Alan Shepard
 Alan Shepard przed lotem Mercury 3 | |
| Data i miejsce urodzenia | 18 listopada 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 21 lipca 1998 |
| Narodowość | |
| Funkcja | pilot statku kosmicznego, |
| Łączny czas misji kosmicznych | 9 dni i 57 minut |
| Misje | |
| Stopień wojskowy | |
| Odznaczenia | |
  .JPG){kind=small}               | |
Alan Bartlett Shepard Jr. (ur. 18 listopada 1923 w Derry, zm. 21 lipca 1998 w Monterey) – pierwszy amerykański astronauta, kontradmirał United States Navy. Piąty człowiek który stanął na powierzchni Księżyca.
Życiorys
Urodził się 18 listopada 1923 roku w Derry. Po ukończeniu nauki w Pinkerton Academy w Derry w roku 1941 postanowił kontynuować naukę w Akademii Morskiej w Annapolis, a po jej ukończeniu uzyskać przydział do lotnictwa marynarki USA. W grudniu 1941 Japończycy zaatakowali i niemal zniszczyli amerykańską Flotę Pacyfiku zgrupowaną w Pearl Harbour. Wydarzenia te odbiły się bezpośrednio na studiach Sheparda. Okres nauki skrócono z czterech lat do trzech. W 1944 roku otrzymał promocję i pierwszy przydział do Stacji Lotnictwa Marynarki Wojennej w Jacksonville na Florydzie. Wkrótce opuścił stację i rozpoczął służbę na pokładzie niszczyciela „Cogswell” operującego na Pacyfiku. Na pokładzie tego okrętu brał udział w ostatnich zwycięskich bitwach z flotą japońską. W lutym 1945 roku powrócił do kraju.
We wrześniu 1945 roku podporucznik Shepard rozpoczął służbę w bazie Corpus Christi w Teksasie. W trakcie pobytu w bazie brał prywatne lekcje latania i na kilka miesięcy przed końcem pobytu uzyskał licencję pilota cywilnego. Następnie uzyskał złote skrzydełka pilota wojskowego i rozpoczął morsko-lotniczą służbę na pokładzie lotniskowca „Franklin D. Roosevelt”, a później na lotniskowcu „Midway”. W 1950 roku został wysłany do Szkoły Pilotów Doświadczalnych w bazie Patuxent River, w hrabstwie St. Mary’s w stanie Maryland.
W roku 1955 komandor podporucznik Shepard przeniósł się na stałe, wraz z rodziną, do bazy w Patuxent River, tym razem jako instruktor oblatywacz. Rozpoczął studia w Akademii Wojennej Marynarki USA, które ukończył w 1958. W 1957 roku, gdy studiował w Akademii, nastał początek ery kosmicznej[1][2].
Astronauta
Był jednym z siedmiu uczestników programu Mercury, wybranych w kwietniu 1959. 5 maja 1961 rakieta Redstone wyniosła pojazd „Freedom 7” z Shepardem na pokładzie, na suborbitalną wysokość 116 mil (ok. 187 km). Na krótko przed startem misji Mercury 3 („Freedom 7") miał powiedzieć: Please, dear God, don't let me fuck up[3].
Następnie został wyznaczony do pilotowania pojazdu „Freedom 7-II” w ramach misji Mercury 10, planowanej na trzy dni w październiku 1963, którą jednak odwołano 13 czerwca 1963. W rezultacie powierzono mu funkcję pilota-dowódcy pierwszej załogowej misji w ramach programu Gemini. Jako drugi pilot miał lecieć Thomas Stafford. Niestety na początku 1964 u Sheparda stwierdzono chorobę Ménière’a, powodującą narastanie ciśnienia w uchu wewnętrznym, skrajną nadwrażliwość zmysłu równowagi, a w konsekwencji dezorientację i mdłości. Dolegliwość ta była przyczyną wykluczenia go z lotów niemal do końca lat 60. XX wieku. Natomiast misję Gemini 3 wypełnili Virgil Grissom i John Young.
W 1963 Shepard został mianowany szefem Biura Astronautów (Chief of the Astronaut Office), do jego obowiązków należały:
- nadzór koordynacji, planowania i kontroli wszystkich czynności związanych z astronautami NASA, w tym przygotowanie i wdrożenie programów treningu, zapewniających gotowość personelu naziemnego i pilotów w ramach misji załogowych;
- zbieranie ocen pilotów dotyczących projektów, konstrukcji i działania podsystemów w statkach kosmicznych oraz oprzyrządowania naziemnego;
- tworzenie jakościowych ocen naukowych i inżynierskich, wspomagających ogólne planowanie misji, formułowanie procedur operacyjnych, wybór i prowadzenie poszczególnych eksperymentów dla każdego lotu.
