Albrecht Odważny

Albrecht Odważny
książę Saksonii
Okres	od 7 września 1464 do 12 września 1500
Poprzednik	Fryderyk II Łagodny
Następca	Jerzy Brodaty
Dane biograficzne
Dynastia	Wettynowie
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1443 Grimma
Data i miejsce śmierci	12 września 1500 Emden
Ojciec	Fryderyk II Łagodny
Matka	Małgorzata Habsburg
Żona	Sydonia z Podiebradów
Dzieci	Katarzyna, Jerzy Brodaty, Henryk Pobożny, Fryderyk, Anna, Ludwik, Jan (ur. 1484), Jan (ur. 1498)
Odznaczenia

Albrecht Odważny, niem. Albrecht der Beherzte (ur. 31 lipca 1443 w Grimma, zm. 12 września 1500 w Emden) – od 1464 r. książę saski (wspólnie ze starszym bratem Ernestem do podziału kraju w 1485 r.), namiestnik Niderlandów w latach 1488–1493, namiestnik Fryzji od 1498 r., z dynastii Wettynów (protoplasta linii albertyńskiej tego rodu).

Życiorys

Albrecht był trzecim i najmłodszym synem elektora saskiego Fryderyka II Łagodnego oraz Małgorzaty, córki Ernesta Żelaznego z dynastii Habsburgów. W 1455 r. stał się (wraz z bratem Ernestem) obiektem porwania przez mającego do jego ojca pretensje finansowe rycerza Kunza von Kauffungen. Porywacz, zdążający w kierunku granicy czeskiej został jednak schwytany, a dzieci Fryderyka Łagodnego uwolnione.

Po śmierci ojca w 1464 r. odziedziczył władzę w Saksonii wraz ze swoim bratem Ernestem, przy czym Ernestowi, jako starszemu przypadła godność elektora Rzeszy. Kilka miesięcy później doszło do potwierdzenia formalnie zawartego w 1459 r. małżeństwa Albrechta z córką króla czeskiego Jerzego z Podiebradów, Sidonią. Dzięki niemu uzyskał on w lenno czeskie posiadłości na terenie Saksonii, stanowiło też ono podstawę jego roszczeń (po śmierci teścia w 1471 r.) do tronu czeskiego, jednak bezskutecznych.

W 1485 r. doszło (mimo obiekcji Albrechta, który uważał to za krok skutkujący osłabieniem Saksonii i stanowiący przeszkodę dla dalszej ekspansji) do podziału kraju między współrządzących dotąd braci: na mocy traktatu w Lipsku Albrecht został samodzielnym księciem części Saksonii obejmującej m.in. dawną Marchię Miśnieńską. Zaowocowało to trwałym podziałem Saksonii, a także dynastii (od obu braci pochodziły dwie linie dynastii wettyńskiej, ernestyńska i albertyńska).

Albrecht sporą część swojego życia poświęcił wojnie. Już w młodym wieku wysłany na dwór swojego wuja, cesarza Fryderyka III Habsburga, pozostawał w służbie cesarzy z rodu Habsburgów: najpierw Fryderyka, a po śmierci tego ostatniego w 1493 r., jego syna Maksymiliana I. Uczestniczył w licznych cesarskich kampaniach wojennych, m.in. przeciwko księciu burgundzkiemu Karolowi Zuchwałemu (1475 r.) oraz królowi węgierskiemu Maciejowi Korwinowi (1483 r.). Znalazł jednak też czas na wyjazd do Ziemi Świętej w 1476 r. W 1488 r. wyruszył na odsiecz oblężonemu w Brugii synowi cesarskiemu Maksymilianowi. Został wówczas mianowany namiestnikiem Niderlandów; pozostając na tym stanowisku Albrecht przy dużym własnym wysiłku finansowym (co umożliwiła m.in. reforma finansowa księstwa saskiego) tłumił powstanie miejscowej ludności i umacniał władzę Habsburgów. W 1493 r. stracił tę funkcję w związku z przybyciem do Niderlandów syna Maksymiliana, Filipa, pozostał jednak tam nadal. W tym okresie zaczął narastać konflikt między Albrechtem a Maksymilianem i jego synem, w głównej mierze dotyczących niespłaconych wydatków Albrechta na kampanie wojenne. W 1498 r. doszło do porozumienia stron, Albrecht otrzymał od Maksymiliana tytuł gubernatora Fryzji. Wkrótce potem wyjechał do swojego księstwa, skąd jednak został odwołany na wieść o kolejnym powstaniu we Fryzji. Podczas oblężenia ostatniego bastionu rebeliantów w Groningen zachorował, zmarł wkrótce potem. Przed śmiercią, w 1499 r. dokonał podziału swego dziedzictwa między synów: Jerzy miał objąć rządy w Saksonii (był tu regentem już od 1488 r.) a młodszy Henryk we Fryzji.

