Albert Morski

Albert Morski
Pełne imię i nazwisko

Edward Damięcki

Data i miejsce urodzenia

29 września 1909
Gierwaty

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1994
Warszawa

Poseł PRL w Norwegii
Okres

od 1957
do 1961

Przynależność polityczna

PZPR

Poprzednik

Stanisław Antczak

Następca

Kazimierz Dorosz

Ambasador PRL w Egipcie
Okres

od 1966
do 1971

Przynależność polityczna

PZPR

Poprzednik

Kazimierz Sidor

Następca

Janusz Lewandowski

Albert Morski (ur. jako Edward Damięcki 29 września 1909 w Gierwatach[1], zm. 17 sierpnia 1994 w Warszawie[2]) – polski działacz komunistyczny i polonijny w Kanadzie, dyplomata, ambasador w Norwegii (1957–1961) i Egipcie (1966–1971).

Życiorys

Albert Morski w 1929 ukończył szkołę średnią. W 1930 najpewniej rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, które przerwał ze względów materialnych i zdrowotnych[2]. Według innego źródła został relegowany za działalnosć polityczną[3]. W 1933 dołączył do Komunistycznej Partii Polski, redagował jeden z jej periodyków. 13 marca 1933 został w Poznaniu aresztowany za działalność w KPP. W 1934 powrócił do Warszawy i został ponownie aresztowany w kwietniu[2]. Wykonywał działania agenturalne na rzecz komunistów jako członek Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej[4].

Po śmierci w wypadku w 1934 Josepha Polki, reprezentanta KPP w Kanadzie, partia w 1935 wysłała Morskiego do Kanady, żeby działał wśród tamtejszej Polonii[5]. Z czasem otrzymał kanadyjskie obywatelstwo[6]. Miał opinię utalentowanego mówcy i pisarza[2]. Był także najlepiej wykształconym polskim działaczem komunistycznym w Kanadzie i wyróżniał się na tle pozostałych działaczy KPP. Wyznaczał ruchowi kierunek ideologiczny. Rozwiązywał szereg powszednich problemów. Pod jego kierunkiem rozkwitł jako organizacja kulturalno-edukacyjna i przyciągnął wiele nowych osób[7].

Morski zorientowawszy się, że polscy imigranci są zbyt konserwatywni i przywiązani do tradycyjnych wartości, namawiał KPP do zmiany podejścia z „hurra rewolucjonizmu” zakładającego otwartą walkę na ulicach i w fabrykach, oraz porzucenia ateistycznego wizerunku. Ta strategia umożliwiła później komunistom infiltrację polskich środowisk kombatanckich i patriotycznych[2]. Kanadyjskich polityków komunistycznych namawiał do porzucenia międzynarodowego radykalizmu na rzecz stworzenia frontu przeciwko faszyzmowi[8].

Konsul generalny w Montrealu Tadeusz Brzeziński rekomendował Ministerstwu Spraw Zagranicznych postawienie przed sądem w Polsce trzech działaczy komunistycznych w Kanadzie – Morskiego, Tadeusza Lewandowskiego i Józefa Blocha – za antypolską działalność. MSZ ocenił jednak, że taki proces mógłby doprowadzić do zwiększenia popularności ruchu komunistycznego, zaś samemu Głosowi Pracy pomóc w szerzeniu propagandy[9].

Morski rozpoczął pracę w „Głosie Pracy”, gdzie w 1938 został redaktorem naczelnym (gazeta przestała się ukazywać w 1940)[2]. W lipcu 1936 doprowadził do przekształcenia polskiej sekcji KPP w Kanadzie – Polskiego Towarzystwa Robotniczo-Farmerskiego – w Polskie Towarzystwo Ludowe[9]. W lutym 1941 został także pierwszym redaktorem wydawanej w Toronto „Kroniki Tygodniowej”. W czasie II wojny światowej służył w rezerwie kanadyjskiej armii. W sierpniu 1943 został członkiem Labor-Progressive Party(ang.) (działającej w ramach Komunistycznej Partii Kanady). W 1945 zakończył pracę w „Kronice Tygodniowej” i został kierownikiem ottawskiego biura Polskiej Agencji Informacyjnej. 3 lipca 1945 został reprezentantem Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej do spraw polskiego majątku i skarbów, które były przechowywane w Kanadzie podczas II wojny światowej[2][6]. Działał w Polskim Komitecie Repatriacyjnym w Montrealu[2]. Nowe władze w Warszawie przedstawiły Morskiego jako kandydata na posła w Kanadzie, jednak jej władze nie wyraziły zgodę na objęcie przez niego stanowiska ze względu na jego zbyt radykalne poglądy[10]. Niemniej z rekomendacjami Morskiego liczono się w Warszawie do tego stopnia, że MSZ odwoływał z Kanady dyplomatów, których Morski oceniał jako nie dość zaangażowanych komunistów (włącznie z posłem Alfredem Fiderkiewiczem)[11][12].

