Aleksander Adelman
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 17 sierpnia 1859 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Senator I kadencji (II RP) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | Chrześcijańsko Narodowe Stronnictwo Pracy – Chrześcijańska Demokracja |
Aleksander Adelman (ur. 17 sierpnia 1859 w Mikołajewie w pow. Radziechów[1], zm. 3 marca 1942 w Krakowie) – polski polityk chadecki, samorządowiec, senator I kadencji w latach 1923–1927, działacz społeczny, publicysta[2].
Młodość
Urodził się w rodzinie Jana i Adeli z domu Macielińskiej[1]. Ukończył szkołę ludową w Lisku a następnie gimnazjum realne we Lwowie i Jarosławiu. Od 1875 studiował na Politechnice Lwowskiej na Wydziale Chemiczno-Technicznym a następnie na Politechnice Wiedeńskiej, gdzie w 1879 uzyskał dyplom inżyniera chemii. Równolegle w latach 1877–1878 uczył się w szkole gorzelniczej.
Życie i działalność do 1918
Od 1880 pracował jako chemik w cukrowniach w Mizoczu, Czarnominie (od 1881) i w Ragozdzie (gubernia charkowska) (od 1884). W 1886 kierował rafinerią ropy naftowej we Lwowie. 6 lutego 1886 ożenił się z Marią z domu Majewską[1] – pianistką, uczennicą Ferenca Liszta. W 1888 został inspektorem gorzelnianym w Rzeszowie i Stanisławowie jako funkcjonariusz Krajowej Dyrekcji Skarbu we Lwowie[1]. Ze względu na ciężką chorobę opuścił służbę państwową w 1908 i przeszedł na emeryturę. Na emeryturze był administratorem w krakowskim przedsiębiorstwie „Tomasz Górecki i Spółka”[2][3].
Pod koniec XIX wieku zaangażował się w społeczny komitet budowy pomnika Adama Mickiewicza we Lwowie. Działał również jako wiceprezes Towarzystwa Muzycznego i Towarzystwa Politechnicznego w Stanisławowie. Adelman pełnił także funkcję starszego w Kongregacji Kupieckiej w Krakowie[4], był radnym tego miasta[3].
Działalność społeczna i polityczna w II Rzeczypospolitej
W II Rzeczypospolitej Adelman kontynuował działalność społeczną i rozpoczął działalność polityczną w Polskim Stronnictwie Chrześcijańskiej Demokracji. Zorganizował przedsiębiorstwo pod nazwą „Biuro Metalowe”, biuro notarialne oraz szkolnictwo handlowe w Krakowie[3](założyciel Wyższej Szkoły Handlowej[2]), był członkiem rady nadzorczej Miejskiej Kasy Oszczędności oraz radcą Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie. Adelman kierował także Biurem Odbudowy Małopolski z siedzibą w Krakowie[3].
W trakcie swojej działalności publikował artykuły prasowe między innymi w lwowskiej „Gazecie Codziennej” i krakowskim „Głosie Narodu” a także w czasopiśmie specjalistycznym – „Gorzelnik”[3].
W wyborach w 1922 startował do Senatu z listy nr 8 (Chrześcijański Związek Jedności Narodowej) jako zastępca senatora w województwie krakowskim. Objął mandat senatora opróżniony 9 marca 1923 na skutek rezygnacji biskupa Adama Stefana Sapiehy[5]. W dniu 22 marca 1923 złożył ślubowanie i rozpoczął działalność w Senacie jako członek klubu Chrześcijańsko Narodowego Stronnictwa Pracy-Chrześcijańskiej Demokracji. Adelman zasiadał w komisji skarbowo-budżetowej (od 1926 był jej przewodniczącym), od 1925 był także przewodniczącym połączonych komisji w sprawie ustawy o reformie rolnej. W ramach działalności senackiej referował projekt ustawy o zaopatrzeniu inwalidów i ich rodzin oraz był sprawozdawcą budżetu Ministerstwa Skarbu[3].
Po zakończeniu mandatu senatora, bez powodzenia, startował w wyborach do Sejmu II kadencji z listy nr 25 (lista państwowa) oraz do Senatu III kadencji z listy nr 18 (lista państwowa i lista w województwie nowogródzkim)[3]. Niepowodzeniem zakończyły się także jego starania o fotel prezydenta Krakowa[2]. W latach 30. działał w Polskim Stronnictwie Chrześcijańskiej Demokracji i Polskim Związku Turystycznym w Krakowie[3]. Przed wyborami do Rady Miasta Krakowa z 1938 został wiceprezesem Prezydium Polskiego Bloku Katolickiego[6]. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera XXXIX-płd.-10)[7].
Przypisy
- ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 6.
- ↑ a b c d Jacek Majchrowski: Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: BGW, 1994. ISBN 83-7066-569-1.
- ↑ a b c d e f g h Małgorzata Smogorzewska: Posłowie i Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny. Tom I A-D. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1998. ISBN 83-7059-392-5.
- ↑ Jacek Majchrowski: Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: BGW, 1994. ISBN 83-7066-569-1. podaje, że był jej prezesem.
- ↑ Nowy senator z Krakowa Nowości illustrowane 1923 nr 11 s. 9 ( zdjęcie s. 4) [1]
- ↑ Prezydium Polskiego Bloku Katolickiego. „Głos Narodu”, s. 9-12, Nr 314 z 15 listopada 1938.
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Aleksander Adelman. rakowice.eu. [dostęp 2021-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
Media użyte na tej stronie
Posiedzenie senackiej komisji do spraw reformy rolnej. Senator Aleksander Adelman (pierwszy z prawej) i senator Jan Stecki (drugi z lewej).
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Aleksandra Adelmana na Cmentarzu Rakowickim
Senator Aleksander Adelman (1859-1942)