Akcja „Mosty”

Akcja „Mosty”
Ilustracja
Mapa obiektów zniszczonych podczas akcji
Konflikt

III powstanie śląskie

Terytorium

Rzesza Niemiecka

Strony konfliktu
II Rzeczpospolita Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska Republika Weimarska
Dowództwo operacji

kpt. Tadeusz Puszczyński

Czas operacji

noc 2 / 3 maja 1921

Akcja „Mosty” – akcja dywersyjna zorganizowana i podjęta przez Grupę Wawelberg w nocy z 2 na 3 maja 1921, dająca początek III powstaniu śląskiemu.

Akcja została przeprowadzona na 90-kilometrowym odcinku zachodniej granicy obszaru plebiscytowego (pomiędzy Prudnikiem a Kluczborkiem) w celu odcięcia Górnego Śląska od Rzeszy poprzez częściowe zniszczenie arterii komunikacyjnych, głównie linii kolejowych.

Geneza

Pomysł odcięcia od zaplecza pojawił się już w polskich planach wojskowych jesienią 1918 roku. W ramach wsparcia kadrowego udzielanego konspiracji powstańczej przez Oddział II Ministerstwa Spraw Wojskowych, w czerwcu 1920 r. na Śląsk skierowany został por. Tadeusz Puszczyński – dawny członek POW z Królestwa Polskiego. W grudniu 1920 roku został powołany Referat Destrukcji Dowództwa Obrony Plebiscytu, w którym opracowano zatwierdzony 6 stycznia 1921 r. plan operacji „Mosty”. W lutym Referat liczył 9 oficerów, 4 podchorążych, 4 sierżantów, 5 plutonowych, 2 kaprali i 22 szeregowych. W kolejnych tygodniach został rozbudowany Referat Destrukcji złożony głównie z ochotników dobrze obznajomionych z minerstwem i pracami inżynieryjnymi – głównie saperzy służący wcześniej w armii niemieckiej i górnicy znający dobrze materiały wybuchowe.

Od marca 1921 zaczęto gromadzić materiały (ekrazyt i melinit) potrzebne do zniszczenia obiektów w domach Polaków w pobliżu punktów przeznaczonych do wysadzenia. Puczyński pod koniec marca zamieszkał w hotelu „Deutsches Haus” w Strzelcach Opolskich posługując się fikcyjną tożsamością jako Konrad Wawelberg. Do hotelu przybywali łącznicy oddziałów komandosów, które zostały rozlokowane w zakonspirowanych placówkach od Praszki i Kluczborka, po Opawę, Prudnik i Rybnik. 1 maja Puszczyński otrzymał rozkaz wykonania akcji „Mosty”[1].

Działania

Akcja dywersyjna rozpoczęła się na specjalny rozkaz wodza naczelnego powstania podpułkownika kawalerii Wojska Polskiego Macieja Mielżyńskego o północy, zakończona została po kilku godzinach. Akcja została przeprowadzona w warunkach pełnego zaskoczenia Niemców, przy stosunkowo niewielkich stratach dla strony polskiej – do niewoli trafiło 3 oficerów, 3 podchorążych i 18 podoficerów i szeregowych.

W akcji brało udział 22 oficerów, 6 podoficerów i 57 szeregowych powstańców, skupionych w kilku oddziałach.

W rezultacie działań odcięto niemieckie ośrodki dyspozycyjne, jakimi wówczas były Wrocław i Nysa, a także będący punktem koncentracji niemieckich bojówek Prudnik, od obszaru operacyjnego powstania.

Wykaz obiektów zniszczonych podczas akcji „Mosty”

Most na Odrze w Szczepanowicach, wysadzony w ramach akcji „Mosty” przy udziale Wiktora Wiechaczka.

Przypisy

  1. Bolesław Bezeg, Kupiec drzewny Wawelberg, Radio Opole, 1 kwietnia 2022 [dostęp 2022-11-09] (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg
Flaga Niemiec o proporcjach 3:2
III powstanie sląskie.jpg
Photo made by an anonymous Polish soldier- one of the bridges over Odra River blow up by Polish insurgents in Silesia 1921
Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
Mapa akcji "Mosty".png
Autor: ElCet, Licencja: CC0
Mapa akcji "Mosty"