Albert I Koburg

Albert I

— Król Belgów —
Król Belgów
Okres	od 17 grudnia 1909 do 17 lutego 1934
Poprzednik	Leopold II Koburg
Następca	Leopold III Koburg
Dane biograficzne
Dynastia	Koburgowie
Data i miejsce urodzenia	8 kwietnia 1875 Bruksela
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1934 Marches-les-Dames
Ojciec	Filip Koburg, hrabia Flandrii
Matka	Maria Luiza Hohenzollern-Sigmaringen
Żona	Elżbieta Gabriela Bawarska
Dzieci	Leopold Karol Maria
Odznaczenia

Albert I i Elżbieta Gabriela Wittelsbach

Mundur króla Alberta I z Wielką Wstęgą Orderu Leopolda, Krzyżem Wojennym 1914-1918, Medalem Yzeru i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1914-1918

Albert I, właśc. Albert Leopold Klemens Maria Meinrad, fr. Albert Léopold Clément Marie Meinrad (ur. 8 kwietnia 1875 w Brukseli, zm. 17 lutego 1934 w Marches-les-Dames) – król Belgów od 1909.

Był młodszym synem Filipa Koburga, hrabiego Flandrii (młodszego brata króla Leopolda II) i Marii Luizy Hohenzollern-Sigmaringen (córki Karola Antoniego, księcia Hohenzollern-Sigmaringen i premiera Prus).

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w brukselskim Pałacu Regencji. Był bratankiem panującego króla Leopolda II. Leopold nie miał synów (jego jedyny syn, również Leopold, zmarł w 1869), więc następcą króla był ojciec Alberta, Filip, hrabia Flandrii. Filip był jednak głuchy, więc zrezygnował z praw do tronu na rzecz swojego najstarszego syna, Baldwina. Młody książę zmarł jednak po krótkiej chorobie w 1891. Następcą belgijskiego tronu został wówczas Albert. Po śmierci ojca w 1905 został hrabią Flandrii. W latach 1893–1909 zasiadał w belgijskim senacie.

Jako nieprzeznaczony do panowania Albert był wychowywany w sposób liberalny i otwarty. Jego nauczycielem był Emile Sigogne, który zadedykował królowi później książkę Socjalizm i monarchia. Albert był zwolennikiem idei liberalnych. Odbył służbę wojskową i dużo podróżował po europejskich dworach. Odwiedził nawet Kongo Belgijskie i Stany Zjednoczone. Był przerażony perspektywą wstąpienia na tron. Napisał: „Od pewnego czasu jestem naprawdę przytłoczony wyjątkowo trudną przyszłością, która jawi się przede mną jako trudna sama w sobie z powodu złożoności położenia podzielonego kraju, trudna w szczególności z racji mojego braku przygotowania (...). Nadszedł czas pracy, aby zdobyć nie tyle umiejętności, co jest niemożliwe, ile wiedzę wystarczającą do tego, by w każdym razie nie narażać na śmieszność funkcji, którą los ma mi kiedyś narzucić.”

Małżeństwo

2 października 1900 w Monachium poślubił Elżbietę Gabriellę Wittelsbach (ur. 25 czerwca 1876, zm. 23 listopada 1965), córkę księcia bawarskiego Karola Teodora i Marii Józefy (córki króla Portugalii Michała I). Albert oświadczył się Elżbiecie po 3 latach znajomości podczas spaceru w lesie Fontainebleau słowami: „Czy sądzi pani, że mogłaby znieść klimat Belgii?”. Albert i Elżbieta mieli razem dwóch synów i córkę:

• Leopold III (ur. 3 listopada 1901, zm. 25 września 1983), król Belgów,
• Karol Teodor Henryk (ur. 10 października 1903, zm. 1 czerwca 1983), hrabia Flandrii, regent Belgii,
• Maria Józefa Charlotta (ur. 4 sierpnia 1906, zm. 27 stycznia 2001), żona króla Włoch Humberta II.

Poważny, staranny, pesymistyczny, zamknięty w sobie (Leopold II nazywał go „zamkniętą kopertą”), skromny, nieśmiały i wstydzący się swojej wady wymowy Albert obejmuje tron Belgii po śmierci stryja w 1909. Swoją przysięgę konstytucyjną złożył nie tylko po francusku, ale także po flamandzku. Razem z żoną zamieszkał w pałacu Assche przy ulicy de la Science w Brukseli.

