Ajzon

Ajzon Αἴσων
— król z Jolkos —
Występowanie	mitologia grecka
Rodzina
Ojciec	Kreteus
Matka	Tyro
Żona	Polimele / Alkimede
Dzieci	Jazon

Ajzon^[1], Ajson^[2] (gr. Αἴσων, Aisōn, łac. Aeson) – w mitologii greckiej syn Tyro i Kreteusa, założyciela miasta Jolkos.

Ajzon był synem Kreteusa^[2], syna Eola i Enarete^[3], i Tyro^[2], córki Salmoneusa, brata Kreteusowego, i Enarete^[4]. Jego braćmi rodzonymi byli z kolei Amytaon i Feres^[2], przyrodnimi zaś Pelias i Neleus^[5]. Za żonę pojął wedle jednej wersji córkę Autolykosa Polymede, wedle innej zaś córkę Fylakosa imieniem Alkimede. W każdym razie ożenił się i spłodził syna imieniem Jazon^[2].

Ajzon był władcą miasta Jolkos^[1], odziedziczonego po ojcu^[2]. Był pobożnym człowiekiem, w przeciwieństwie do swego brata Peliasa, niegodziwca zajętego spiskowaniem przeciwko Ajzonowi. Wielokrotnie Ajzon wybaczał bratu, aż w końcu Pelias zebrał grupę zuchwałych ludzi, z którymi poszedł na zamek w Jolkos, zdobywając go. Przejął w ten sposób władzę nad miastem. Strącił brata z tronu mniej więcej w czasie narodzin Ajzonowego potomka, Jazona. Na tym jednak nie poprzestał. Uznał za właściwe posunięcie zabicie dziecka. Jednak dawny sługa Ajzona zachował lojalność względem byłego monarchy. Poinformował go o zagrożeniu. W takiej sytuacji Ajzon wraz z żoną rozgłosili, jakoby ich dziecko zachorowało, kilka zaś dni później podali do wiadomości publicznej zgon potomka. Jazona wysłali natomiast w ukryciu nocą na wychowanie do centaura Chejrona^[1]. Ajzon żył natomiast w odosobnieniu i biedzie, nie zwracając na siebie uwagi. Towarzyszyli mu zaledwie żona i kilku niewolników^[6].

Jazon po latach dorósł i, nie znając swego pochodzenia, wrócił do Jolkos. Pelias, obawiając się potomka Ajzona, wysłał go po złote runo. Przed wyjazdem Jazon zdążył jeszcze poznać swą tożsamość i spotkać się z ojcem, zaprowadzony przez starego sługę do jego domu. Poznawszy prawdę, Jazon odwiedził jeszcze raz stryja, zażądał zwrotu tronu, który Pelias uzależniał od zdobycia runa, po czym udał się w podróż^[7]. Rozpowszechniła się potem plotka, że argonauci z Jazonem na czele ponieśli śmierć. Pelias uznał wtedy, że nie musi już obawiać się powrotu Jazona. Postanowił pozbawić brata życia. Ajzon poprosił o możliwość samodzielnego wyboru śmierci. Wypił więc krew byka, zatruwając się nią^[2].

Istnieje jeszcze inna wersja, wedle której Ajzon nie otruł się, zmuszony przez Peliasa, ale przeżył, doczekał powrotu syna i nawet został nagrodzony drugą młodością przez Medeę. Wersję taką relacjonuje Owidiusz^[2]. Kiedy więc Jazon wrócił, ojciec jego był już człowiekiem starym i chorym, wypatrywał nadchodzącego zgonu i nawet syna nie poznał. Jazon zwrócił się o pomoc do przywiezionej ze sobą Medei. Czarodziejka wyszła podczas pełni w nieprzepasanej szacie i z gołymi plecami, bez obuwia, z sierpem w ręku. Po dziewięciu dniach wróciła z zebranymi magicznymi ziołami. Ustawiła ołtarze dla Hekate i Hebe, przystroiła je liśćmi, dokonała też ofiary na cześć bóstw świata podziemnego i bóstw śmierci, czyniąc im zadość za duszę Ajzona. Przyniesiono wtedy ciało starego władcy, składając je na trawie. Medea z rozpuszczonymi włosami obeszła ołtarze, zanurzyła pochodnię w krwi zwierząt ofiarnych, zapaliła ją i dokonała trzykrotnego oczyszczenia ciała Ajzona: ogniem, wodą i siarką. Dodała do ziół księżycowej rosy i piór strzygi, skóry jadowitego węża, piasku morskiego i kamieni gdzieś ze wschodu, a także wielu innych nieznanych składników. Zagotowała pieniącą się miksturę. Następnie rozcięła szyję Ajzona i wlała do środka czarodziejską mieszankę. Ajzon, wcześniej nie chodzący, wstał po tym, odzyskawszy siły mężczyzny lat czterdziestu^[8].

Przypisy

Bibliografia

• PierreP. Grimal PierreP., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008, ISBN 978-83-04-04673-3 .
• JanJ. Parandowski JanJ., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa: Czytelnik, 1979, ISBN 83-07-00233-8 .