Albo-albo
 Strona tytułowa pierwszego wydania | |
| Autor | Søren Kierkegaard |
|---|---|
| Tematyka | filozofia |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | Kopenhaga |
| Język | duński |
| Data wydania | 1843 |
| Wydawca | C.A. Reitzels Boghandel |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego | 1976 |
| Wydawca | Państwowe Wydawnictwo Naukowe |
| Przekład | Antoni Buchner, Jarosław Iwaszkiewicz, Karol Toeplitz |
Albo-albo (duń. Enten-Eller) – utwór duńskiego filozofa Sørena Kierkegaarda, wydany w dwóch tomach w 1843 roku.
Charakterystyka
Pseudonimowość
Zbiór został opublikowany w Kopenhadze w 1843 roku pod pseudonimem Victor Eremita (łac. zwycięski pustelnik). Kierkegaard wyjaśnił później, iż jego pseudonimowe prace są dziełami estetycznymi[1]. Ponadto publikując pod pseudonimem Kierkegaard chciał, aby czytelnicy uniknęli uprzedzeń oraz oderwali się od wpływu systemu heglowskiego[2].
Przedmowa do dzieła wyjaśnia, iż wydawca znalazł „papiery” ukryte w zakupionym przez niego sekretarzyku. „Papiery” te wyraźnie miały wskazywać na dwóch autorów, których wydawca nazwał A i B, przy czym na drugą część składają się listy B pisane do A[1]. Ponadto wydawca zaznaczył, że o ile o autorze B wiadomo, iż jest radcą sądowym o imieniu Wilhelm, o tyle o autorze A nie ma żadnych informacji[3]. Wydawca podjął się również spekulacji, iż A nie jest autorem, a jedynie wydawcą Dziennika uwodziciela – ostatniego utworu pierwszej części zbioru[2].
Tytuł
Tytuł ma dwojakie znaczenie. Z jednej strony odwołuje się do triady heglowskiej: po zmianie (tezie), następuje przeciwstawna zmiana (antyteza), z których wyłania się zmiana (synteza). Kierkegaard twierdził, że ta teoria zagraża prawu sprzeczności. Po drugie, dwie części odnoszą się do wyróżnionych przez Kierkegaarda sfer egzystencji: etycznej i estetycznej (poza którymi Duńczyk wyróżnił również sferę religijną)[2].
Spis utworów[a]
Tom I
- Diapsalmata (Διαψαλματα)
- Stadia erotyki bezpośredniej albo erotyka muzyczna (duń. De umiddelbare erotiske Stadier eller det Musikalsk-Erotiske)
- Odblask antycznego tragizmu w tragizmie współczesnym (duń. Det antike Tragiskes Reflex i det moderne Tragiske)
- Wycinanki z czarnego papieru (duń. Skyggerids)
- Najnieszczęśliwszy (duń. Den Ulykkeligste)
- „Pierwsza miłość”. Komedia w jednym akcie Scribe'a w przekładzie J.L. Heiberga (duń. Den første Kjærlighed, Lystspil i een Akt af Scribe, oversat af J. L. Heiberg)
- Gospodarka przemienna (duń. Vexeldriften)
- Dziennik uwodziciela (duń. Forførerens Dagbog)
Tom II
- Estetyczna ważność małżeństwa (duń. Ægteskabets æsthetiske Gyldighed)
- O równowadze między tym, co estetyczne, i tym, co etyczne w kształtowaniu się osobowości (duń. Ligevægten mellem det Æsthetiske og Ethiske i Personlighedens Udarbeidelse)
- Ultimatum (duń. Ultimatum)
Uwagi
- ↑ Według przekładu Antoniego Buchnera, Jarosława Iwaszkiewicza i Karola Toeplitza.
Przypisy
- ↑ a b Adam Shapiro: Kierkegaard, Søren. “The Immediate Erotic stages or the Musical Erotic.” In Either/Or. (ang.). W: csmt.uchicago.edu [on-line]. [dostęp 2017-04-06].
- ↑ a b c Either/Or (ang.). W: sorenkierkegaard.org [on-line]. [dostęp 2017-04-06].
- ↑ Søren Kierkegaard: Albo-albo. Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Buchner (tłum.). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. VI. ISBN 978-83-01-16216-0.
Linki zewnętrzne
- Albo-albo. T. 1 (1971) w bibliotece Polona