Albin Siwak

Albin Siwak
Ilustracja
Albin Siwak (1981)
Data i miejsce urodzenia

27 stycznia 1933
Wołomin

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 2019
Warszawa

Zawód, zajęcie

robotnik, polityk, dyplomata

Partia

PZPR, SdRP, Stronnictwo Narodowe „Ojczyzna”

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi Medal jubileuszowy „Czterdzieści lat zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”

Albin Siwak (ur. 27 stycznia 1933 w Wołominie, zm. 4 kwietnia 2019 w Warszawie[1]) – polski robotnik, polityk i związkowiec komunistyczny, autor książek wspomnieniowych oraz działacz społeczny. Członek Biura Politycznego KC PZPR w latach 1981–1986 oraz radca ambasady PRL w Trypolisie w latach 1986–1990.

Życiorys

Syn Józefa i Czesławy z domu Mielczarek. Urodził się w Wołominie. W 1935 r. razem z rodziną przeprowadził się na warszawską Pragę. Jego ojciec był mistrzem budowlanym oraz członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, matka pracowała jako gospodyni domowa[2]. Okres okupacji niemieckiej spędził wraz z rodziną w Warszawie[3]. Po zakończeniu wojny razem z ojcem wyjechał na Ziemie Odzyskane, gdzie we wsi Lutry Józef Siwak otrzymał stanowisko wójta[2][4]. Ukończył siedem klas szkoły podstawowej[5]. W 1950 r. wyjechał w poszukiwaniu pracy do Warszawy[6]. Został skierowany do brygady murarskiej na MDM-ie. Szybko stał się przodownikiem pracy i awansowano go na brygadzistę w Zakładzie Robót Montażowych Kombinatu Budownictwa Miejskiego „Warszawa-Wschód”. Należał do Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”[3]. W jej szeregach pracował przy budowie Nowej Huty. Był wielokrotnie wyróżniany wysokimi odznaczeniami państwowymi także po zakończeniu innych większych budów, w których brał udział. Zmarł 4 kwietnia 2019 r.

Działalność polityczna

PRL

Od lat 50. był aktywnym działaczem w związkach zawodowych. W 1968 r. wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[7]. W PZPR związał się z nieformalną narodowo-komunistyczną frakcją tzw. „moczarowców”[8]. Delegat na VIII, IX i X Zjazd PZPR[3]. W latach 1972–1981 pełnił funkcję I sekretarza POP w Zakładzie Robót Montażowych Kombinatu Budowlanego „Warszawa Wschód” (pracował tam od 1953)[3]. Był członkiem Komitetu Warszawskiego, a od 1978 r. należał do jego egzekutywy[3]. W latach 1980–1982 był wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Niezależnego Związku Zawodowego Budowlanych, Przemysłu Budowlanego i Spółdzielczości Mieszkaniowej. W 1979 r. Kongres Związków Zawodowych wybrał go na członka Światowej Federacji Związków Zawodowych.

6 października 1980 r. został zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR. Był członkiem Komitetu Centralnego PZPR od lipca 1981 r. do stycznia 1990 r. (do czasu rozwiązania partii)[9]. W latach 1981–1986 członek Biura Politycznego PZPR[10]. W tych latach jednocześnie pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Skarg i Interwencji w KC PZPR[2].

W latach 1981–1986 członek Biura Politycznego PZPR[10]. W tych latach jednocześnie pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Skarg i Interwencji w KC PZPR[2].

W latach 80. (obok m.in. Tadeusza Grabskiego, Stefana Olszowskiego, Stanisława Kociołka i Mirosława Milewskiego) był przedstawicielem frakcji dogmatycznej[11]. Po tzw. karnawale „Solidarności” przestał odgrywać pierwszoplanową rolę w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[12].