Potomkowie

Ze związku z Sidonią czeską (który po wyjeździe Albrechta do Niderlandów praktycznie się rozpadł, gdy żona odmówiła przyłączenia się do Albrechta) pochodziło dziewięcioro dzieci m.in.:

• Katarzyna (ur. 24 lipca 1468, zm. 10 lutego 1524), druga żona Zygmunta Hausburga, arcyksięcia Austrii,
• Jerzy, książę saski (następca Ernesta),
• Henryk, książę saski (następca swego starszego brata Jerzego),
• Fryderyk, wielki mistrz zakonu krzyżackiego w Prusach Książęcych,
• Anna (ur. 3 sierpnia 1478, zm. 1479),
• martwe dziecko (ur. 1479, zm. 1479),
• Ludwik (ur. 28 września 1481, zm. 1498),
• Jan (ur. 24 czerwca 1484, zm. 1484)
• Jan (ur. 2 grudnia 1498, zm. 1498).

Przodkowie

Bibliografia

• Hellmuth Rössler: Albrecht der Beherzte. W: Neue Deutsche Biographie. T. 1. Berlin: Duncker & Humblot, 1953, s. 174–175. [dostęp 2015-01-20]. (niem.)
• Heinrich Theodor Flathe: Albrecht, Herzog zu Sachsen. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 1. Leipzig: Verlag von Dunckler & Humblot, 1875, s. 314–318. [dostęp 2015-01-20]. (niem.)

Linki zewnętrzne

• André Thieme: Albrecht (der Beherzte) (niem.). W: Sächsische Biografie [on-line]. [dostęp 2010-01-11].

Władcy Saksonii Książęta Saksonii Pierwsi władcy Hadugato (531) Berthoald (627) Teoderyk (743–744) Widukind (777–785 lub 810) Ekbert I (785 lub 810 – po 811) Wilipert (810–850) Ludolfingowie Ludolf (844–866) Bruno saski (866–880) Otto I Znakomity (880–912) Henryk I Ptasznik (912–936) Otto I Wielki (936–961) Billungowie Hermann Billung (961–973) Bernard I Billung (973–1011) Bernard II (1011–1059) Ordulf (1059–1072) Magnus (1072–1106) Supplinburgowie Lotar III (1106–1127) Welfowie Henryk II Pyszny (1127–1138) Askańczycy Albrecht Niedźwiedź (1138–1142) Welfowie Henryk Lew (1142–1180) Westfalia arcybiskupi Kolonii, północna część – Brunszwik-Lüneburg Askańczycy Bernard III Askańczyk (1180–1212) Albrecht I Askańczyk (1212–1261, odtąd dot. Saksonii-Wittenbergi) Albrecht II Askańczyk (1261–1298) Rudolf I Askańczyk (1298–1356) Elektorzy Saksonii Askańczycy Rudolf II Askańczyk (1356–1370) Wacław (1370–1388) Rudolf III Askańczyk (1388–1419) Albrecht III Askańczyk (1419–1422) Wettynowie Fryderyk I Kłótnik (1422–1428) Fryderyk II Łagodny (1428–1464) Linia ernestyńska Ernest (1464–1486) Fryderyk III Mądry (1486–1525) Jan Stały (1525–1532) Jan Fryderyk I (1532–1547) Linia albertyńska Albrecht Odważny (1464–1500) Jerzy Brodaty (1500–1539) Henryk Pobożny (1539–1541) Maurycy Wettyn (1541–1553) August Wettyn (1553–1586) Krystian I Wettyn (1586–1591) Krystian II Wettyn (1591–1611) Jan Jerzy I Wettyn (1611–1656) Jan Jerzy II Wettyn (1656–1680) Jan Jerzy III Wettyn (1680–1691) Jan Jerzy IV Wettyn (1691–1694) Fryderyk August I Mocny (1694–1733) Fryderyk August II Wettyn (1733–1763) Fryderyk Krystian Wettyn (1763) Fryderyk August III Sprawiedliwy (1763–1806) Królowie Saksonii Wettynowie Fryderyk August I Sprawiedliwy (1806–1827) Antoni Klemens Wettyn (1827–1836) Fryderyk August II Wettyn (1836–1854) Jan Wettyn (1854–1873) Albert I Wettyn (1873–1902) Jerzy I Wettyn (1902–1904) Fryderyk August III Saski (1904–1918)