Shepard powrócił do korpusu astronautów w maju 1969 po przebytej uprzednio operacji korygującej i zastosowaniu nowo opracowanej wówczas metodzie leczenia choroby Ménière’a.
W wieku 47 lat, jako najstarszy astronauta w ówczesnym programie, Shepard po raz drugi wziął udział w locie kosmicznym, jako dowódca statku Apollo 14. Misja trwała od 31 stycznia do 9 lutego 1971. Jego partnerami w trzeciej wizycie człowieka na Księżycu byli: Stuart Roosa – pilot modułu dowodzenia i Edgar Mitchell – pilot lądownika. Shepard i Mitchell po wylądowaniu na Księżycu modułem „Antares”, uruchomili wiele urządzeń pomiarowych, wykonali szereg doświadczeń i zebrali około 45 kg próbek z powierzchni.
Inne dokonania misji Apollo 14:
- pierwsze użycie samobieżnego transportera sprzętu;
- wprowadzenie największej masy na orbitę Księżyca;
- najdłuższy czas przebywania na powierzchni Księżyca (33 godziny 30 minut 31 sekund)[4];
- najdłuższy czas spacerów po Księżycu (9 godzin 22 minuty 31 sekund)[4];
- pierwsze użycie technik szybkiego łączenia statków na orbicie Księżyca;
- pierwsze użycie telewizji kolorowej na powierzchni Księżyca;
- pierwszy z długotrwałych programów naukowych na orbicie Księżyca, przeprowadzony w czasie, kiedy moduł lądownika był oddzielony od modułu dowodzenia;
- pierwsza gra w golfa w kosmosie (na powierzchni Księżyca).
Życie prywatne
Alan Shepard w lutym 1945 zawarł związek małżeński z Louise Brewer, znajomą jeszcze z czasów Akademii w Annopolis. Zmarł na białaczkę w Community Hospital on the Monterey Peninsula w Kalifornii[5]. Jego żona, Louise Brewer, zmarła pięć tygodni później. Małżeństwem byli 53 lata.
Upamiętnienie
- Główny bohater trylogii gier Mass Effect, który jest komandorem, otrzymał nazwisko Shepard dla upamiętnienia astronauty.
- USNS „Alan Shepard” okręt USA.
- New Shepard, statek kosmiczny Blue Origin.
Zobacz też
- grupy i oddziały astronautów
- alfabetyczna lista astronautów
- lista pierwszych astronautów według obywatelstwa
Przypisy
- ↑ Bohdan Arct: Na progu kosmosu.. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1965, s. 32-41.
- ↑ Edmund Staniewski, Jacek Szczepanik: 15 lat podboju kosmosu 1957– 1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 211.
- ↑ Tom Wolfe The Right Stuff, s. 245 (ang.)
- ↑ a b Informacja o misji Apollo 14 wg NASA.
- ↑ Alan Shepard, First American Astronaut, Dies at 74 (ang.). nasa.gov, 1998-07-22. [dostęp 2022-01-14].
Linki zewnętrzne
- Biogram na stronie Spacefacts (ang.)
- John Noble Wilford, Alan B. Shepard Jr. Is Dead at 74; First American to Travel in Space, nytimes.com, 23 lipca 1998 [dostęp 2014-08-03] (ang.).
- Informacja o misji Apollo 14 wg NASA
Media użyte na tej stronie
Alan B. Shepard
Ribbon for the Asiatic-Pacific Campaign Medal awarded by the United States Department of Defense.
Naval Flight Officer Astronaut insignia, worn by non-pilot air crew officers in the U.S. Navy that pass astronaut training. See U.S. Navy Uniform Regulations: 5201 - Breast Insignia.
NASA Distinguished Service Ribbon
Autor: Hawkeye7, Licencja: CC BY-SA 4.0
NASA Distinguished Service Medal. Only three were awarded using this pattern
Ribbon from the Korean Service Medal awarded by the United States Department of Defense.
Ribbon for the Army of Occupation Medal and Navy Occupation Service Medal awarded by the United States Department of Defense.
Ribbon from the Distinguished Flying Cross (United States) awarded by the United States Department of Defense.
The prime crew of the Apollo 14 lunar landing mission. From left to right they are: Command Module pilot, Stuart A. Roosa, Commander, Alan B. Shepard Jr. and Lunar Module pilot Edgar D. Mitchell. The Apollo 14 mission emblem is in the background.
Ribbon for the American Defense Service Medal awarded by the United States Department of Defense.
Ribbon bar of the Philippine Defense Medal (Philippines)
Ribbon from the National Defense Service Medal awarded by the United States Department of Defense.
NASA Distinguished Public Service Medal Ribbon
Ribbon for the Navy Distinguished Service Medal awarded by the United States Department of the Navy.
Ribbon for the American Campaign Medal awarded by the United States Department of Defense.
Ribbon for the World War II Victory Medal awarded by the United States Department of Defense.