Aktion Ungeziefer

Kamień upamiętniający przesiedlenia we wsi Stresow

Aktion Ungeziefer (pol. Akcja robactwo) – akcja wysiedleńcza przeprowadzona przez enerdowską policję polityczną Stasi w maju i czerwcu roku 1952. W akcji brała udział również niemiecka policja ludowa. Wysiedlano osoby z okolic granicy wewnątrzniemieckiej. Podczas akcji przeprowadzonej w brutalny sposób przesiedlono ok. 8300 osób[1]. Nazwę operacji nadał deputowany rady okręgowej Erfurtu Willi Gebhardt[2]. Akcję przeprowadzono, mimo iż stała w jaskrawej sprzeczności z konstytucją Niemieckiej Republiki Demokratycznej, jak też nie istniały żadne prawne przesłanki usprawiedliwiające podobne działania[3].

Historia

Na polecenie władz sowieckich 26 maja 1952 zakończono wznoszenie fizycznej granicy (wieże obserwacyjne, zasieki) na linii demarkacyjnej między terenami okupowanymi przez ZSRR i państwa zachodnie. Jej całkowita długość wynosiła ok. 1400 km. Przy granicy, ze strony radzieckiej strefy okupacyjnej, władze wyznaczyły pas o szerokości 5 kilometrów, który, zgodnie z ich zarządzeniem, należało oczyścić z "elementów wrogich, podejrzanych i przestępczych". Według wydanej dyrektywy, pas przygraniczny musieli opuścić wszyscy ci, którzy "zagrażali porządkowi demokratycznemu i antyfaszystowskiemu". Do tej kategorii zaliczano osoby uprzednio karane, cudzoziemców, bezrobotnych i prostytutki. Wyboru dokonywano na podstawie ksiąg meldunkowych władz lokalnych. Brano pod uwagę nie tylko oficjalne orzeczenia, ale również plotki i donosy; np. o utrzymywaniu kontaktów z Zachodem czy słuchaniu radia RIAS. Akcja przeprowadzona została w brutalny sposób: w nocy, mimo biernego i nieraz czynnego oporu mieszkańców. Budzono mieszkańców, wręczając im druk następującej treści: „Zobowiązuję się opuścić to miejsce w ciągu dwóch godzin i dobrowolnie zgłaszam się na ten środek”. Nie wszyscy zaatakowani ludzie posłusznie wykonywali polecenia, dochodziło do otwartych buntów, a nawet walk. W miejscach, gdzie akcja przebiegała najciężej, partia przysyłała agitatorów (Aufklärer), których zadaniem było przekonanie mieszkańców do przesiedlenia[1].

Powtórzenie akcji

Akcję powtórzono w październiku roku 1961, wkrótce po wzniesieniu muru berlińskiego[2] i wysiedlono dalszych 3200 obywateli NRD w głąb kraju, tym razem pod kryptonimami „Kornblume” (chaber bławatek), „Frische Luft” (świeże powietrze), „Blümchen” (kwiatuszek) i „Neues Leben” (nowe życie). Obie akcje doprowadziły do wyludnienia i spustoszenia miejscowości przygranicznych[1]. Osobom poszkodowanym w operacjach nigdy nie przyznano rekompensaty[2].

Przypisy

  1. a b c Katja Iken: DDR-Zwangsumsiedlungen Gedemütigt, enteignet, verjagt (niem.). Der Spiegel. [dostęp 2018-07-27].
  2. a b c Jürgen Aretz, Wolfgang Clement: Die DDR nannte sie „Schädlinge“ (niem.). Frankfurter Allgemeine Zeitung. [dostęp 2018-07-27].
  3. Mitterdeutsche Rundfunk: Aktion Ungeziefer (niem.). [dostęp 2018-07-27].

Media użyte na tej stronie

Gedenkstein Stresow.jpg
Autor: Tine, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gedenkstein für das im Zuge der „Aktion Ungeziefer“ geräumte und 1974 geschleifte Dorf Stresow in der Altmark. Heute befindet sich dort eine Grenzanlage mit Darstellung der damaligen Grenzanlagen. Landkreis Stendal, Gemeinde Aulosen.