Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy

Aleje Mickiewicza
Śródmieście
Aleje Adama Mickiewicza
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Długość	400 m
Przebieg
ul. Gdańska, ul. Świętojańska ↑ ul. 20 stycznia 1920 r. ul. Paderewskiego Plac Weyssenhoffa
Położenie na mapie Bydgoszczy Aleje Mickiewicza
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Aleje Mickiewicza
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Aleje Mickiewicza
53°07′52,5″N 18°00′43,4″E/53,131260 18,012048

Aleje Adama Mickiewicza – jedna z głównych ulic miejskich położonych na terenie Śródmieścia w Bydgoszczy.

Przebieg

Ulica znajduje się w obrębie Śródmieścia Bydgoszczy i łączy ulicę Gdańską z placem Józefa Weyssenhoffa. Jej północną pierzeję stanowi zespół kamienic i willi wzniesionych w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Od strony południowej z ulicą sąsiaduje Teatr Polski oraz park im. Jana Kochanowskiego.

Historia

Ulicę wytyczono w 1903 r. w ramach zagospodarowania urbanistycznego terenu położonego na wschód od ul. Gdańskiej tzw. Hempelscher Felde^[1]. W latach 90. XIX wieku miasto Bydgoszcz zakupiło teren położony między dzisiejszymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza i Ogińskiego oraz opracowało dla niego plany urbanistyczne według koncepcji miasta-ogrodu^[1].

Jedną z reprezentacyjnych osi całego założenia była ulica Bülowa – wówczas jedna z najpiękniejszych i najszerszych ulic miasta. Dwujezdniowa aleja zaczynała się u zbiegu z ulicą Gdańską i prowadziła na wschód, tworząc ciekawą kompozycyjnie oś widokową, zaakcentowaną pasem zieleni ze szpalerem drzew, między którymi zostały rozpięte girlandy z pnączy^[2]. Kontynuacją ulicy od Placu Weyssenhoffa w kierunku południowym była wytyczona równocześnie Aleja Ossolińskich.

Po północnej stronie ulicy, w latach 1903-1907 wzniesiono kompleks jednorodnych stylowo kamienic w stylu secesji berlińskiej, zaś do 1910 r. zabudowano dalszą pierzeję ulicy willami i kamienicami. Perspektywę wschodnią ulicy zamknięto głównym gmachem pierwszego powołanego w tym okresie zakładu naukowego w mieście, tj. Instytutu Rolniczego im. cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Institut für Landwirtschaft)^[1].

W 1949 r. ukończono budowę Teatru Polskiego, który stanął przy skrzyżowaniu z ul. 20 stycznia 1920 r. W 1960 r. w parku przy ulicy stanął również pomnik Łuczniczki. W okresie powojennym upaństwowione kamienice zostały zaniedbane, w wyniku nieumiejętnie prowadzonych remontów usunięto część dekoracji i reliefów na elewacjach^[3].

Podupadła ulica została poddana stopniowej rewitalizacji dopiero po 1990 r. W latach 2002-2009 wszystkie kamienice w pierzei ulicy zostały wyremontowane, częściowo z przywróceniem dawnych zdobień na fasadach budynków.

Nazwy

• 1906-1920 – Bullowstraße
• 1920-1939 – Aleje Adama Mickiewicza
• 1939-1945 – Felix-Dahn-Straße
• od 1945 – Aleje Adama Mickiewicza

Architektura

Przy al. Mickiewicza (nr 1-9) znajduje się kompleks kamienic w stylu wpisującym się w niemiecka odmianę secesji – Jugendstil. W kompozycji budynków przeważają spokojne formy, urozmaicone wykuszami oraz pionami balkonów i loggii o falujących liniach, falistymi szczytami oraz łukowymi zamknięciami okien i portali. Dekoracje łączące motywy organiczne z geometrycznymi zamknięte zostały w formach prostokąta i kwadratu, zgrupowane w szlakach i fryzach. Nawiązywano również do baroku poprzez zastosowanie przekrytych kopułami ryzalitów i wieżyczek zwieńczonych hełmami^[4].

Obiekty prezentujące ten trend zostały wzniesione według projektów architektów: Rudolfa Kerna, Ericha Lindenburgera, Paula Böhma, Otto Rosenthala^[5]. Willę przy ulicy zaprojektował również architekt Józef Święcicki – znany z kilkudziesięciu realizacji z ul. Gdańskiej.