W marcu 1947 powrócił do Polski i rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, gdzie był naczelnikiem wydziału w Departamencie Politycznym. W 1947 został konsulem generalnym[2] albo radcą w Ambasadzie w Londynie, pełniąc jednocześnie rolę informatora Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego[13]. Członek Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Warszawie (1951–1952). Pracownik naukowy Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR od 1952[14], gdzie wcześniej ukończył także studia[15]. Następnie kierownik polskiej misji Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei (1955–1956). Od 1957 do 1961 pełnił funkcję ambasadora w Norwegii[2], akredytowanego także w Islandii[16]. W 1961 przewodził polskiej delegacji w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Laosie rezydując w Wientianie[17] oraz był dyrektorem departamentu w MSZ. Od 1966 do 1971 ambasador w Egipcie, akredytowany także w Jemenie, Libii i Somalii. W 1971 przeszedł na emeryturę[2].

Żonaty z Ireną Morską, artystką, od 1938 do 1940 także zatrudnioną w „Głosie Pracy”[18]. Ojciec Edwina Alberta Morskiego (ur. 1940), pracownika polskiego handlu zagranicznego[14].

Pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie[19].

Przypisy

  1. ↑ Henryk Syska, Kęs rodzinnego zaścianka, [w:] Ostroviana IX – Proza o regionie, Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Dąbrowskiej w Ostrowi Mazowieckiej, Ostrów Mazowiecka 1994 [dostęp 2022-09-16].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Polec 2012 ↓, s. 88–89.
  3. ↑ Jan Fiebig, Prasa polonijna w Kanadzie, „Zeszyty Prasoznawcze”, 4 (18), 1963, s. 93 [dostęp 2022-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-18].
  4. ↑ Grzegorz Zackiewicz, Komunistyczna infiltracja środowisk młodzieży syndykalistycznej w II Rzeczypospolitej, [w:] Dariusz Magiera (red.), To idzie młodość. Młodzież w ideologii i praktyce komunizmu, Lublin – Radzyń Podlaski: Archiwum Państwowe w Lublinie, Towarzystwo Nauki i Kultury „Libra”, 2016, s. 134, ISBN 978-83-64857-03-4 [dostęp 2022-08-14].
  5. ↑ Polec 2012 ↓, s. 196.
  6. ↑ a b Longin Pastusiak, Kraje odległe, a jednak bliskie. Polska–Kanada 1945–1961, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002, s. 17, ISBN 83-7322-371-1 [dostęp 2022-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-14].
  7. ↑ Polec 2012 ↓, s. 135.
  8. ↑ Polec 2012 ↓, s. 89–90.
  9. ↑ a b Polec 2012 ↓, s. 90.
  10. ↑ Polec 2012 ↓, s. 228.
  11. ↑ Polec 2012 ↓, s. 135–136.
  12. ↑ Polec 2012 ↓, s. 254.
  13. ↑ Daniel Koreś, U źródeł afery TUN. Generał Stanisław Tatar, rozpad Komitetu Trzech i przekazanie komunistycznemu wywiadowi wojskowemu funduszu „Drawa” 1947–1949, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 1 (275), 2021, s. 93 [dostęp 2022-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-14].
  14. ↑ a b Patryk Pleskot, Dyplomata, czyli szpieg? Działalność służb kontrwywiadowczych PRL wobec zachodnich placówek dyplomatycznych w Warszawie (1956–1989). Tom 2. Exampla, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2013, s. 411, ISBN 978-83-7629-488-9 [dostęp 2022-08-14].
  15. ↑ Nowy poseł Polski w Norwegii, „Życie Warszawy”, 51 (4160), 1 marca 1957 [dostęp 2022-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-09].
  16. ↑ Rafał Raczyński, Zarys dziejów kontaktów polsko-islandzkich, Gdańsk: Stowarzyszenie Naukowe Instytut Badań nad Polityką Europejską, 2018, s. 96–97, ISBN 978-83-944614-8-5 [dostęp 2022-08-14].
  17. ↑ Cheng Guan Ang, Vietnamese Communists’ Relations with China and the Second Indochina Conflict, 1956–1962, McFarland, 1997, s. 210, ISBN 978-0-7864-0404-9 [dostęp 2022-08-14] (ang.).
  18. ↑ Polec 2012 ↓, s. 139.
  19. ↑ Wyszukiwarka cmentarna, Warszawskie cmentarze [dostęp 2022-08-14].

Bibliografia