Aktor niezawodowy

Jan Himilsbach, polski aktor niezawodowy znany z takich filmów jak Rejs (1970), Trzeba zabić tę miłość (1972), czy Przepraszam, czy tu biją? (1976)

Aktor niezawodowy, in. naturszczyk (ros. натурщик ‘model’) – nieprofesjonalny odtwórca roli aktorskiej w filmie[1]. Udział aktorów niezawodowych charakterystyczny był dla pewnych gatunków oraz nurtów w historii kinematografii (m.in. radziecka szkoła montażu, neorealizm włoski, czechosłowacka nowa fala)[2]. Wykorzystanie aktorów niezawodowych ma na celu zaakcentowanie realizmu opowiadanej historii, a także uwypuklenie cech postaci typowych dla danego środowiska, grupy zawodowej, klasy społecznej itp.[2]

Wielu twórców w historii kina preferowało pracę z naturszczykami. Radziecki teoretyk Lew Kuleszow uważał, że aktor filmowy musi być aktorem niezawodowym, pozbawionym sztuczności charakterystycznej dla profesjonalnych aktorów teatralnych[3]. Jego bliski współpracownik, Siergiej Eisenstein, obsadzał w swoich filmach przeważnie aktorów nieprofesjonalnych, posługując się zasadą typażu – np. wybrał do roli lekarza w filmie Pancernik Potiomkin robotnika fizycznego, ponieważ ten swoim wyglądem i sposobem poruszania się przywodził na myśl, zdaniem reżysera, osobę wywodzącą się z inteligencji[4]. Podobną strategię przyjęli filmowcy włoskiego neorealizmu[3]. Francuski reżyser Robert Bresson również pracował przeważnie z aktorami niezawodowymi – nazywał ich „modelami” i wybierał ich nie przez wzgląd na zdolności aktorskie, a wygląd zewnętrzny[5].

Wybrane przykłady filmów ze znaczącymi rolami naturszczyków:

Przypisy

  1. Hendrykowski 1994 ↓, s. 191.
  2. a b c d e Hendrykowski 1994 ↓, s. 195.
  3. a b Wojcik 2004 ↓, s. 174.
  4. a b Bordwell i Thompson 2003 ↓, s. 138.
  5. a b Alan Pavelin. Robert Bresson. „Senses of Cinema”. 21, 2002. ISSN 1443-4059. 
  6. Bordwell i Thompson 2003 ↓, s. 98.
  7. Bordwell i Thompson 2003 ↓, s. 441.
  8. Elzbieta Buslowska. Cinema as Art and Philosophy in Béla Tarr's Creative Exploration of Reality. „Acta Universitatis Sapientiae, Film and Media Studies”. 1, s. 108, 2009. ISSN 2066-7779. 

Bibliografia

  • David Bordwell, Kristin Thompson: Film history. An introduction. New York: McGraw-Hill, 2003. ISBN 978-0-07-038429-3.
  • Marek Hendrykowski: Słownik terminów filmowych. Poznań: Ars Nova, 1994. ISBN 978-83-85409-27-4.
  • Pamela Robertson Wojcik: Movie Acting, The Film Reader. London: Routledge, 2004. ISBN 978-0-415-31025-3.

Media użyte na tej stronie

Jan Himilsbach Polish actor.jpg
Jan Himilsbach, Polish non-professional actor