Albert Battel

Albert Battel

porucznik
Data i miejsce urodzenia	21 stycznia 1891 Klein-Pramsen
Data i miejsce śmierci	17 marca 1952 Hattersheim am Main
Przebieg służby
Lata służby	1914–1944
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wehrmacht
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa
Odznaczenia

Albert Battel (ur. 21 stycznia 1891 w Klein-Pramsen, zm. 17 marca 1952 w Hattersheim am Main) – porucznik Wehrmachtu i prawnik. Podczas II wojny światowej aktywnie przeciwstawiał się planom likwidacji getta żydowskiego w Przemyślu. Odznaczony pośmiertnie medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1981 r.

Życie i kariera wojskowa

Albert Battel urodził się w Klein-Pramsen (obecnie Prężynka) koło Prudnika na terenach pruskiej prowincji Śląsk. Po I wojnie światowej, w której brał udział jako żołnierz, studiował ekonomię i prawo na Uniwersytecie w Monachium i Uniwersytecie Wrocławskim.

Jako 51-letni oficer rezerwy, Albert Battel stacjonował w Przemyślu jako adiutant miejscowego dowódcy, majora Maxa Liedtke. Gdy 26 lipca 1942 SS planowało przeprowadzić akcję przesiedleńczą (likwidację) przemyskiego getta, Battel, w porozumieniu ze swym przełożonym, rozkazał zablokować most na rzece San, który był jedyną drogą prowadzącą do getta. Kiedy SS próbowało przekroczyć most, sierżant-major pełniący służbę na moście zagroził otwarciem ognia w przypadku, gdy się nie wycofają. Działania te zostały przeprowadzone za dnia ku zdumieniu mieszkańców miasta. Jeszcze tego samego popołudnia, oddział wojskowy pod dowództwem porucznika Battela wdarł się do otoczonego getta i przy użyciu ciężarówek wojskowych ewakuował około 100 Żydów pracujących dla Wehrmachtu i ich rodziny do baraków miejscowego dowództwa wojskowego. Żydzi zostali włączeni pod ochronę Wehrmachtu, co uniemożliwiało ich deportację do obozu zagłady w Bełżcu. Pozostali mieszkańcy przemyskiego getta, w tym przewodniczący Judenratu dr Ignatz Duldig zostali przesiedleni.

Pismo Himmlera do Bormanna z 9 października 1942 r.

Po tym incydencie, władze SS wszczęły tajne śledztwo w sprawie zachowania Battela. Okazało się, że Battel, członek NSDAP od maja 1933 r., dał się poznać w przeszłości jako osoba nastawiona przyjaźnie do Żydów. Przed wojną, został oskarżony przez trybunał partyjny o udzielenie pożyczki żydowskiemu koledze. Później, w czasie służby w Przemyślu, został oficjalnie upomniany za zbyt serdeczny uścisk dłoni z przewodniczącym przemyskiego Judenratu dr. Ignatzem Duldigiem. Cała sprawa dotarła do najwyższych władz NSDAP, do Reichsführera-SS Heinricha Himmlera, który był zainteresowany wynikiem śledztwa i wysłał kopię dokumentacji obciążającej Battela do Martina Bormanna, szefa kancelarii NSDAP i prawej ręki Adolfa Hitlera. W swoim liście, Himmler obiecał, że zaraz po wojnie Battel zostanie usunięty z NSDAP i aresztowany.

Battel nie wiedział o toczącym się śledztwie. W 1944 r. został zwolniony ze służby wojskowej ze względu na chorobę serca. Powrócił do swojego rodzinnego miasta Wrocławia, aby niedługo później zostać powołanym do Volkssturm i dostać się do niewoli radzieckiej. Po uwolnieniu, zamieszkał w zachodnich Niemczech. Z uwagi na decyzję sądu denazyfikacyjnego nie mógł powrócić do wykonywania zawodu prawnika. Battel zmarł na zawał serca 17 marca 1952 w Hattersheim am Main, niedaleko Frankfurtu nad Menem.

Odznaczenie medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Postawa Battela przez długi czas pozostawała nieznana szerszemu gronu. Spopularyzowanie wiedzy o Battelu wynika w głównej mierze z wysiłków izraelskiego badacza i prawnika dr Zeev Goshena.

22 stycznia 1981 prawie 30 lat po śmierci Battela, instytut Jad Waszem przyznał mu medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Linki zewnętrzne

• Zenon Andrzejewski, Rozkaz: „Zamknąć most!”, polityka.pl, 04.11.2009 [dostęp: 1 kwietnia 2018].
• Magdalena Łaszkiewicz, Nieznani Sprawiedliwi – pułkownik Battel i major Liedtke, konflikty.pl, 30.06.2011 [dostęp: 1 kwietnia 2018].
• Przemyśl ghetto (ang.), deathcamps.org, 24.09.2006 [dostęp: 1 kwietnia 2018].