W latach 80. był przeciwnikiem i krytykiem NSZZ „Solidarność”[13]. Oskarżał członków „Solidarności” o przestępstwa kryminalne i posiadanie bardzo dużych majątków[14]. Według biuletynu „Solidarności” 30 września 1980 r. mówił przedstawicielom reżimowych związków zawodowych, że powstały specjalne jednostki armii i milicji do tłumienia oporu społecznego (w tym do tłumienia działaczy „Solidarności”). Według relacji siły te miały zostać wykorzystane w okolicach grudnia 1980 r., kiedy PZPR spodziewała się spadku poparcia dla „Solidarności”. W przekazie Siwak wspomniał o sześcioosobowym Komitecie Ocalenia Narodowego z Wojciechem Jaruzelskim i Czesławem Kiszczakiem na czele[15]. Uważał, że są robotnicy, którzy z powodu presji „Solidarności” popełnili samobójstwo[16]. Sam Siwak tłumaczył, że niesłusznie uznano go za przeciwnika „Solidarności”, gdyż w związku zawodowym byli również jego koledzy. Zaznaczał jednak, że ostrzegał swoich kolegów przed działaczami Komitetu Obrony Robotników[17]. Pomimo swoich poglądów i trudności w wyrażaniu myśli (według niepotwierdzonych informacji, wszystkie przemówienia Siwakowi pisał Ryszard Gontarz[18]) Siwak stał się jednym z czołowych przedstawicieli nurtu robotniczego PZPR, lansowanym przez część partii jako główny przeciwnik Lecha Wałęsy i prawdziwy przedstawiciel robotników[19]. Pod koniec maja 1981 r. w Telewizji Polskiej ukazał się reportaż, krytykujący Siwaka. W odpowiedzi 105 przewodniczących organizacji związkowych z województwa łódzkiego podpisało list w obronie Siwaka[20]. Siwak miał kontakt z radzieckimi związkami zawodowymi oraz otrzymał poparcie Międzynarodowego Zrzeszenia Związków Zawodowych Budownictwa, Przemysłu Drzewnego i Przemysłu Materiałów Budowlanych z siedzibą w Helsinkach[21].

Siwak wiódł prym w oskarżaniu członków PZPR o nadużycia w partii. Politykę Stanisława Kani oceniał negatywnie[22]. Krytycznie odnosił się o nurcie reformatorskim, reprezentowanym m.in. przez Mieczysława Rakowskiego[13]. Zdaniem Siwaka Rakowski miał skrycie wspierać „Solidarność”[23]. W obronie Siwaka stawała redakcja tygodnika Rzeczywistość[24]. Uważał, że inteligencja jest niepewna pod względem wierności marksizmowi, w przeciwieństwie do klasowo ukształtowanych, lecz prostych robotników. Szczególnie niechętnie wyrażał się o prezesie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich Stefanie Bratkowskim, z którym był skonfliktowany[25].

Był jednym z naczelnych antysemitów w PZPR. W latach 80. sugerował, że redaktor naczelny tygodnika Polityka Mieczysław Rakowski był Żydem oraz obcym agentem. Głosił, że przedstawiciele „Solidarności” założyli żydowski związek zawodowy, złożony z doradców żydowskich i czerpią informacje z radia izraelskiego[13]. Antysemickie oskarżenia kierował również wobec Stefana Bratkowskiego[26].

Bronił wprowadzenie stanu wojennego. Uważał, że stan wojenny był kosztem poniesionym za błędy rządu Edwardu Gierka[27].

