro, Andrew Gangestad as Ramfis, Carl Tanner as Radames, Milena Kitic as Amneris, and Stefan Szkafarowsky as King of Egypt.
Verdi - Aida - Enrico Caruso as Rhadames - The Victrola book of the opera.jpg
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions
Enrico Caruso as Rhadames (Aida)

Identifier: victrolabookofop00vict (find matches)
Title: The Victrola book of the opera : stories of one hundred and twenty operas with seven-hundred illustrations and descriptions of twelve-hundred Victor opera records
Year: 1917 (1910s)
Authors: Victor Talking Machine Company Rous, Samuel Holland
Subjects: Operas
Publisher: Camden, N.J. : Victor Talking Machine Co.
Contributing Library: Harold B. Lee Library
Digitizing Sponsor: Brigham Young University

View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.

Text Appearing Before Image:
an, 1879. First performance in America at the Academy ofMusic, New York, November 26, 1873, the cast including Torriani, Cary, Campanini andMaurel. Produced in Philadelphia, December 12, 1873; and at the New Orleans Opera,December 6, 1878. The opera has always been a favorite one in America, and holds theMetropolitan Opera record for the largest number of performances. In 1904 Caruso madehis first appearance at the Metropolitan as Rhadames. A highly impressive open air pro-duction was given in 1912 at the foot of the pyramids of Egypt. Characters of the DramaAIDA, an Ethiopian slave Soprano The King of Egypt Bass AMNERIS, (Am-nay-riss) his daughter Mezzo-Soprano RHADAMES, (Rahd-ah-maze) Captain of the Guard Tenor AMONASRO, (Am-oh-nahz-wh) King of Ethiopia Baritone RAMFIS, (Rahm-fiss) High Priest Bass A MESSENGER Tenor Priests, Priestesses, Ministers, Captains, Soldiers, Officials, EthiopianSlaves and Prisoners, Egyptians, etc. The scene is laid in Memphis and Thebes, in Pharaohs time.
Text Appearing After Image:
CARUSO AS RHADAMES This opera was written by request of the Viceroyof Egypt, who wished to celebrate the opening of hisnew Opera House at Cairo by the production of a workupon an Egyptian subject from the pen of the mostpopular composer of the time. It is one of the longestof all operas, lasting four hours and forty minuteswhen given without cuts. No work of Verdis hasproved more popular than Aida, with the possible excep-tion of Trovatore, and it is beloved by opera-goers theworld over. The story originated with Marietta Bey, thefamous Egyptologist, and seems to have inspired Verdito unusual efforts. Aida, daughter of Amonasro, King of Ethiopia, hasbeen captured by the Egyptians and is a slave at theCourt of Memphis, where she and the young soldierRhadames have fallen in love with each other.Rhadames goes to the Egyptian war, and during hisabsence the Kings daughter, Amneris, discovers hisattachment and is furious, as she herself lovesRhadames. Rhadames returns, covered with glory an

Note About Images

Please note that these images are extracted from scanned page images that may have been digitally enhanced for readability - coloration and appearance of these illustrations may not perfectly resemble the original work.