Alegoria przyjemności i cierpienia

Alegoria przyjemności i cierpienia
Ilustracja
Autor

Leonardo da Vinci

Data powstania

1480

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Christ Church College

Alegoria przyjemności i cierpienia (znana też pod tytułem Alegoria przykrości i rozkoszy) - rysunek wykonany w 1480 r. przez włoskiego artystę renesansowego Leonarda da Vinci. Znajduje się obecnie w Christ Church College w Oksfordzie.

Inspiracja

Rysunek jest owocem epidemii dżumy, której Leonardo był świadkiem w czasie pobytu w Mediolanie. Wówczas nasuwały mu się na myśl różne refleksje, których efektem były liczne alegorie.

Przedstawienie

Rysunek jest dość surowy i widoczny jest na nim pośpiech, z jakim tworzył go Leonardo. Przyjemność i Cierpienie mają postać męskiej hybrydy. Z jej torsu wyrastają dwie głowy i dwie pary rąk. Cierpienie jest starcem z brodą, zaś Przyjemność została przedstawiona jako długowłosy młodzieniec. Jedna stopa hybrydy stoi na złocie, a druga jest zanurzona w błocie. Leonardo zamieścił pod rysunkiem podpis: Przyjemność i Cierpienie ukazują się jako bliźnięta, gdyż jedno nigdy nie odstępuje drugiego, tak jakby były ze sobą sklejone.[1]

Wymowa

Alegoria przyjemności i cierpienia dotyczy tematu nieuchronności cierpienia w następstwie przyjemności. Rysunek stanowi komentarz do powstałych w różnych okresach szkiców Leonarda przedstawiających starca (często jako "dziadka do orzechów", z wystającą brodą i zapadniętymi, bezzębnymi ustami) znajdującego się naprzeciw młodzieńca o kręconych włosach. Na rysunku z prawej dłoni starca wypadają przedmioty z kolcami, mające stanowić odniesienie do przedmiotów ludzkiej udręki. Cierpienie wymachuje gałęzią, oznaczającą rózgę skruchy, którą trzyma w drugiej ręce. Przyjemność naśladuje te gesty. Z jej dłoni wysypują się monety, bo przyjemności "kosztują". W drugiej ręce trzyma trzcinę. Leonardo wyjaśnia, że Przyjemność jest przedstawiona trzciną w prawej dłoni, bezużyteczną i bezsilną, lecz zadającą krwawe rany.[2]

Przedstawienie Przyjemności i Cierpienia miało służyć ukazaniu ich przeciwieństwa. Leonardo pisał także: przedstawia się je w jednym ciele, gdyż mają tą samą podstawę, podstawą bowiem rozkoszy jest walka z przykrością, podstawą przykrości są rozmaite i rozwiązłe rozkosze.[3]

Część badaczy życia Leonarda przypuszcza, iż istnieje drugie przesłanie tej alegorii. Plecioną trzcinę wykorzystywano często w toskańskich łóżkach. Historycy uważają, że Leonardo oddawał się fantazjom seksualnym, leżąc rano w łóżku. Miał wyrzuty sumienia, gdyż powinien wstać i zająć się czymś bądź dlatego, że owe fantazje były homoseksualne. Łodyga trzciny w dłoni Przyjemności to symbol wzwodu. Zaś wzmianka o zatrutych ranach odnosi się do mediolańskiej dżumy.

Zobacz też

Przypisy

  1. Leonardo da Vinci, Lot wyobraźni, Drogi ucieczki, str. 222
  2. Leonardo da Vinci, Lot wyobraźni, Drogi ucieczki, str. 224
  3. Leonardo da Vinci odkodowany, Dążenie do równowagi, str. 177

Bibliografia

  • Gelb M. J., Leonardo da Vinci odkodowany, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2005, ISBN 83-7301-688-0
  • Charles Nicholl, Leonardo da Vinci, Lot wyobraźni, Małgorzata Grabowska (tłum.), Andrzej Grabowski (tłum.), Warszawa: Wyd. W.A.B, 2006, ISBN 83-7414-220-0, ISBN 978-83-7414-220-5, OCLC 76276150.

Media użyte na tej stronie