Albrecht Altdorfer
| ||
Albrecht Altdorfer | ||
Data i miejsce urodzenia | ok. 1480 Ratyzbona | |
Data i miejsce śmierci | 12 lutego 1538 Ratyzbona | |
Narodowość | niemiecka | |
Dziedzina sztuki | malarstwo | |
Epoka | malarstwo renesansowe | |
Albrecht Altdorfer (ur. ok. 1480 w Ratyzbonie, zm. 12 lutego 1538 tamże) – niemiecki malarz, grafik i architekt, którego twórczość „pogrążona jest głęboko w klimacie renesansowego naturalizmu”[1]. Zyskał sławę szczególnie jako malarz krajobrazów – stworzył pierwsze w sztuce nowożytnej obrazy, których tematem jest wyłącznie (lub prawie wyłącznie) pejzaż[2].
Geneza jego malarstwa nie jest jasna. Niektórzy wywodzą ją z malarstwa miniaturowego ze względu na precyzję rysowania drobnych form. Jednak przeczy temu bardzo śmiały sposób komponowania, dla którego trudno znaleźć pierwowzory. Altdorfer jest najwybitniejszym[2][3] przedstawicielem tzw. szkoły naddunajskiej. Pejzaż na jego obrazach często posiada elementy bajkowości, poetyckości, jest traktowany w sposób romantyczny. Czasem pojawia się w nim sztafaż figuralny lub elementy alegoryczne. J. Woźniakowski mówi o Altdorferze, że był „zapewne pierwszym malarzem, który podróżował tylko w tym celu, by zbierać motywy krajobrazowe [...], i pierwszym, który stworzył obraz sztalugowy z «czystym» pejzażem”[1]. W kategorii krajobrazu panoramicznego Altdorfer stworzył jeden z najsłynniejszych widoków pejzażowych, a i swoje najwybitniejsze dzieło, Bitwę Aleksandra Wielkiego z Persami pod Issos (ukończoną w 1529)[2].
Ponadto dzieła Altdorfera mają tematykę religijną, biblijną i historyczną. W zakresie malarstwa ołtarzowego do jego najwybitniejszych dzieł należą obrazy do ołtarza św. Floriana (St. Floriansaltar)[3], obecnie rozproszone po różnych muzeach. Pod koniec życia, jako architekt miejski (Stadtbaumeister) Ratyzbony i radny, podjął się też zleceń architektonicznych i dekoratorskich, do których należały freski w ówczesnym pałacu arcybiskupim[3], do dziś zachowane jedynie w muzealnych fragmentach.
Dzieła (wybór)
- Święty Jerzy w lesie, ok. 1510, Stara Pinakoteka, Monachium
- Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu, 1510, Galeria Malarstwa, Berlin
- Ukrzyżowanie, 1512, Gemäldegalerie, Kassel
- Boże narodzenie, ok. 1513, Staatliche Museen, Berlin
- Męczeństwo św. Floriana, między 1510 a 1519, Muzeum Narodowe, Praga
- Męczeństwo św. Sebastiana, (fragment ołtarza), ok. 1509-1516, Klasztor św. Floriana, Linz
- Zmartwychwstanie, ok. 1516, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, Wiedeń
- Złożenie Chrystusa do grobu, (fragmenty ołtarza), 1518, Muzeum Historii Sztuki, Wiedeń
- Narodziny Marii, ok. 1520, Stara Pinakoteka, Monachium
- Krajobraz naddunajski z zamkiem Worth, 1522, Stara Pinakoteka, Monachium
- Zuzanna w kąpieli (lub Zuzanna i starcy), ok. 1526, Stara Pinakoteka, Monachium
- Golgota, 1526, Germańskie Muzeum Narodowe, Norymberga
- Bitwa Aleksandra Wielkiego z Dariuszem III pod Issos, 1528–1529, Stara Pinakoteka, Monachium
- Pożegnanie Chrystusa z Matką, 1529, National Gallery w Londynie
- Męczeństwo św. Floriana, 1530, Galeria Uffizi, Florencja
Przypisy
- ↑ a b Jacek. Woźniakowski , Góry niewzruszone : o różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej, wyd. Wyd. 3., zmienione, Kraków: Znak, 1995, ISBN 83-7006-215-6, OCLC 37004166 [dostęp 2019-07-22] .
- ↑ a b c Jan (1921-1988). Białostocki , Sztuka cenniejsza niż złoto : opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, wyd. Wyd. 7, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, ISBN 83-01-14301-0, OCLC 749694105 [dostęp 2019-07-22] .
- ↑ a b c Otto Fischer , Geschichte der deutschen Malerei, wyd. 2., München: F. Bruckmann Verlag, 1943 .
Bibliografia
- Maria Rzepińska: Siedem wieków malarstwa europejskiego. Wrocław: 1991, s. 173.
- ISNI: 0000 0001 2145 2119
- VIAF: 100221829
- ULAN: 500031250
- LCCN: n50053721
- GND: 118502220
- NDL: 00431354
- LIBRIS: wt79d01f0twn2tj
- BnF: 11888570t
- SUDOC: 027539342
- NLA: 35003981
- NKC: skuk0000027
- DBNL: altd001
- BNE: XX1002383
- NTA: 070232768
- BIBSYS: 90618338
- Open Library: OL151554A
- NUKAT: n99709897
- NLI: 000009111
- LNB: 000200893
- NSK: 000212685
- CONOR: 21055331
- WorldCat: lccn-n50053721