Aktinidia chińska

Aktinidia chińska
Owoce aktinidii chińskiej
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	aktinidiowate
Rodzaj	aktinidia
Gatunek	aktinidia chińska
Nazwa systematyczna
Actinidia chinensis Planch. London J. Bot. 6:303. 1847

Kwitnący pęd

Aktinidia chińska (Actinidia chinensis Planch.) – gatunek pnącza z rodziny aktinidiowatych (Actinidiaceae). Popularnie zwana „kiwi”(od podobieństwa włosków na owocach do piórek ptaka nielota zwanego również kiwi)^[3], albo „agrest chiński”. Pochodzi z Chin^[4]. Jest uprawiana w wielu krajach świata. Największe plantacje zaś znajdują się na Nowej Zelandii. W Polsce uprawiana rzadko, ponieważ jest rośliną pochodzącą z klimatu podzwrotnikowego i nie znosi silniejszych przymrozków^[3].

Morfologia

Pokrój

Potężne drzewiaste pnącza osiągają do 25 metrów, jednak na plantacjach prowadzone są do 8 metrów^[3]. Są rudo owłosione^[5].

Liście

Dość duże, szerokojajowate lub okrągłe, o piłkowanych brzegach. Są krótko owłosione rudymi włoskami, miękkie.

Kwiaty

Roślina dwupienna. Owoce wiążą się wyłącznie na egzemplarzach żeńskich, dojrzewają jesienią. Egzemplarze męskie wytwarzają bowiem kwiaty niepłodne, mające za zadanie jedynie dostarczyć pyłku koniecznego do zapylenia i zapłodnienia kwiatów żeńskich. Kwiaty są 6-krotne, mają 1 słupek i liczne pręciki, kwiaty żeńskie są kremowe, pachnące, osadzone po kilka w kątach liści, mają około 3-4 cm długości. Natomiast męskie są drobniejsze kremowobiałe, na krótkich szypułkach^[3].

Owoce

Dość duża (o ciężarze do 100g), wydłużona, walcowata jagoda. Jest aromatyczna, zapachem przypomina melon i agrest, jajowata, o brązowej lub brązowozielonkawej skórce pokrytej kutnerem. Miąższ owocu jest zielonkawy, soczysty i słodkokwaśny. Wewnątrz jagody jest mnóstwo drobnych, czarnych miękkich nasionek ułożonych na kształt wieńca otaczającego białe jądro^[3].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Owoce są jadalne i chętnie spożywane. Zawierają dużo witaminy C, do 100 mg%^[5], oraz inne: B1,B2, prowitaminę A, kwasy organiczne, cukry, sole mineralne. Witamina C zawarta w owocach kiwi ulega jedynie minimalnemu rozkładowi podczas przerabiania ich na przetwory. Spożywanie świeżych, surowych owoców zaleca się w leczeniu szkorbutu, paradontozy, tzw. osłabienia wiosennego oraz grypy i przeziębienia. Owoc kiwi zawiera enzym rozkładający białko - aktinidię, z tego powodu nie należy na bazie kiwi robić koktajlów mlecznych, ponieważ są gorzkie i niesmaczne^[3].

Roślina ozdobna

Jest sadzona w parkach i przydomowych ogródkach.

Zmienność

Istnieje jedna odmiana botaniczna Actinidia chinensis Planch. var. chinensis^[4] oraz wiele odmian uprawnych (kultywarów) wyhodowanych przez ogrodników. W Nowej Zelandii wyhodowany został nowy kultywar o owocach o żółtym miąższu i mniej owłosionej skórce. Owoce są mniej cierpkie niż zielone kiwi. Ich sprzedaż rośnie.

Przypisy