Akcja w Końskich

Akcja w Końskich

II wojna światowa
Czas	31 sierpnia / 1 września 1943
Miejsce	Końskie
Terytorium	Polska pod okupacją niemiecką (Generalne Gubernatorstwo)
Przyczyna	aresztowania żołnierzy Armii Krajowej
Wynik	powodzenie akcji, opanowanie miasta
Strony konfliktu
Polskie Państwo Podziemne  III Rzesza
Dowódcy
Waldemar Szwiec Kriegbaum
Siły
64 1800
Straty
brak 6 żandarmów oraz 1 funkcjonariusz Sonderdienstu
Położenie na mapie gminy Końskie miejsce bitwy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de miejsce bitwy
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie powiatu koneckiego miejsce bitwy
51°11′20″N 20°24′22″E/51,188889 20,406111

Historia Polski

Ten artykuł jest częścią cyklu: Polskie Państwo Podziemne

Akcja w Końskich – atak na siły niemieckie w Końskich przeprowadzony przez oddział Armii Krajowej.

Historia

20 sierpnia 1943 r. w Końskich Gestapo przeprowadziło szeroko zakrojoną obławę mającą na celu schwytanie żołnierzy Armii Krajowej działających w tym mieście. Dzięki informacjom pochodzącym od donosicieli zdołali aresztować ok. 275 osób. Wśród aresztowanych znalazło się m.in. trzech oficerów z dowództwa Okręgu Kieleckiego AK (Jan Rusinowski, Józef Sapetto i Stanisław Strzemiączkowski^[1]). Większość zatrzymanych wysłano jeszcze tego samego dnia do KL Auschwitz, część została przewieziona do siedziby radomskiego Gestapo.

W okolicznych lasach operowało II Zgrupowanie Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” dowodzone przez cichociemnego ppor. Waldemara Szwieca ps. „Robot”. Polacy zdecydowali się przeprowadzić uderzenie na siły niemieckie w Końskich, aby zademonstrować siłę polskiego podziemia oraz podkopać morale okupanta^[2]. Sam Szwiec, w późniejszym raporcie do Jana Piwnika, tak uzasadniał decyzję o ataku na Końskie:

W Końskich stacjonowało ok. 1800 Niemców (funkcjonariuszy żandarmerii, niemieckich służb policyjnych oraz członków wschodnich oddziałów kolaboracyjnych tzw. Ostlegionu)^[4], „Robot” do przeprowadzenia akcji skierował 64 żołnierzy podziemia^[5]. Polacy byli uzbrojeni w karabiny, dysponowali m.in. jednym ciężkim karabinem maszynowym, sześcioma ręcznymi karabinami maszynowymi, siedmioma pistoletami maszynowymi oraz 60 granatami. Decydującym czynnikiem powodzenia akcji było zaskoczenie oraz precyzyjne działanie. Oddział został podzielony na trzy grupy: jedna z nich miała blokować ogniem broni maszynowej niemieckie koszary mieszczące się w trzech budynkach, druga wkroczyć do miasta od strony miejskich rogatek, a trzecia, dowodzona przez „Robota”, miała zniszczyć stację transformatorową i odciąć łączność telefoniczną. Odcięcie prądu w mieście było jednocześnie sygnałem do rozpoczęcia ataku^[6]. Drogi prowadzące z Końskich do Skarżyska-Kamiennej, Kielc i Czarneckiej Góry zostały zablokowane zaporami przez uzbrojonych żołnierzy AK^[4].

Kilka minut przed północą, 31 sierpnia, w Końskich zgasły światła i oddziały AK przystąpiły do ataku. Oddziały niemieckie, znajdujące się w koszarach, zostały zablokowane ogniem broni maszynowej. Niemcy podejmowali próby kontrataku, jednakże zakończyły się one niepowodzeniem. Oddziały wkraczające do miasta spotkały się z oporem Niemców znajdujących się w budynku więzienia, ale po wymianie ognia udało się ich zneutralizować^[7]. Partyzantom udało się zająć kluczowe skrzyżowania w mieście, dzięki czemu uniemożliwili przemieszczanie się oddziałów niemieckich^[8]. Próbę walki z partyzantami podjęła jedynie niemiecka żandarmeria i policja, siły Ostlegionu nie podjęły walki, a polska policja granatowa zachowała bierność^[9].

Polacy dotarli do magazynów zarządzanej przez Niemców spółdzielni „Społem”, gdzie zarekwirowali potrzebne im produkty tekstylne i spożywcze. Dodatkowo rozbito niemiecki sklep Bischofa^[8]. Zdobycze zostały załadowane na ciężarówkę oraz podwody i wywiezione. Z oddziału została wydzielona grupa likwidacyjna, dowodzona przez Stanisława Janiszewskiego ps. „Dewajtisa”, która zlikwidowała pięciu konfidentów Gestapo. Polscy partyzanci o godzinie 2:00 wycofali się z Końskich w kierunku na Czerwony Most, skąd skierowali się w lasy koneckie. W wyniku akcji siły niemieckie straciły sześciu żandarmów oraz jednego funkcjonariusza Sonderdienstu, ponadto ciężko ranny został dowódca żandarmerii. Polacy nie ponieśli strat^[10]. Zdobyte materiały tekstylne pozwoliły na wyekwipowanie wszystkich żołnierzy zgrupowania. Niemcy nadali Końskim nazwę „Banditenstadt” („Miasto bandyckie”), tradycyjnie nadawaną miastom znajdującym się na terenach okupowanych przez Niemców, ale gdzie faktyczną władzę sprawowali partyzanci^[11]. Siła oddziału atakującego Końskie została przez Niemców oceniona na 500 żołnierzy dysponujących kawalerią i artylerią^[12].

Przypisy

Bibliografia

• Cezary Chlebowski: Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie. Warszawa: Czytelnik, 1985. ISBN 978-83-07-01194-3. OCLC 908897281.
• Wojciech Königsberg: Droga „Ponurego” : rys biograficzny majora Jana Piwnika. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-594-9. OCLC 876497686.
• Kacper Śledziński: Cichociemni elita dywersji. Kraków: Znak, 2012. ISBN 978-83-240-2191-8. OCLC 823586625.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni i spadochroniarze : 1941-1956. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2009. ISBN 978-83-7399-371-6. OCLC 751250790.

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy