Aleksander Ślączka

Aleksander Ślączka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1893
Sanok

Data i miejsce śmierci

1940
Charków

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

docent doktor

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Wszechnauk Lekarskich

Stanowisko

ordynator

Pracodawca

Państwowy Szpital św. Łazarza w Krakowie

Rodzice

Wojciech, Bronisława

Małżeństwo

Zofia Buczyńska

Krewni i powinowaci

Kazimierz, Zofia, Janina, Sylwia, Roman (rodzeństwo)

Aleksander Ślączka
Ilustracja
kapitan lekarz kapitan lekarz
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1893
Sanok

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png C. K. Armia,
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png C. K. Obrona Krajowa,
Armia Polska we Francji
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

37 Pułk Strzelców,
1 Batalion Sanitarny,
Wojskowy Szpital Okręgowy Nr 5 w Krakowie

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Późniejsza praca

lekarz

Aleksander Wojciech Ślączka (ur. 18 maja 1893 w Sanoku, zm. 1940 w Charkowie) – polski lekarz neurolog i psychiatra, docent doktor medycyny, jeden z twórców neurochirurgii polskiej. Kapitan rezerwy lekarz Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Aleksandra Ślączkę w Sanoku

Aleksander Wojciech Ślączka urodził się 18 maja 1893 w Sanoku[1][2]. Jego rodzicami byli Wojciech (1851–1925, adwokat, działacz niepodległościowy) i Bronisława z domu Mysłowska (1856–1903)[3][4], a ojcem chrzestnym Jan Staruszkiewicz[1]. Jego rodzeństwem byli: Kazimierz (1885–1971, inżynier[5], oficer Legionów Polskich, kapitan rezerwy Wojska Polskiego, działający w Gdyni[6]), Zofia Klara (1887-1890[7][8]), Janina Aleksandra (1889-1979[9][10], nauczycielka[11][12]), Sylwia Klementyna (1891-1893[13][14]), Roman (1895–1967, doktor praw, adwokat i radca prawny[15][16][17])[3]. Rodzina Ślączków zamieszkiwała w kamienicy przy ulicy Tadeusza Kościuszki, gdzie obecnie pod numerem 26 mieści się główny oddział sanockiej poczty[18][19][20] (po zakończeniu II wojny światowej gmach został przejęty od dr. Romana Ślączki[21]).

W rodzinnym Sanoku ukończył szkołę powszechną, a następnie w 1911 z wynikiem celującym C. K. Gimnazjum (w jego klasie byli m.in. Józef Dąbrowski, Edward Kielar – obaj także ofiary zbrodni katyńskiej, Julian Krzyżanowski, Kazimierz Niedzielski, Antoni Owsionka, Kazimierz Piech)[3][22][23]. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Wszechnauk Lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie[3]. W okresie nauki gimnazjalnej współtworzył „Kółko przyrodników”, w którym pełnił funkcję prezesa (wiceprezesem był Kazimierz Piech, sekretarzem Włodzimierz Mozołowski, a zastępcą sekretarza był brat Aleksandra, Roman)[24]. Został harcerzem[25]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” od 1912[26]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1913 został uznany przynależnym do gminy Sanok[2].

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 i przerwaniu studiów został zmobilizowany i trafił w szeregi C. K. Armii do służby sanitarnej wpierw do Serbii, następnie w maju 1915 na front włoski w rejon rzeki Isonzo. W C. K. Obronie Krajowej> Został mianowany podporucznikiem sanitarnym w rezerwie z dniem 1 lutego 1917[27]. Wówczas był przydzielony do 37 pułku strzelców[28]. W maju 1917 przeszedł na stronę włoską, po czym 19 maja został jeńcem osadzonym w obozie Santa Maria Capua Vetere za odmowę udzielenia informacji o rozmieszczeniu wojsk cesarskich[3]. Dzięki staraniom polskiego kapelana 4 maja 1918 jako podporucznik został zwolniony i trafił do Armii Hallera[3] (służył w sztabie generała). W latach 1918–1919 był członkiem francusko-polskiej komisji wojskowej w Rzymie i w z jej ramienia agitował wśród polskich żołnierzy we Włoszech i Albanii na rzecz ich przyłączenia się do aliantów[3]. Działalność ułatwiała mu znajomość języka włoskiego; w tym czasie ułożył słowa pieśni popularnej w szeregach polskich żołnierzy we Włoszech[a][3].

Z Armią Hallera powrócił do Polski w październiku 1919 jako porucznik sanitarny[3]. Trafił wówczas do dywizji na Pomorzu[3]. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, skierowany na front w lipcu 1920, służył m.in. w Czołówce Sanitarnej „Zegrze”[3]. Został awansowany do stopnia kapitana podlekarza w korpusie sanitarnych oficerów rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[29][30]. 3 stycznia 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1923, 1024 jako oficer rezerwowy był przydzielony do 1 batalionu sanitarnego w Warszawie[31][32]. W 1934 jako kapitan rezerwy lekarz był przydzielony do kadry zapasowej 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto[33].

W 1921 wznowił studia medyczne. W 1922 został młodszym asystentem w Klinice Neurologicznej i Psychiatrycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, 21 listopada 1923 uzyskał tytuł doktora wszechnauk lekarskich na Uniwersytecie Jagiellońskim i od tego czasu pracował na stanowisku starszego asystenta[3]. Od kwietnia 1925 przez rok w Klinice Chorób Wewnętrznych UJ, a następnie od kwietnia 1926 do końca 1930 był zatrudniony na oddziale VI Szpitala św. Łazarza w Krakowie kolejno jako adiunkt, sekundariusz i hospitant[3]. Od 1930 dokształcał się w zakresie histopatologii i anatomii patologicznej w Krakowie i Warszawie. Od stycznia do lipca 1931 specjalizował się w warszawskiej Klinice Neurologicznej pod kierunkiem profesora Kazimierza Orzechowskiego, a po powrocie przez kilka miesięcy pracował w Zakładzie Anatomii Patologicznej UJ. Następnie w 1932 powrócił do pracy w Klinice Neurologiczno-Psychiatrycznej UJ[3], początkowo jako hospitant, od 1 października 1933 starszy asystent, a od 1 września 1937 asystent kontraktowy. Działał społecznie, od 1 listopada 1926 przez 10 lat funkcjonował jako lekarz w krakowskiej Ubezpieczalni Społecznej[3], ponadto jako biegły sądowy w zakresie neurologii i psychiatrii. Jako docent psychiatrii na Wydziale Lekarskim UJ habilitował się z dniem 30 czerwca 1938 w dziedzinie neurologii i psychiatrii na podstawie pracy O tzw. nabłoniakach nerwowych mózgu i rdzenia[34][35] (zatwierdzona 30 kwietnia 1938 roku uchwałą Rady Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego) i uzyskał tytuł docenta[3]. W tym czasie uzyskał także prymariat na Oddziale Neurologicznym Szpitala św. Łazarza w Krakowie. Publikował w czasopismach medycznych („Neurologia Polska”, „Biuletyn Akademii Umiejętności”) zarówno w języku polskim, jak i niemieckim. Był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego[36].

Zmobilizowany w sierpniu 1939 jako kapitan i przydzielony do Wojskowego Szpitala Okręgowego nr 5 w Krakowie, wraz z którym w czasie kampanii wrześniowej poruszał się na wschód[3]. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej aresztowany w okolicach Lwowa wraz z transportem rannych[3]. Był przetrzymywany w obozie starobielskim[3][37] z numerem 2533. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach.

Od 12 lutego 1928 jego żoną była Zofia, z domu Buczyńska, która także była lekarzem[3].

Publikacje

  • O t. zw. nabłoniakach nerwowych (neuroepithelioma) mózgu i rdzenia: (obok uwag o patogenezie wodordzenia i jamistości rdzenia oraz neurinomatozy) (1936)
  • Metodyka badania układu nerwowego, zaburzenia afatyczne apraktyczne i agnostyczne (1955, współautorzy: Anatol Dowżenko, Eugeniusz Artwiński)

Upamiętnienie

Aleksander Ślączka został upamiętniony symboliczną tablicą na grobowcu rodziny swojego brata Romana Ślączki na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni[38].

W 1990, pięćdziesiątą rocznicę zbrodni katyńskiej, w holu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, wmurowana została z inicjatywy Społeczności Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wydziału Lekarskiego pamiątkowa tablica poświęcona wykładowcom, absolwentom i wychowankom tej uczelni więzionym w Katyniu, Kozielsku i Starobielsku zamordowanym przez NKWD.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia majora[39]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[40].

18 kwietnia 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zostało zasadzonych 21 Dębów Pamięci[41][42], w tym upamiętniający Aleksandra Ślączkę (zasadzenia dokonały hm. Ewa Wojtuszewska i hm. Jerzy Kwaśniewicz w imieniu Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego)[43][44][45].

Aleksandrowi Ślączce został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010)[46][47][48].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Tekst pieśni: „W prochy startej leży polskiego dziecka kat / Co w pysze swej urągał prawom Boga / Dziś wiosny ludów zakwita wonny kwiat / Niech zapomniane będą płacz i trwoga / Zwycięsko skrzydła rozpiął orzeł biały / Swobodny ptak, narodu wódz wspaniały / Wolności, święć się! Ból cię rodzi i trud! / Krew ci ślubujemy naszą, my polski lud!” Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 34. ISBN 978-83-931109-3-3.