Panowanie

Popiersie Alberta I w Ottignies.

Albert stał się bohaterem Belgii dzięki swojej postawie podczas I wojny światowej. Dążył on do zapewnienia Belgii neutralności. W 1913 podróżował do Francji i Niemiec dla potwierdzenia tej neutralności. 2 sierpnia 1914 otrzymał jednak od cesarza Wilhelma II ultimatum, w którym Kaiser domagał się zgody na przemarsz niemieckich wojsk przez terytorium Belgii. Niemiecki władca przypomniał królowi Belgów, że jest przecież Koburgiem, a więc przedstawicielem niemieckiej dynastii^[1]. Albert odpowiedział na to: „Koburg – tak, ale również Orleański^[2], a nade wszystko Belgijski”. Ostateczna odpowiedź brzmiała: „Rządzę narodem, nie drogą!”. Odrzucenie przez króla i rząd niemieckiego ultimatum pociąga za sobą inwazję wojsk niemieckich na Belgię 4 sierpnia pomimo jej neutralności, którą kanclerz Theobald von Bethmann-Hollweg nazwał „świstkiem papieru”^[3].

Podczas wojny król osobiście dowodził belgijską armią. Dowodził w kilku potyczkach, które opóźniły niemiecką ofensywę. Niemcy zajmują jednak prawie całą Belgię, oprócz niewielkiego „skrawka ojczyzny” u ujścia rzeki IJzer. Nad IJzer stoczono w dniach 16 – 31 października 1914 bitwę, która sprawiła, że Niemcy nie zdołali opanować ujścia rzeki do Morza Północnego. Przez kolejne 4 lata wojska belgijskie stanowiły lewe skrzydło wojsk sprzymierzonych, ale pozostawały pod wyłącznym dowództwem króla, który nie wyraził zgody na ich użycie w wielkich ofensywach pod Verdun i nad Sommą w 1916, uznając je za „niepotrzebne rzezie”. Podczas gdy rząd przenosi się do Hawru, król i królowa pozostają w Belgii, w De Panne, niedaleko linii frontu. Król nie waha się narażać życia w okopach czy też latać samolotem nad liniami wroga.

Wojska belgijskie biorą udział w ostatniej ofensywie w 1918. 22 listopada para królewska tryumfalnie wraca do Brukseli. W wygłoszonej tego dnia mowie tronowej Albert zapowiedział wprowadzenie wyborów powszechnych, rzeczywistą równość obu języków narodowych, uznanie swobód związków zawodowych i rozszerzenie ustawodawstwa społecznego. Kraj był zniszczony działaniami wojennymi, które były widoczne zwłaszcza we Flandrii. Traktat wersalski z 1919 oddaje Belgii przygraniczne okręgi Eupen i Malmedy.

W 1920 król otworzył Letnie Igrzyska Olimpijskie w Antwerpii. W latach 1930–1939 w Belgii został zbudowany kanał, który został nazwany imieniem Alberta. Albert był też aktywny na arenie międzynarodowej, choć nie lubił komplementów dotyczących swojej postawy w czasie wojny. Jak sam mówił, był tylko osobą „zmuszoną do heroizmu”. Jedyną pochwałą, którą akceptował brzmiała: „Oszczędza żołnierską krew”.

Zginął podczas wspinaczki skalnej (alpinizm był jego znanym hobby), w belgijskiej części Ardenów, na skale Grand Bon Dieu niedaleko Marches-les-Dames nad Mozą. Oficjalna wersja (kwestionowana przez niektórych historyków) głosi, że król dotarł do szczytu 32-metrowej skały, gdy oderwał się od niej blok i spadając, pociągnął za sobą króla, który uderzył głową o ścianę. Była to śmierć zgodna z życzeniem Alberta, który nie uważał, że „byłoby pięknie umrzeć w swoim łóżku”.

Podobnie jak inni belgijscy królowie został pochowany w krypcie kościoła Notre-Dame pałacu Laeken w Brukseli.

Odznaczenia

Genealogia

Przypisy

Bibliografia

• IsabelleI. Bricard IsabelleI., Dynastie panujące Europy, GrażynaG. Schirmer (tłum.), JacekJ. Schirmer (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7391-767-5, OCLC 169895614 .
• Albert I. klm-mra.be. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]., Musée Royal de l'Armée et d’Histoire Militaire, Bruxelles – Belgique (ang. • fr. • niderl.) [dostęp 13 sierpnia 2011]