Ze względu na wzbudzane kontrowersje oraz braki w edukacji, w latach 80. Albin Siwak stał się tematem dowcipów i ataków personalnych. Większość żartów i ataków odnosiła się do jego inwalidztwa. Stefan Bratkowski nazwał go Falconettim (od postaci z serialu Pogoda dla bogaczy, która miała szklane oko), za co frakcja liberalna domagała się od Bratkowskiego przeproszenia Siwaka[28]. Podczas I Ogólnopolskiego Przeglądu Piosenki Prawdziwej pt. „Zakazane piosenki” Maciej Zembaty wykonał piosenkę „Brygadzista Albin”. Z Siwaka żartował również Jacek Fedorowicz[29]. Jego wyuczony zawód (betoniarz) nabrał podwójnego znaczenia i kojarzył się przede wszystkim z partyjnym „betonem” niż z zawodem[9]. W reakcji na dowcipy w sierpniu 1981 r. Siwak powiedział, że gorsze jest kalectwo umysłowe od fizycznego. Ataki na Siwaka relacjonowała szczegółowo wschodnioniemiecka prasa. Neues Deutschland informowało, że pod domem Siwaka zgromadzeni chuligani obrażali go i obrzucali kamieniami[20].

W 1986 r. został wiceprezesem Budowlanego Klubu Sportowego SKRA. Był inicjatorem budowy pomnika „Poległym w Służbie i Obronie Władzy Ludowej” w Warszawie[3]. Od 1986 r. pełnił funkcję radcy ambasady PRL w Trypolisie. W 1987 r. został wybrany na przewodniczącego komitetu ds. trwałego upamiętnienia Polaków poległych w II wojnie światowej w obronie Tobruku i okolicznych miejscach[2]. Odwołany ze swojego stanowiska dyplomatycznego w marcu (według innego źródła w styczniu[30]) 1990 r. przez ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego[31].

III RP

Po 1990 r. był członkiem Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Z partii został usunięty po konflikcie z Leszkiem Millerem. Związał się na krótki czas ze Stronnictwem Narodowym „Ojczyzna”. Na emeryturze zajął się działalnością pisarską i publicystyczną. Był członkiem zarządu Społecznego Komitetu Obrony Symboli Pamięci Ofiar Wojen[32][33].

Pod koniec życia związał się z turbosłowianami. Głosił, że odnalazł ślady państwa lechickiego w Libii[34].

Albin Siwak w kulturze

W 2001 r. powstał film dokumentalny Ja, robotnik budowlany (reżyseria Maria Zmarz-Koczanowicz, scenariusz Teresa Torańska), poświęcony Albinowi Siwakowi[35].

Życie prywatne

Był żonaty, miał trójkę dzieci. Mieszkał w Rembertowie[5].

Ordery i odznaczenia

Publikacje

  • Od łopaty do dyplomaty. Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000. ISBN 83-87168-21-1.
  • Rozdarte życie. Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000. ISBN 83-87168-23-8.
  • Trwałe ślady. Wydawnictwo Żywe Kamienie, Toruń 2002. ISBN 978-83-913800-2-4.
  • Historie niewiarygodnie prawdziwe z zakątka Warmii. Wydawnictwo Regionalista, Olsztyn 2009. ISBN 978-83-927282-3-8[4]
  • Bez strachu tom I, Printed by Europa, 2008.
  • Bez strachu tom II, Warszawa 2009. ISBN 978-83-930071-2-7.
  • Bez strachu tom III, Warszawa 2011. ISBN 978-83-930071-3-4.
  • Chciałbym dożyć takich dni, Warszawa 2013. ISBN 978-83-930071-4-1.
  • Syndrom gotowanej żaby, Warszawa 2015. ISBN 978-83-930071-1-0.
  • Utajniony wyrok, Warszawa 2018. ISBN 978-83-930071-6-5.

