Aldehyd mrówkowy

Aldehyd mrówkowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	metanal
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	formaldehydi solutio (35 per centum)
inne	formaldehyd
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CH2O
Inne wzory	HCHO, H2CO
Masa molowa	30,03 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu
	Identyfikacja
Numer CAS	50-00-0
PubChem	712
DrugBank	DB03843
SMILES
	O=C([H])[H]
InChI
	InChI=1S/CH2O/c1-2/h1H2
	InChIKey
	WSFSSNUMVMOOMR-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,815 g/cm³ (−20 °C); gaz; 0,8153 g/cm³ (20 °C); gaz
	Rozpuszczalność w wodzie
	400 g/l (20 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w etanolu, chloroformie, mieszalny z eterem dietylowym, acetonem i benzenem
Temperatura topnienia	−117 °C; −92 °C
Temperatura wrzenia	−19,1 °C
logP	0,35
Kwasowość (pKa)	13,27
Budowa
Typ hybrydyzacji i VSEPR	sp²
Moment dipolowy	2,332 ± 0,002 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-03-20]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI; formaldehyd ≥25%, niestabilizowany
Zwroty H	H301, H311, H314, H317, H331, H341, H350
Zwroty P	brak wiarygodnych danych
	Na podstawie; formaldehyd 37%, stabilizowany metanolem
Zwroty H	H301+H311+H331, H314, H317, H335, H341, H350, H370
Zwroty P	P201, P260, P280, P301+P310+P330, P303+P361+P353, P304+P310+P340, P305+P351+P338, P308+P311, P403+P233
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła; formaldehyd 37%, stabilizowany metanolem	2 3 0
Temperatura zapłonu	85 °C; 32–61 °C (roztwory wodne formaldehydu)
Temperatura samozapłonu	424 °C
Granice wybuchowości	7,0–73%
Numer RTECS	LP8925000
Dawka śmiertelna	LD50 100 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Pochodne	acetaldehyd, formamid, kwas mrówkowy
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	miejscowo

Aldehyd mrówkowy, formaldehyd, E240^[13] (nazwa systematyczna: metanal), HCHO – organiczny związek chemiczny, pierwszy w szeregu homologicznym aldehydów. Został odkryty przez rosyjskiego chemika Aleksandra Butlerowa w 1859 roku^[14]. W handlu najczęściej spotyka się jego 35–40% roztwór w wodzie, zwany formaliną. Produktem kondensacji formaldehydu jest polioksymetylen (zwany także paraformaldehydem)^[2]^[3].

Formaldehyd powstaje podczas niepełnego spalania substancji zawierających węgiel^[15] (na przykład podczas wędzenia pokarmów bogatych w białka^[13]). Przemysłowo otrzymuje się go przez utlenianie i odwodornianie, na katalizatorze tlenkowym (molibdeniany żelaza lub bizmutu) albo srebrowym, metanolu^[16]^[15].

Dobrze rozpuszcza się w wodzie, do stężenia około 40% (wagowo)^[15]. Działa silnie bakteriobójczo oraz denaturująco na białka^[2]^[3].

Zastosowanie

Aldehyd mrówkowy jest konserwantem^[13]^[16]^[15] oraz środkiem odkażającym^[2]^[3]^[13]^[15] stosowanym przy produkcji tuszów do rzęs, utwardzaczy i lakierów do paznokci, mydeł, odżywek do włosów i szamponów, kremów przeciw starzeniu się skóry, płynów do kąpieli, dezodorantów, fornirów, lakierów przemysłowych, wosków samochodowych, wypełniaczy szczepionek, środków zapobiegających pienieniu oraz karmy dla zwierząt^[16]. Ponadto używa się go do wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych, barwników^[3]^[15], a także do utrwalania preparatów anatomicznych^[3].

Formaldehyd znajduje się na kanadyjskiej liście niezalecanych składników kosmetyków. W niektórych krajach jego stosowanie jest całkowicie zakazane, jest bowiem toksyczny dla wątroby, skóry oraz układów oddechowego, odpornościowego, rozrodczego i nerwowego. Wywołuje również podrażnienia oczu, nosa i gardła, krwawienie z nosa, kaszel, wysypkę oraz astmę. Podejrzewa się go także o teratogenność i kancerogenność^[16]. Jego dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0,15 mg/kg masy ciała^[13].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2014 ↓, s. 3-278.
↑ ^a ^b ^c ^d Wielka encyklopedia zdrowia. Wojciech Twardosz (red.). T. I: Ab–Az. Poznań: Wydawnictwo HORYZONT, 2002, s. 35–36. ISBN 83-89242-01-X.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Mała encyklopedia medycyny. Wyd. 4. T. I: A–G. Warszawa: PWN, 1988, s. 321. ISBN 83-01-08835-4.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-196.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-94.
↑ ^a ^b ^c ^d Formaldehyde (ZVG: 10520) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2016-03-20].
↑ ^a ^b Formaldehyde, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB03843 (ang.).
↑ Haynes 2014 ↓, s. 9-57.
↑ formaldehyde …% (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2016-03-20].
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 16-18.
↑ Formaldehyd, roztwór (nr 252549) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2016-03-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Formaldehyde solution (nr 252549) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-03-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e E240: Formaldehyd (pol.). Food-Info.net. [dostęp 2018-08-22].
↑ Friedrich Wöhler, Justus Liebig, Herman Kopp: Annalen der Chemie und Pharmacie. T. 111. Liepzig und Heiderberg, 1859, s. 242.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bill Statham: E213: Tabele dodatków i składników chemicznych. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006, s. 222. ISBN 978-83-7243-529-3.

Linki zewnętrzne

Formaldehyd, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy (pol. • ang.).

[CITEREFHaynes2014'''3'''-278-1] Haynes 2014 ↓, s. 3-278.

[WEZ-2] Wielka encyklopedia zdrowia. Wojciech Twardosz (red.). T. I: Ab–Az. Poznań: Wydawnictwo HORYZONT, 2002, s. 35–36. ISBN 83-89242-01-X.

[MEM-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Mała encyklopedia medycyny. Wyd. 4. T. I: A–G. Warszawa: PWN, 1988, s. 321. ISBN 83-01-08835-4.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-196-4] Haynes 2014 ↓, s. 5-196.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-94-5] Haynes 2014 ↓, s. 5-94.

[GESTIS-6] Formaldehyde (ZVG: 10520) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2016-03-20].

[DB-7] Formaldehyde, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB03843 (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''9'''-57-8] Haynes 2014 ↓, s. 9-57.

[CLI-9] rmaldehyde …% (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2016-03-20].

[CITEREFHaynes2014'''16'''-18-10] Haynes 2014 ↓, s. 16-18.

[11] Formaldehyd, roztwór (nr 252549) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2016-03-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[SA-US-12] Formaldehyde solution (nr 252549) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-03-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[FI-13] E240: Formaldehyd (pol.). Food-Info.net. [dostęp 2018-08-22].

[Butlerow-14] Friedrich Wöhler, Justus Liebig, Herman Kopp: Annalen der Chemie und Pharmacie. T. 111. Liepzig und Heiderberg, 1859, s. 242.

[CRC25-15] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[E213-16] Bill Statham: E213: Tabele dodatków i składników chemicznych. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006, s. 222. ISBN 978-83-7243-529-3.

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[4]

[5]

[8]

[9]

[11]

[12]

[10]

[13]

[14]

[15]

[16]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Aldehyd mrówkowy

Zastosowanie

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie