Ajudah

Ajudah

Аю-Даг
Медведь-гора
Ayuv Dağ

Widok na Ajudah z sanatorium „Utios”
Państwo	Rosja /  Ukraina
Republika	Republika Krymu / Autonomiczna Republika Krymu
Rodzaj obiektu	przylądek
Położenie na mapie Krymu Ajudah
44°33′N 34°20′E/44,550000 34,333333

Ajudah (Aju-Dah, krymskotat. Ayuv Dağ) – góra i przylądek na południowym wybrzeżu Półwyspu Krymskiego. Wysokość góry wynosi 572 m n.p.m. Obszar ogólny wynosi ∼4 km². W 1947 r. kompleks „Ajudah” składający się z góry Ajudah i okolicznych lasów został ustanowiony rezerwatem i zabytkiem przyrody. U podnóża południowego zbocza znajduje się dziecięcy obóz „Artek”, a u północnego zbocza – osiedle Partenit.

Geologiczne pochodzenie

Przylądek wysunięty jest daleko w morze, o stromych zboczach, zbudowany ze skał krystalicznych (stanowi formę lakkolitu). Góra powstała 150 milionów lat temu w okresie Jury. Kompleks Ajudahu stanowi masyw jednolitych gabro-diabazów. Na Ajudahu zostało znalezionych 18 minerałów.

Toponimia

Słowo „Ajudah” składa się z dwóch krymskotatarskich słów: ayuv „niedźwiedź”, dağ „góra”. Jednak, badacz Krymu Piotr Keppen stwierdził, że jeszcze na początku XIX w. Tatarzy krymscy wymieniali tę górę Büyük Kastel, co oznacza „Wielka forteca”. P. Keppen przypuszczał, że w okresie średniowiecza ta góra mogła nosić nazwę Ἁγία – święta^[1], lecz grecki wyraz Ἁγία transformował się w krymskotatarski ayuv^[2].

Na średniowiecznych włoskich mapach-portolanach Niedźwiedź-góra była oznaczona jako Camello – wielbłąd.

Historia

Pozostałości cerkwi św. Konstantyna i św. Heleny nа polaniе Aj-Konstant

W VIII wieku powstał duży klasztor św. Apostołów Piotra i Pawła, za którego założyciela jest uznawany święty Jan Gocki. Do klasztoru Jan Gocki przeniósł siedzibę biskupstwa Gotskiego. Według hagiograficznych źródeł relikwie świętego Jana Gockiego spoczywają na terytorium klasztoru. Koło wschodniego zbocza została zbudowana główna świątynia – Bazylika św. Piotra i Pawła. Resztki tej cerkwi się znajdują na terenie sanatorium „Krym”. Oprócz klasztoru na Ajudahu w średniowieczu powstawało dużo niewielkich osad.

W literaturze

Adam Mickiewicz opisał górę w swym Sonecie krymskim pt. Ajudah. Inspiracją do napisania tego utworu był tygodniowy pobyt Mickiewicza w posiadłości polskiego ziemianina Gustawa Olizara mieszczącej się u stóp Ajudahu.

Przypisy

Bibliografia

• Алуштинский регион с древнейших времен до наших дней, Киев, 2002.
• Домбровский О., Столбунов А., Баранов И. Аю-Даг – „Святая гора”, Симферополь, 1975.
• Ена В. Г. Заповедные ландшафты Крыма, Симферополь, 1989.
• Кеппен П. И. О дрѣвностяхъ Южнаго берега Крыма и горъ Таврическихъ, Спб, 1837.
• Лебединский В. И., Партенитская долина от моря до гор, Симферополь, 1999.
• Лебединский В. И., С геологическим молотком по Крыму, Москва, 1982.