Kamienice przez prawie cały okres powojenny były własnością państwa, w 1990 r. przeszły na własność miasta i Administracji Domów Miejskich. Obiekty popadały ruinę wskutek niedoinwestowania. Przyczyną tego stanu rzeczy były: brak poczucia własności, zaniedbywanie remontów i powszechne lekceważenie wartości zabytków sztuki i architektury secesyjnej (do lat 70. XX w.) Obiekty zostały odrestaurowane po 2002 r.

Obiekty godne uwagi

Nr	Obiekt	Adres	Lata budowy	Budowniczy	Styl architektoniczny	Wpisany do rejestru zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Kamienica Rudolfa Kerna	Mickiewicza 1 – róg Gdańskiej	1903-1904[6]	Rudolf Kern	secesja	T	dom własny Rudolfa Kerna
2.	Teatr Polski	Mickiewicza 2	1947-1949	Alfons Licznerski	funkcjonalizm	N	budynek jest następcą Teatru Miejskiego, zniszczonego w 1945 r.
3.	Kamienica	Mickiewicza 3	1904-1905[6]	Erich Lindenburger	secesja	N	bogato zdobiony portal i dekoracyjne szczyty, w fasadzie zaakcentowano pionowe podziały lizenami, kilkukondygnacyjnymi wykuszami nakrytymi obitymi blachą hełmami oraz pionami loggii. Siedziba konsulatu honorowego Czech. Na przełomie 2019/2020 na skutek remontu sąsiedniego budynku nr 1 kamienica zaczęła pękać i osiadać[7].
4.	Kamienica narożna	Mickiewicza 4 – Paderewskiego 8	1906-1908[6]		secesja	N	kamienica z loggiami i wykuszami, zdobiona ornamentami
5.	Kamienica	Mickiewicza 5	1906[6]	Rudolf Kern	secesja	T
6.	Kamienica	Mickiewicza 7	1904-1905[6]	Rudolf Kern	secesja	T
7.	Kamienica Mickiewicza 9	Mickiewicza 9	1904-1905[6]	Rudolf Kern	secesja	T	w latach 1905-1921 siedziba Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego
8.	Kamienica narożna	20 Stycznia 1920 17 róg al. Mickiewicza	1905-1906[6]		secesja	T
9.	Kamienica narożna	20 Stycznia 1920 2 róg al. Mickiewicza	1903[6]		secesja	N
10.	Willa	Mickiewicza 11	1903-1904[6]		secesja	N
11.	Wille	Mickiewicza 13-15	1903-1904[6]	Rudolf Kern[8]	secesja	T
12.	Willa Józefa Święcickiego	Mickiewicza 17	1906[6]	Józef Święcicki	historyzm malowniczy	N	trzeci dom własny Józefa Święcickiego; w l. 1914-1920 zamieszkały przez Emily Ruetede – urodzoną jako Sayyida Salme, córka sułtana Zanizbaru i Omanu[9]
13.	Kamienica narożna	Paderewskiego 10 róg al. Mickiewicza	1905-1907[6]		secesja	N
14.	Kamienica narożna	Paderewskiego 1 róg al. Mickiewicza	1905-1908[6]	Paul Sellner	secesja	N	Architekt Paul Sellner był uczniem innego bydgoskiego architekta, Karla Bergnera. Budynek posiada charakterystyczne wykusze, nad którymi umieszczono hełmy. W 2021 obiekt poddano renowacji[10].
15.	Park Jana Kochanowskiego	dzielnica muzyczna – przy al. Mickiewicza	1906			N	w parku znajduje się m.in. galeria pomników kompozytorów i wirtuozów w Bydgoszczy

Komunikacja

Przez aleje Mickiewicza przejeżdżają autobusy linii nr 71 i 77.

Galeria

• 

  Widok w kierunku Placu Weyssenhoffa

• 

  Pierzeja kamienic od ul. Gdańskiej

• 

  Pierzeja kamienic od ul. 20 stycznia 1920

• 

  Hełm wieży w kamienicy nr 1

• 

  Wykusz nakryty hełmem w kamienicy nr 7

• 

  Dekoracja fasady kamienicy nr 9

Zobacz też

• Śródmieście (Bydgoszcz)
• Ulica Gdańska w Bydgoszczy
• Aleja Ossolińskich w Bydgoszczy

Przypisy

Bibliografia

• Bręczewska-Kulesza, Daria: Przegląd stylów występujących w bydgoskiej architekturze drugiej połowy XIX i początku XX stulecia
• Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
• Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ​ISBN 83-89886-38-3​, 978-83-89886-38-5
• Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Północna pierzeja alei Adama Mickiewicza w Bydgoszczy