Przypisy

  1. ↑ a b Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 37 (poz. 118).
  2. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 469 (poz. 209).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Andrzej Ślączka: Major doc. dr hab. Aleksander Ślączka. wyborcza.pl, 2010-04-27. [dostęp 2021-10-03].
  4. ↑ M. Barcik, A. Cieślak, P. Gaszyński, D. Grodowska-Kulińska, U. Perkowska, P. M. Żukowski: Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51-1917/18 t. III: S-Ś. Księgarnia Akademicka, 2014. s. 572. [dostęp 2015-03-28].
  5. ↑ Kazimierz Miński: Życiorysy nafciarzy. Kraków: Przemysł Naftowy, 1961, s. 446–447.
  6. ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Kazimierz Ślączka. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2016-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-18)].
  7. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 143 (poz. 100).
  8. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 177 (poz. 164).
  9. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 212 (poz. 102).
  10. ↑ Janina Ślączka. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2021-12-09].
  11. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 776.
  12. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 496 (poz. 498).
  13. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 1 (poz. 24).
  14. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 213 (poz. 130).
  15. ↑ Roman Ślączka. Nekrolog. „Dziennik Bałtycki”. 18, s. 7, 22–23 stycznia 1967. 
  16. ↑ Roman Ślączka. Nekrologi. „Dziennik Bałtycki”. 19, s. 5, 24 stycznia 1967. 
  17. ↑ Roman Ślączka. Nekrolog. „Dziennik Bałtycki”. 20, s. 2, 25 stycznia 1967. 
  18. ↑ Wojciech Sołtys. Sanockie w okresie I wojny światowej w relacjach pamiętnikarzy i w prasie. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 63, 1995. 
  19. ↑ Wojciech Sołtys: Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939. Budownictwo, przemysł, rzemiosło i handel. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 525. ISBN 83-86077-57-3.
  20. ↑ Byli mieszkańcami naszego miasta. Zobacz najstarsze nagrobki na sanockim cmentarzu. sanok24.pl, 2013-10-31. [dostęp 2021-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-28)].
  21. ↑ Stefan Stefański. Poczta w Sanoku. „Tygodnik Sanocki”. 15 (98), s. 11, 8 września 1993. 
  22. ↑ XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: Fundusz Naukowy, 1911, s. 41, 56.
  23. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2012-02-08]. (pol.).
  24. ↑ Roman Ślączka: „Kółko przyrodników” przy Czytelni Gimnazjalnej w Sanoku w latach 1909/1913. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 204.
  25. ↑ Krystyna Chowaniec: Wypominki harcerskie. braterstwo.zhp.pl, 2009-11-15. [dostęp 2015-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-24)].
  26. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149. ISBN 978-83-939031-1-5.
  27. ↑ Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 573.
  28. ↑ Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 367.
  29. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1237.
  30. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1117.
  31. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1131.
  32. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1024.
  33. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 215, 763.
  34. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 8, s. 304, 10 sierpnia 1938. 
  35. ↑ O t. zw. nabłoniakach nerwowych (neuroepithelioma) mózgu i rdzenia: (obok uwag o patogenezie wodordzenia i jamistości rdzenia oraz neurinomatozy). books.google.pl. [dostęp 2014-03-13].
  36. ↑ Sprawozdanie Rady Zawiadowczej Towarzystwa Lekarzy Polskich b. Galicji. Członkowie Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego za rok 1929. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 462, nr 23 z 1930. 
  37. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 351. ISBN 83-7001-294-9.
  38. ↑ Roman Ślączka. gdynia.grobonet.com. [dostęp 2021-10-03].
  39. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  40. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  41. ↑ Krystyna Chowaniec, Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski, Rocznik Sanocki Tom X – Rok 2011, Sanok 2011, s. 17.
  42. ↑ Krystyna Chowaniec. Uroczystości dnia Katyńskiego w Sanoku. „Góra Przemienienia”, s. 4–13, nr 17 (299) z 26 kwietnia 2009. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. 
  43. ↑ Uroczystości Dnia Katyńskiego w Sanoku. ko.rzeszow.pl. [dostęp 2013-12-27].
  44. ↑ Marian Struś. Sanok nie zapomni. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 6, nr 17 (911) z 24 kwietnia 2009. 
  45. ↑ Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 53. ISBN 978-83-931109-3-3.
  46. ↑ Epitafia Katyńskie – Aleksander Ślączka. wartopamietac.mik.krakow.pl. [dostęp 2014-03-13].
  47. ↑ Epitafia katyńskie. Aleksander Ślączka. Odcinek 24. player.pl. [dostęp 2014-03-13].
  48. ↑ Krystyna Chowaniec: 100 lat sanockiego harcerstwa 1911–2011. Suplement. Sanok: 2011, s. 64. ISBN 978-83-62960-05-7.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet kpt.svg
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Aleksander Ślączka as physician.jpg
Aleksander Ślączka jako lekarz
Dąb Pamięci to Aleksander Ślączka in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dąb Pamięci Aleksandra Ślączki w ramach Pomnika Golgota Wschodu na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.