Przypisy

  1. Nie żyje Albin Siwak. jednodniowka.pl, 2019-04-12. [dostęp 2020-07-28].
  2. a b c d e f g Albin Siwak – Bez strachu – WSPOMNIENIA STARE I NOWE – czyli jak ujarzmiano Polskę i Polaków.. aferyprawa.eu, 2011-06-20. [dostęp 2020-07-28].
  3. a b c d e f Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2020-07-28].
  4. a b Historia. Ochrzcili mnie betonem i ciemniakiem. gazetaolsztynska.pl, 2013-09-09. [dostęp 2020-07-28].
  5. a b Od łopaty do dyplomaty. fakty.interia.pl, 2007-01-19. [dostęp 2020-07-28].
  6. Albin Siwak: To ja puściłem szczura o stanie wojennym. polskatimes.pl, 2011-07-22. [dostęp 2020-07-28].
  7. Maciej Eckardt: Trwały ślad po Siwaku…. mysl-polska.pl, 2019-04-21. [dostęp 2020-07-28].
  8. Mateusz Pawlak, Robert Mazurek: Gołębiem może nie byłem – rozmowa Mazurka z Albinem Siwakiem. rp.pl, 2014-08-22. [dostęp 2020-07-28].
  9. a b Sławomir Cenckiewicz (opr.): Chleb będzie bronią ideologiczną. Przemówienie Albina Siwaka na plenarnym posiedzeniu KW PZPR w Gdańsku, 10 czerwca 1983 r.. polska1918-89.pl. [dostęp 2020-07-28].
  10. a b Piotr Osęka: Twardogłowi towarzysze z PZPR kontra „zdrowy nurt robotniczy” Albina Siwaka. wyborcza.pl, 2019-01-28. [dostęp 2020-07-28].
  11. Gasztold-Seń 2013 ↓, s. 183.
  12. Gasztold-Seń 2013 ↓, s. 186.
  13. a b c Gasztold 2019 ↓, s. 193.
  14. Gasztold 2019 ↓, s. 209.
  15. MacEachin 2011 ↓, s. 220.
  16. Gasztold 2019 ↓, s. 242.
  17. Gasztold 2019 ↓, s. 213.
  18. Gasztold 2019 ↓, s. 448.
  19. Gasztold 2019 ↓, s. 223, 442.
  20. a b Gasztold 2019 ↓, s. 223.
  21. Gasztold 2019 ↓, s. 271.
  22. Gasztold 2019 ↓, s. 360.
  23. Gasztold 2019 ↓, s. 369.
  24. Gasztold 2019 ↓, s. 298.
  25. Gasztold 2019 ↓, s. 446, 456.
  26. Gasztold 2019 ↓, s. 446.
  27. Gasztold 2019 ↓, s. 555.
  28. Gasztold 2019 ↓, s. 222.
  29. Gasztold 2019 ↓, s. 222–223.
  30. Gasztold 2019 ↓, s. 705.
  31. Piotr Gontarczyk – Myśli betoniarza (Albin Siwak), niniwa22.cba.pl [dostęp 2020-07-28].
  32. Społeczny Komitet Obrony Symboli Pamięci Ofiar Wojen. rejestr.io. [dostęp 2020-07-28].
  33. Społeczny Komitet Obrony Symboli i Pamięci Ofiar Wojny. krs-pobierz.pl. [dostęp 2020-07-28].
  34. Piotr Głuchowski: Adam i Ewa mówili po polsku, a to był dopiero początek. wyborcza.pl, 2022-01-21. [dostęp 2022-01-26].
  35. Ja, robotnik budowlany. sfp.org.pl. [dostęp 2020-07-28].
  36. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 1 (107), styczeń-marzec 1984, s. 116.
  37. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 4 (114), październik-grudzień 1985, s. 265.

Bibliografia

  • Przemysław Gasztold: Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019. ISBN 978-83-8098-865-1.
  • Przemysław Gasztold-Seń. Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL. „Studia Politologica X”, 2013. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. 
  • Douglas J. MacEachin: Amerykański wywiad i konfrontacja w Polsce 1980–1981. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2011. ISBN 978-83-7510-760-9.

Media użyte na tej stronie

POL Brązowy Krzyż Zasługi BAR.svg
Baretka: Brązowy "Krzyż Zasługi".
40 years of victory rib.png

Ribbon bar for the Soviet medal "40 Years of Victory"

Source: Drawn by User:Zscout370
Albin Siwak PZPR.jpg
Albin Siwak - polski komunista.