Albicja biało-różowa

Albicja biało-różowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

brezylkowe

Rodzaj

albicja

Gatunek

albicja biało-różowa

Nazwa systematyczna
Albizia julibrissin Durazz.
Mag. Tosc. 3(4):11. 1772

Albicja biało-różowa[3], albicja jedwabista[4] (Albizia julibrissin) – gatunek roślin należący do rodziny bobowatych i podrodziny brezylkowych (dawniej w mimozowych). Występuje naturalnie w południowej i wschodniej Azji od południowego Azerbejdżanu i Iranu (Nizina Lenkorańska i Góry Tałyskie) na wschód do Chin i Korei[5].

Nazwa naukowa rodzaju została nadana w 1772 r. przez lekarza i botanika włoskiego Antonia Durazziniego na cześć florenckiego naturalisty Filippo degli Albizzi, który ujrzał to drzewo po raz pierwszy w czasie podróży do Konstantynopola i sprowadził je do Europy w 1749 r. Nazwa gatunkowa julibrissin pochodzi z języka perskiego i oznacza "jedwabny kwiat" (گل gul "kwiat" + ابریشم abrisham "jedwab").

Obecnie w Iranie roślina nazywana jest Shabkhosb (شب‌خسب), co znaczy « nocny śpioch ». W japonii znana jest pod nazwami Nemunoki, Nenenoki lub Nemurinoki, oznaczającymi to samo: « śpiące drzewo ». Ze względu na fakt, iż trafiła do Europy z Konstantynopola, nazywano ją też "mimozą konstantynopolitańską". W Stanach Zjednoczonych dotychczas nazywana jest często błędnie mimozą lub różową mimozą (ang. pink mimosa). Występowała też jako "akacja jedwabna", "akacja lenkorańska" lub "mimoza lenkorańska"[6].

Albizia julibrissin f. rosea ma intensywniej zabarwione kwiaty od formy typowej
Liście składają się w nocy
Strąki i liście jesienią

Morfologia

Pokrój
Małe liściaste drzewo dorastające do 5-12 m wysokości, z szeroką parasolowatą koroną.
Kora
Ciemnozielonkawa, starsze okazy mają korę szarą w pionowe paski.
Liście
Podwójnie pierzaste, 20-45 cm długości i 12-25 cm szerokości, podzielone na 6-12 par odnóg, każda z nich ma 20-30 par małych listków, są one podłużne, 1-1,5 cm długości i 2-4 mm szerokości.
Kwiaty
Zebrane w gęste główki, a te z kolei wyrastają w szczytowych gronach. Kwiaty nie posiadają płatków, ale sterczące wiązki pręcików, długości 2-3 cm, różowych lub bladoróżowych, wyglądających jak jedwabiste nici. Są one atrakcyjne dla pszczół, motyli i kolibrów. Kwitnie przez całe lato.
Owoc
Płaski brązowy strąk około 10-20 cm długości i ok. 2-2,5 cm szerokości, zawierający kilka–kilkanaście nasion w środku.

Istnieją dwie odmiany[5]:

  • Albizia julibrissin var. julibrissin. Typowa odmiana, opisana powyżej.
  • Albizia julibrissin var. mollis. Różni się tym, że pędy są gęsto owłosione.

Forma Albizia julibrissin f. rosea jest mniejsza od typu – dorasta do 5-7 m wysokości, z kwiatami zawsze różowymi. Występuje na północy swojego zasięgu w Korei Północnej i Chinach, bardziej tolerancyjna wobec zimna niż typowa forma, wytrzymuje mrozy co najmniej -25° C.

Uprawa i zastosowanie

Gatunek jest powszechnie sadzony jako roślina ozdobna, uprawiana dla pięknych liści i kwiatów. Szeroka korona u starszych drzew sprawia, że przydatna jest w upalne dni by zapewnić cień. W stanie dzikim drzewo ma tendencję do wzrostu na suchych równinach, piaszczystych dolinach i wyżynach. Jest inwazyjna w Japonii i Stanach Zjednoczonych, a rozpowszechniana od południowej części Nowego Jorku, New Jersey, Connecticut na zachód do Missouri i Illinois, a na południe do Florydy i Teksasu, jest również uprawiana w Kalifornii i Oregonie. Uprawia się ją także w Europie, na przykład na Krymie. W Stanach Zjednoczonych prowadzone są prace w celu wyhodowania roślin nie wytwarzających nasion i przez to pozbawionych skłonności inwazyjnych. Albicja jest bardzo podatna na grzybicze choroby spowodowane przez gatunki z rodzaju Fusarium, choć choroba nie wydaje się oddziaływać zbyt poważnie na stan jej populacji. Ze względu na swoje skłonności inwazyjne i wrażliwość na choroby rzadko zalecana jest jako roślina ozdobna w USA, choć jest nadal powszechnie sadzona w różnych częściach Europy.

Odporna na mróz forma A. julibrissin f. rosea może być uprawiana w gruncie również w ciepłych regionach Polski[7].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-05-02] (ang.).
  3. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 18. ISBN 83-214-1305-6.
  4. Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 84.
  5. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
  6. Zawierucha Borys: Reliktowe lasy Tałysza, w: "Poznaj świat" R. XXII, nr 11 (264), listopad 1974, s. 3-8
  7. Bärtels A., Rozmnażanie drzew i krzewów ozdobnych. PWRiL Warszawa 1982

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
AlbizziaJulibrissinNight.jpg
Autor: Taken by Fanghong, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The tree's leaflets close slowly at night
Albiza julibrissin0.jpg
Autor: Kurt Stüber [1], Licencja: CC-BY-SA-3.0

Species: Albiza julibrissin
Family: Mimosaceae

Image No. 1
Albizia julibrissin 'Rosea' flower detail.jpg
This is a scan from a 35mm transparency which I took in 2005 (in the Vendée region of France). It shows a close-up of the flowers of the "silk tree", Albizia julibrissin f. rosea. The flowers feature showy clusters of stamens.
Albizia julibrissin4.jpg
Autor: Kurt Stüber [1], Licencja: CC-BY-SA-3.0

Species: Albizia julibrissin
Family: Mimosaceae

Image No. 5